Ο από Ζιχνών και Νευροκοπίου Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς: βίος, δράση και μουσικολογική σπουδή - Μογλενίδης Ηλίας

Ο από Ζιχνών και Νευροκοπίου Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς: βίος, δράση και μουσικολογική σπουδή

Μογλενίδης Ηλίας 

(2025 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ))

Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή, υπό τον τίτλο: «Ο από Ζιχνών και Νευροκοπίου Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς. Βίος, δράση και μουσικολογική σπουδή» συνιστά μια πολυδιάστατη επιστημονική έρευνα, η οποία διερευνά εις βάθος την προσωπικότητα, το έργο και την συμβολή του στην Ορθόδοξη Εκκλησία και την Βυζαντινή Μουσική. Η Διδακτορική Διατριβή αναπτύσσεται σε πέντε θεματικά κεφάλαια, τα οποία προσφέρουν πλήρη και εμπεριστατωμένη ανάλυση της ζωής, της θεολογικής, της διοικητικής και της μουσικολογικής του προσφοράς. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται ο βίος και η δράση του από τα πρώτα του βήματα στον εκκλησιαστικό χώρο έως τη μοναχική του κουρά και τις πρώτες ιερατικές του χειροτονίες. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην επιρροή, που άσκησαν οι μορφές του Αγίου Νικολάου Πλανά και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσάνθου Φιλιππίδη, επί της πνευματικής του διαμόρφωσης και δράσεως. Τεκμηριώνεται η συμμετοχή του στα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και η εκκλησιαστική του προσφορά κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου, ιδίως μέσω της στρατιωτικής ιερωσύνης. Το δεύτερο κεφάλαιο επικεντρώνεται στην δεκαετή αρχιερατεία του στη ιστορική Ιερά Μητρόπολη Ζιχνών και Νευροκοπίου (1965–1974). Μελετάται το εκκλησιαστικό και κοινωνικό του έργο, καθώς και η στάση του έναντι των θεσμικών μεταρρυθμίσεων και εκκλησιαστικών κρίσεων της εποχής, όπως το ζήτημα των αφορισμών και η παρέμβασή του στην εκκλησιαστική πολιτική κατά την διάρκεια της Δικτατορίας. Τεκμηριώνεται η δραστήρια συμβολή του στην ανάδειξη της τοπικής αγιολογίας και στην συγγραφή ιερών κειμένων. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η μακρά και πλούσια διακονία του ως Μητροπολίτου Πατρών (1974–2005). Εξετάζονται οι θεσμικές του πρωτοβουλίες, η συμμετοχή του σε διεθνείς αποστολές της Εκκλησίας της Ελλάδος, η δράση του εντός της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και ως Αντιπροέδρου και η συνεισφορά του σε μείζονα ζητήματα, όπως η αγιοκατάταξη σύγχρονων αγίων, η μετάφραση της Καινής Διαθήκης και το ζήτημα του Αυτόματου Διαζυγίου. Καταγράφεται, επιπλέον, η επετειακή αναγνώριση της προσφοράς του από εκκλησιαστικούς και κοινωνικούς φορείς. Το τέταρτο κεφάλαιο αφιερώνεται στην εργογραφία και λειτουργική δραστηριότητά του. Παρουσιάζονται το συγγραφικό του έργο σε ιστορικά, εκκλησιαστικά, εθνικά, πνευματικά, θεολογικά, λειτουργικά, ποιμαντικά και κοινωνικά ζητήματα, καθώς και η συμβολή του στην υμνογραφία με την σύνταξη ιερών ακολουθιών, απολυτικίων και κοντακίων. Το πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο αναδεικνύει την μουσικολογική προσφορά του, ιδιαιτέρως στον τομέα της Θρησκευτικής Ελληνικής Βυζαντινής Ψαλτικής Τέχνης. Γίνεται αναλυτική παρουσίαση του μουσικού και μελοποιητικού του έργου, με συγκριτική προσέγγιση των τροπικών και μελικών του συνθέσεων, τεκμηριώνοντας την εκκλησιαστική, την μουσική αλλά και καλλιτεχνική του κληρονομιά η οποία ακολούθησε την παραδοσιακή πορεία. Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή κατέχει την πρωτοτυπία. Περιέχει πρωτόλειο υλικό. Προσφέρει πολύτιμο πρωτογενές υλικό, με αρχειακές πηγές και μαρτυρίες, που αναδεικνύουν την ολιστική προσέγγιση του συγγραφέα στον βίο και έργο ενός εκκλησιαστικού ανδρός με πολυδιάστατη προσφορά στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στην Ορθόδοξη Θεολογία και στην Τέχνη της Ψαλτικής. Πρόκειται για σημαντική συμβολή στους νευραλγικούς Τομείς της Ανθρωπογεωγραφίας, της Προσωπογραφίας, της Τοπικής Εκκλησιαστικής Γεωγραφίας, της Γενικής Τοπικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας, της Εκκλησιαστικής και της Εθνικής Ιστορίας, της Ιστορίας της Λατρείας και της Μουσικής Ιστορίας. Ο μελετητής και ο ερευνητής του παρόντος και του μέλλοντος εστιάζει στον βίο, στην δράση και στην μουσικολογική σπουδή του.
 
Διαβάστε τη διατριβή (Online)
https://freader.ekt.gr/eadd/index.php?doc=59161&lang=el#p=110