Η εορτή της Αγίας Σοφίας - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η Αγία Σοφία μαζί με τις τρεις κόρες της, την Πίστη, την Ελπίδα και την Αγάπη, εορτάζονται στις 17 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν ότι και στη Δύση, δηλαδή στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, οι αγίες αυτές τιμήθηκαν από πολύ νωρίς. Το επίσημο Martyrologium Romanum (Ρωμαϊκό Μαρτυρολόγιο) τις μνημονεύει στις 30 Σεπτεμβρίου, ενώ ήδη από τον 5ο αιώνα το αρχαίο Martyrilogium Hieronymianum αναφέρει την εορτή τους στη Ρώμη. Αναφορά στις αγίες και την τιμή τους στην Βρετανία κάνει και ο Όσιος Βέδας τον 8ο αιώνα. Η παράδοσή τους διαδόθηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου συνδέθηκε με τοπικούς θρύλους και αφηγήσεις. Έτσι, η μνήμη τους δεν έμεινε μόνο στην Ανατολή αλλά διατηρήθηκε και στη Δύση, με έναν έντονο συμβολικό χαρακτήρα που τόνιζε την αρετή και το χριστιανικό φρόνημα.

Το πιο ενδιαφέρον ερώτημα αφορά τα ονόματά τους. Η μητέρα, Σοφία, φέρει καθαρά ελληνικό όνομα, γνωστό ήδη στον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Συναντάται και σε Ρωμαίες, κυρίως γυναίκες ελληνικής καταγωγής, είτε δούλες είτε απελεύθερες αλλά δεν ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένο στις μεγάλες και επιφανείς ρωμαϊκές οικογένειες. Οι γυναίκες αυτών των οικογενειών προτιμούσαν ονόματα λατινικής παράδοσης (Julia, Claudia, Cornelia). Η Fides (Πίστη) και η Spes (Ελπίδα) εμφανίζονται στη ρωμαϊκή θρησκεία ως προσωποποιημένες θεότητες και μάλιστα υπήρχαν ναοί αφιερωμένοι σε αυτές στην αρχαία Ρώμη. Παρόλα αυτά, δεν φαίνεται να ήταν δημοφιλή γυναικεία ονόματα στην καθημερινή ζωή, ιδίως στην αριστοκρατία. Η τρίτη κόρη, Caritas (Αγάπη), δεν απαντά ως όνομα σε παγανιστικό περιβάλλον· αντιθέτως, αποτελεί καθαρά χριστιανική επιλογή, εμπνευσμένη από το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου για τις τρεις χριστιανικές αρετές: πίστη, ελπίδα και αγάπη.

Έτσι, λοιπόν, αν δεχθούμε και την πληροφορία των συναξαρίων ότι η Σοφία προερχόταν από επιφανή οικογένεια με χριστιανική παράδοση, τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα ονόματα των Αγίων (Σοφία, Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη) δεν ήταν κοινά λατινικά ονόματα αλλά χριστιανικά βαπτιστικά ονόματα.

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 

(Επιγραφή σε επιτάφια πλάκα με το όνομα Αγάπη, Ρώμη, τέλη 3ου-αρχές 4ου αιώνα.
From Rome, cemetery between Santa Felicitas and Via Anapo, Via Salaria novaLate third – early fourth century A.D. Marble Wall 16, position 28 Cat. 5915)