Η εκκλησιαστική κατάσταση στη Βρετανία πριν την άφιξη του Θεοδώρου Αρχιεπισκόπου Καντέρμπουρι (669 μ.Χ.) -

Η εκκλησιαστική κατάσταση στη Βρετανία πριν την άφιξη του Θεοδώρου Αρχιεπισκόπου Καντέρμπουρι (669 μ.Χ.)

Όταν ο Θεόδωρος ο Ταρσεύς (Theodore of Tarsus) έφθασε στη Βρετανία για να αναλάβει τον αρχιεπισκοπικό θρόνο του Καντέρμπουρι, η Εκκλησία βρισκόταν σε μεγάλη ακαταστασία και χρειαζόταν άμεση αναδιοργάνωση. Ο Βέδας (Bede, Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, IV.1–2) είναι η κύρια πηγή για την περιγραφή αυτής της περιόδου.
1. Έλλειψη σταθερής αρχιεπισκοπικής ηγεσίας
Μετά την αποστολή του Αυγουστίνου (Augustine of Canterbury), πρώτου Αρχιεπισκόπου Καντέρμπουρι (597–604), η Εκκλησία γνώρισε ασταθείς διαδοχές.
Ο Λαυρέντιος (Laurence of Canterbury, 604–619) και ο Μέλλιτος (Mellitus, Archbishop of Canterbury, 619–624) προσπάθησαν να συνεχίσουν το έργο του Αυγουστίνου, αλλά με περιορισμένη επιτυχία.
Ο Ιουστίνος (Justus, 624–627) και κατόπιν ο Ονώριος (Honorius, 627–653) υπήρξαν συνεχιστές της κληρονομιάς του Αυγουστίνου, όμως μετά τον θάνατο του Ονωρίου άρχισε η μεγάλη κρίση.
Ο Ντεουσντάδιτ (Deusdedit, Archbishop of Canterbury, 655–664) υπήρξε ο πρώτος Σάξονας Αρχιεπίσκοπος· πέθανε όμως το 664, στη διάρκεια της μεγάλης πανώλης, και ο θρόνος του Καντέρμπουρι έμεινε κενός για σχεδόν τέσσερα χρόνια. Αυτή η αναστολή στην εκλογή αρχιεπισκόπου προκάλεσε σημαντική αποδιοργάνωση.
2. Η πανώλη του 664 και το χάος στη Βόρεια Εκκλησία
Η πανώλη έπληξε ιδιαίτερα τη Νορθάμπρια (Northumbria).
Ο επίσκοπος Τάνσιλ (Tuda, Bishop of Lindisfarne, †664) πέθανε από την επιδημία.
Εξαιτίας των θανάτων πολλών κληρικών, οι επισκοπές στα βόρεια έμειναν ακέφαλες.
Ο Ουίλφριντ (Wilfrid, Bishop of York), ηγετική θεολογική μορφή στην Σύνοδο του Whitby, επιλέχθηκε ως επίσκοπος της Υόρκης (Bishop of York). Ωστόσο υπήρξε βιασύνη στη χειροτονία του, και για να είναι κανονική, χρειάστηκε να μεταβεί στη Γαλατία· εκεί χειροτονήθηκε επισήμως γύρω στο 665. Κατά την απουσία του, ο βασιλιάς αποφάσισε να ορίσει άλλον επίσκοπο, τον Κιαντέρτς (Chad of Mercia, γνωστός και ως Ceadda). Αυτό δημιούργησε σύγχυση. Τελικά όταν ο Θεόδωρος ήρθε στο Καντέρμπουρι αποφάσισε να αναγνωρίσει την κανονικότητα της χειροτονίας του Ουίλφριντ και να μεταθέσει τον Chad αλλού. Γρήγορα όμως ο Θεόδωρος ήρθε σε σύγκρουση με τον Ουίλφριντ. Όταν ο Αρχιεπίσκοπος επεδίωξε να διαιρέσει τις μεγάλες επισκοπές σε περισσότερες μικρότερες, ώστε να υπάρχει καλύτερος έλεγχος και οργάνωση, ο Ουίλφριντ, που είχε μεγάλη επισκοπική δικαιοδοσία στην Υόρκη και στα εδάφη της Νορθάμπριας, αντιμετώπισε αυτή την προσπάθεια ως περιορισμό της εξουσίας του.
3. Οι διαμάχες μεταξύ Κελτικής και Ρωμαϊκής παράδοσης
Το μεγαλύτερο θρησκευτικό πρόβλημα αφορούσε τον υπολογισμό του Πάσχα και ορισμένα άλλα έθιμα (π.χ. το κούρεμα των κληρικών).
Οι σταλμένοι από την Ρώμη Επίσκοποι (όπως ο Αυγουστίνος και οι διάδοχοί του) ακολουθούσαν το ρωμαϊκό τυπικό.
Οι μοναχοί από την Αϊόνα (Iona) και οι επίσκοποι του Λίντισφαρν (Lindisfarne) ακολουθούσαν την κελτική παράδοση.
Η σύγκρουση κορυφώθηκε στη Σύνοδο του Whitby (664), υπό τον βασιλιά Όσγουι (King Oswiu of Northumbria). Εκεί, με ηγετική παρέμβαση του Ουίλφριντ (Wilfrid), αποφασίστηκε να ακολουθηθεί ο ρωμαϊκός υπολογισμός του Πάσχα. Ωστόσο, η συμφιλίωση δεν ήταν πλήρης και η διάσπαση ανάμεσα στις δύο παραδόσεις άφησε πικρές έριδες.
4. Ανεπαρκής επισκοπική διοίκηση
Ο Βέδας σημειώνει ότι οι επισκοπικές έδρες συχνά έμεναν κενές ή καταλαμβάνονταν από άτομα χωρίς σωστή κανονική διαδικασία. Ο επίσκοπος Ουίλφριντ (Wilfrid of York) διεκδικούσε ευρύτερη εξουσία, όμως οι σχέσεις του με την τοπική πολιτική αρχή ήταν προβληματικές. Παράλληλα, η εκλογή του Βίγκχαρτ (Wighard) στον αρχιεπισκοπικό θρόνο απέτυχε: στάλθηκε στη Ρώμη για χειροτονία, αλλά πέθανε εκεί γύρω στο 664/665 μάλλον από επιδημία, αφήνοντας ξανά την Εκκλησία ακέφαλη.
5. Συνολική εικόνα
Όταν ο Θεόδωρος έφτασε στο Καντέρμπουρι, βρήκε μια Εκκλησία:
με μακρά περίοδο χωρίς αρχιεπίσκοπο,
διαλυμένη από τους θανάτους της πανώλης του 664,
διαιρεμένη από την σύγκρουση μεταξύ Κελτικής και Ρωμαϊκής παράδοσης,
με ασαφή όρια επισκοπών, χωρίς οργάνωση, και πειθαρχία.
Γι’ αυτό, η αποστολή του Θεοδώρου ήταν να εγκαθιδρύσει ενότητα, σαφή διοικητική τάξη και κανονικότητα. Ο ίδιος, με κύρος που εκπορευόταν και από τη Ρώμη αλλά και από την ανατολική του παιδεία, κατάφερε να δημιουργήσει σοβαρές υποδομές στην Εκκλησία της Αγγλίας.

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος