Τι άλλο πια να πεις; Μόνο προσευχή… - π. Βασίλειος Θερμός

Τι άλλο πια να πεις; Μόνο προσευχή…

Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Θερμός

Πάψαμε προ πολλού να ζούμε έναν υπαρξιακό Χριστιανισμό, παρά μόνο προβάλλουμε έναν ιδρυματικό Χριστιανισμό, δέσμιο της κεκτημένης συνήθειας και του παρελθόντος. Και (με λύπη πολλή το λέω), δεν έχουμε καμία δικαιολογία γι’ αυτό.

Δεν ήμουν παιδί, ήξερα να εκμεταλλεύομαι τις ψευδαισθήσεις. (Λουίζ Γκλύκ)

Όταν μιλάς με πολιτικούς αντιλαμβάνεσαι γιατί δεν πάει μπροστά η Ελλάδα. Εσύ έχεις στο νου σου τα προβλήματα της χώρας και εκείνοι το συμφέρον του κόμματός τους. Εσύ διερωτάσαι ποιες είναι οι κατάλληλες λύσεις και πώς θα εφαρμοσθούν και εκείνοι την ίδια ώρα αναλογίζονται πώς το κόμμα τους θα βγει ζωντανό από την όποια συγκεκριμένη ‘πολεμική’ συνθήκη του δημόσιου βίου. Όσοι πολίτες αγαπούν και πονάνε τον τόπο τους, με λίγα λόγια, βρίσκονται αντιμέτωποι με κάποιους που επικεντρώνονται μόνο στην πολιτική τους επιβίωση. Ασύμβατες τροχιές.

"Ιδιοτέλεια, Φόβος, Ανευθυνότητα. Αυτά κατ’ εμέ απαρτίζουν το τρίπτυχο της εκκλησιαστικής μας κουλτούρας."

Η μακρόχρονη εμπειρία μου με τα εκκλησιαστικά πράγματα μέ έχει εφοδιάσει με την επίγνωση ότι συμβαίνει ακριβώς το ίδιο, απλώς σε ατομικό επίπεδο. Μιλάω με αρχιμανδρίτες για αλλαγές που φρονώ ότι χρειάζεται να γίνουν και εκείνοι σκέφτονται ότι, αν τις υποστηρίξουν, δεν θα γίνουν ποτέ επίσκοποι. Συζητώ με μητροπολίτες για τα απαραίτητα ανανεωτικά βήματα και εκείνοι διστάζουν διότι η κρυφή ατζέντα τους είναι να γίνουν ο επόμενος αρχιεπίσκοπος.  

Άλλοι δρόμοι, είμαστε αλλού ο καθένας. Μέ έχει εκπλήξει σε ποιο βαθμό το πλάνο ζωής τους έχει καθορίσει και τον τρόπο του σκέπτεσθαι. (Φυσικά και με έγγαμους κληρικούς συμβαίνει αυτό, για άλλα μικροσυμφέροντα: πώς θα αποκτήσουν ή θα διατηρήσουν την εύνοια του επισκόπου, πώς δεν θα έλθουν σε σύγκρουση με τον προϊστάμενο της ενορίας κ.ά.). Είναι η ατομική ιδιοτέλεια η μόνη αιτία για την οποία τίποτε δεν αλλάζει στην Εκκλησία μας; Όχι, υπάρχει και άλλη – ο φόβος. Από τότε που εμφανίσθηκε το διαδίκτυο οι φονταμενταλιστές οργιάζουν με φωνές και ύβρεις, διαδίδοντας κατηγορίες για προδοσία της Ορθοδοξίας κ.ο.κ. Τα δίκτυά τους μεταφέρουν με ακαριαία ταχύτητα την τρομοκρατική τους ψυχοπαθολογία, από το σπίτι μιας καλοπροαίρετης χριστιανικής οικογένειας μέχρι την έρημο του Αγίου Όρους. Αποτελεί ακράδαντη πεποίθησή μου πως οι επίσκοποί μας φοβούνται – όχι ότι έχουν οι ίδιοι ανανεωτικές προθέσεις (πλην ελαχίστων), αλλά ίσως δεν θα γίνονταν εμπόδιο σε ανανεωτικές απόπειρες κληρικών αν δεν επιθυμούσαν διακαώς να μη μπουν στο στόχαστρο των εκκλησιαστικών τρομοκρατών. Όμως εξελέγησαν για να είναι ηγέτες, όχι φοβισμένοι ουραγοί.

"Κυριολεκτικά, όπως έχω γράψει επανειλημμένα, η Εκκλησία μας κατάντησε όμηρος των φονταμενταλιστών. Ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε πάει πίσω αντί να προχωρούμε μπροστά. Και όσο εκπέμπεις το μήνυμα ότι τους φοβάσαι, τόσο αυτοί ενθαρρύνονται. Είναι απλό."

Ο ιστότοπος ετούτος, λοιπόν, ερευνά γιατί ο λαός εγκαταλείπει σταδιακά την Εκκλησία. Μήπως διότι η Εκκλησία μας, όπως είναι τώρα, αποτελεί απλώς ένα απομεινάρι του παρελθόντος; Μήπως επειδή δεν υπάρχει η βούληση να αλλάξει;

Κοιτάξτε γύρω σας. Οι Ορθόδοξες τοπικές Εκκλησίες είναι διχασμένες διότι προτιμούν να κάνουν γεωπολιτική αντί για επανευαγγελισμό.

Οι εκκλησιαστικές ανακοινώσεις γίνονται σε ‘ξύλινο’ γραφειοκρατικό ύφος, όπου απουσιάζουν και η αλήθεια και η συμπόνοια.

Συνοδικές αποφάσεις και εγκύκλιοι εκδίδονται ‘στο πόδι’, χωρίς μελέτη, χωρίς διαβούλευση, χωρίς γνώμη ειδικών.

Οι εκλογές μητροπολιτών ακόμη (πήραμε ήδη 25 χρόνια από τον εικοστό πρώτο αιώνα!) διεξάγονται με κρυφές συναλλαγές, εύνοιες, υποχρεώσεις, ισορροπίες κτλ, δηλαδή με αναξιοκρατία. (Σημειώστε πως εν γένει η αναξιοκρατία αποτελεί ενδημική πληγή της ελληνικής κοινωνίας, τον κύριο λόγο για τον οποίοι οι επιστήμονες του εξωτερικού δεν επιστρέφουν, κατά δηλώσεις τους).

Επίσης, επιλέγουμε και χειροτονούμε κληρικούς στην τύχη, χωρίς κριτήρια, χωρίς ψυχολογική αξιολόγηση της ωριμότητας. Και όταν αργότερα σφάλλουν και σκανδαλίζουν αρκούμαστε να τους τιμωρούμε, δίχως να μαθαίνουμε το παραμικρό από τα λάθη μας.

Η γλώσσα της λατρείας συνεχίζει να λειτουργεί ως απολίθωμα, την ώρα που όλοι οι άλλοι Ορθόδοξοι χρησιμοποιούν την σύγχρονη μορφή της – δεν πειράζει που δεν καταλαβαίνει κανείς, αρκεί να τηρείται το υποτιθέμενο χρέος μας προς το παρελθόν μας! (Στο βιβλίο μου Σύνεσις και παράνοια αναπτύσσω το θέμα διεξοδικά).

Γίνονται πολλά καλά πράγματα στην Εκκλησία μας, εννοείται. Αλλά μεμονωμένα, εξαιτίας συγκεκριμένων ατόμων. Απουσιάζει κάθε έννοια στρατηγικής. Και έτσι προστίθεται και τρίτο αίτιο, η ανευθυνότητα και η προχειρότητα.

Ιδιοτέλεια, Φόβος, Ανευθυνότητα. Αυτά κατ’ εμέ απαρτίζουν το τρίπτυχο της εκκλησιαστικής μας κουλτούρας. Και ένα μόνο τους θα ήταν αρκετό για να αδρανοποιήσει τους μηχανισμούς αλλαγής. Με τα τρία μαζί η παρουσία μας στο σήμερα έχει παραλύσει.

"Προτάσεις και ιδέες υπάρχουν και κατατίθενται διαρκώς. Διάθεση να ασχοληθούμε λείπει."

Είχα γράψει προ ετών ότι ως Εκκλησία χάσαμε την ευκαιρία να προσεγγίσουμε τη γενιά της μεταπολίτευσης. Τώρα παρατηρούμε σε αργή κίνηση να χάνεται η επαφή, όχι μόνο με τα παιδιά τους, αλλά με τα εγγόνια τους. Πρόκειται για τη μεταμοντέρνα γενιά. Αν για τους 40άρηδες και 50άρηδες η Εκκλησία είναι συνειρμικά συνυφασμένη με μεσαιωνικές εμμονές και με οικονομικά σκάνδαλα, για τους εφήβους και νέους του σήμερα είναι απλώς ‘ούφο’. Κάτι άσχετο και ακατανόητο, που δεν αξίζει ούτε λίγα δευτερόλεπτα προσοχής.

Γιατί; Διότι πάψαμε προ πολλού να ζούμε έναν υπαρξιακό Χριστιανισμό, παρά μόνο προβάλλουμε έναν ιδρυματικό Χριστιανισμό, δέσμιο της κεκτημένης συνήθειας και του παρελθόντος. Και (με λύπη πολλή το λέω), δεν έχουμε καμία δικαιολογία γι’ αυτό. Παλιότερα, όταν εγώ ήμουν παιδί, όντως δεν διαθέταμε ούτε θεολογία κατάλληλη ούτε πρόσωπα. Τότε ήμασταν στάσιμοι από αληθινή φτώχεια.

Αλλά από τότε έχει συμβή κοσμογονία. Η θεολογική ανανέωση με την οποία ευλογηθήκαμε, αναχωνευμένη πλέον μέσα από το έργο σύγχρονων θεολόγων, κληρικών και λαϊκών, μάς έχει προσφέρει άφθονες δυνατότητες αναπροσανατολισμού.

Προτάσεις και ιδέες υπάρχουν και κατατίθενται διαρκώς. Διάθεση να ασχοληθούμε λείπει. Το τρίπτυχο συμφερόντων, φόβου, και ανευθυνότητας κυβερνά τις πράξεις μας και τις στοχεύσεις μας. Συνεπώς η απάντησή μου στα ερωτήματα δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη. Χρειαζόμαστε δέσμη μέτρων και τομών, που θα εμπνέονται όμως από στρατηγική.

Η ιστορία δεν περιμένει. Γενιές χάνονται, ενόσω εμείς μεριμνούμε για ιερατικές και αρχιερατικές στολές, ψάλλουμε φήμες, ασκούμε κολακεία, και μαζεύουμε τυχερά. Και επαναπαυόμαστε σε όσους συμφωνούν μαζί μας. Γι’ αυτό πολύτιμη εδώ θα γίνει η ζύμωση με τους θεολόγους καθηγητές – είναι τα στελέχη εκείνα που δέχονται καθημερινά τις πιέσεις της εποχής μας, ενσαρκωμένες σε πρόσωπα.

Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Θερμός

Ο π. Βασίλειος Θερμός ειναι Ψυχίατρος παιδιών καί εφήβων. Δρ. Θεολογικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών. Αναπληρωτής καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών

Πηγή: Orthodoxia.info