Περί του Κώνστα, πατέρα της Αγίας Αικατερίνης, και του αξιώματός του στην Αλεξάνδρεια - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Περί του Κώνστα, πατέρα της Αγίας Αικατερίνης, και του αξιώματός του στην Αλεξάνδρεια

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά στις 25 Νοεμβρίου τη μνήμη της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Αικατερίνης, η οποία γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια και μαρτύρησε σε ηλικία μόλις δεκαοκτώ ετών, επί αυτοκράτορα Μαξεντίου (306–312 μ.Χ.).

Σύμφωνα με τα Συναξάρια, ο πατέρας της ονομαζόταν Κώνστας και περιγράφεται ως «ἄρχων καὶ ἐπιφανὴς τῶν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ». Σε ορισμένα χειρόγραφα αναφέρεται και ως «βασιλικός», δηλαδή άνθρωπος ο οποίος ανήκει στον κύκλο της βασιλικής αυλής ή αξιωματούχος που υπηρετούσε απευθείας την αυτοκρατορική διοίκηση.

Την εποχή εκείνη, η Αίγυπτος ήταν επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με ανώτατο διοικητή τον Praefectus Augustalis (Έπαρχο ή Ηγεμόνα Αιγύπτου), ο οποίος διοριζόταν από τον ίδιο τον Αυτοκράτορα. Στην Αλεξάνδρεια υπήρχαν επίσης τοπικοί άρχοντες, όπως ο Στρατηγός και ο Άρχων, υπεύθυνοι για τις υποθέσεις της πόλεως.

Στην Ρωμαϊκή Αίγυπτο, από τον 1ο αιώνα π.Χ. έως και τον 4ο μ.Χ., ο Στρατηγός ήταν διοικητικός επίτροπος επαρχίας ή διοικητικής περιφέρειας. Κάθε νομός (διοικητική περιφέρεια) της Αιγύπτου είχε δικό του στρατηγό. Ο στρατηγός ασκούσε διοικητικά, φορολογικά και δικαστικά καθήκοντα, υπό την εξουσία του ρωμαίου επάρχου (Praefectus Aegypti ή Augustalis). Παρ’ ότι ο τίτλος σημαίνει «στρατιωτικός», στις πηγές ο ρόλος του ήταν κυρίως πολιτικός–διοικητικός. Η Αλεξάνδρεια, ως πρωτεύουσα και μητρόπολη της επαρχίας, είχε δικό της Στρατηγό της πόλεως, ο οποίος λειτουργούσε ως ανώτερος διοικητικός αξιωματούχος της αστικής διοικήσεως.

Ο τίτλος Άρχων είναι ευρύτερος και μπορεί να σημαίνει απλώς «άρχοντας» ή «διοικητής», χωρίς να υποδεικνύει συγκεκριμένη ρωμαϊκή βαθμίδα. Στην αλεξανδρινή διοίκηση των 3ου–4ου αιώνων, οι άρχοντες ήταν μέλη του Βουλευτηρίου (curia) ή του Δημοτικού Συμβουλίου. Ορισμένοι πολίτες που είχαν διατελέσει Βουλευτές μπορούσαν να φέρουν το τιμητικό “άρχων” ακόμη και μετά τη λήξη της θητείας τους, ως ένδειξη κοινωνικού κύρους. Συνηθιζόταν επίσης να χαρακτηρίζονται έτσι όσοι κατείχαν αξιώματα με τοπική αλλά όχι επαρχιακή εξουσία.

Ένας άνδρας με κοινωνική επιφάνεια και μόρφωση, όπως ο Κώνστας, θα μπορούσε να είναι μέλος αριστοκρατικής οικογένειας που κατείχε ανώτερη θέση στη ρωμαϊκή διοικητική ιεραρχία.

Η λέξη «βασιλικός» στα συναξάρια δεν δηλώνει βασιλική εξουσία και δεν αποτελεί επίσημο αξίωμα. Στην εκκλησιαστική και λογοτεχνική γλώσσα της εποχής σήμαινε “ευγενής”, “ευπατρίδης”, ή “ανώτερος αξιωματούχος” — άνθρωπος που είχε στενή σχέση ή υπηρεσιακή εξάρτηση από το «βασίλειον», δηλαδή την αυτοκρατορική αρχή. Επομένως, όταν αναφέρεται ότι ο Κώνστας ήταν “βασιλικός”, υποδηλώνεται αριστοκρατική καταγωγή και πολιτικό κύρος, όχι κυριολεκτική βασιλεία.

Συνοψίζοντας, σύμφωνα με τα Συναξάρια και τις ιστορικές πηγές, ο Κώνστας κατείχε ένα από τα τρία ανώτερα αξιώματα στην Αλεξάνδρεια της εποχής εκείνης: Έπαρχος Αιγύπτου, ή Στρατηγός της Πόλεως, ή Βουλευτής.