Οι Επιστημονικές Έρευνες στα Λείψανα του Αγίου Νικολάου: Από το 1953 ως τη Σύγχρονη Ανάλυση του 2017 - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 Οι Επιστημονικές Έρευνες στα Λείψανα του Αγίου Νικολάου: Από το 1953 ως τη Σύγχρονη Ανάλυση του 2017

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Τα λείψανα του Αγίου Νικολάου, του ιστορικού επισκόπου των Μύρων της Λυκίας, που πέθανε γύρω στο 343 μ.Χ., βρίσκονται από το έτος 1087 μ.Χ. στη Βασιλική του Αγίου Νικολάου στο Μπάρι της Ιταλίας. Εκεί φυλάσσονται με μεγάλη ευλάβεια, καθώς θεωρείται ότι από τον τάφο του αναβλύζει Μύρρο, το λεγόμενο manna di San Nicola, ένα διαυγές υγρό που επιτελεί πολλά θαύματα. Παράλληλα με την παράδοση όμως, τα τελευταία 70 χρόνια η σύγχρονη επιστήμη έχει προσεγγίσει τα λείψανα με σεβασμό αλλά και ερευνητικό ενδιαφέρον, επιχειρώντας να ρίξει φως στην ταυτότητα και την ιστορικότητα του Αγίου.

Η πρώτη οργανωμένη επιστημονική μελέτη έγινε το 1953, όταν η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία του Μπάρι επέτρεψε την προσωρινή αποκάλυψη του τάφου για ανθρωπολογική και ιατροδικαστική εξέταση. Η έρευνα διεξήχθη από ειδικούς επιστήμονες υπό την καθοδήγηση του δρ. Luigi Martino, καθηγητή Ανατομίας του Πανεπιστημίου του Μπάρι, με τη συνεργασία του ανθρωπολόγου Luigi De Palma. Η μελέτη αποκάλυψε ότι ο σκελετός ανήκε σε άνδρα ηλικίας περίπου 70 ως 80 ετών, ύψους περίπου 1,68 μέτρων, με ισχυρή σωματική διάπλαση και εμφανείς ενδείξεις προχωρημένης ηλικίας.

Σημαντικότερο όμως εύρημα ήταν οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις στις αρθρώσεις των γονάτων και της σπονδυλικής στήλης, που υποδήλωναν χρόνια μορφή αρθρίτιδας. Οι επιστήμονες θεώρησαν πιθανό οι παθήσεις αυτές να οφείλονται είτε σε μακροχρόνια συνήθεια γονυκλισίας (γονάτισμα κατά την προσευχή) είτε σε παραμονή σε ψυχρό και υγρό περιβάλλον, κάτι που ταιριάζει με την παράδοση ότι ο Άγιος είχε φυλακιστεί για αρκετά χρόνια σε σκοτεινό υπόγειο σπήλαιο κατά τη διάρκεια των διωγμών του Διοκλητιανού (περίπου 303–311 μ.Χ.). Επίσης, παρατήρησαν ότι η μύτη είχε σπάσει από ισχυρό χτύπημα, προφανώς κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων μέσα στην φυλακή.

Τα ευρήματα του 1953 αποτέλεσαν τη βάση και για τη δημιουργία της ανακατασκευής του προσώπου του Αγίου, η οποία ολοκληρώθηκε το 2004 από την Καθηγήτρια Caroline Wilkinson του University of Manchester. Με τη μέθοδο της τρισδιάστατης εγκληματολογικής ανασύνθεσης πάνω στο ψηφιοποιημένο κρανίο, προέκυψε η εικόνα ενός άνδρα με φαρδύ πρόσωπο, γερή γνάθο και ευθύ βλέμμα, χαρακτηριστικά που συνάδουν με πρόσωπα της μεσογειακής Ανατολής του 4ου αιώνα. Η εικόνα αυτή παρουσιάζεται σήμερα στην ιστοσελίδα του St. Nicholas Center και έχει ευρεία αναγνώριση ως η πιο αξιόπιστη απεικόνιση του ιστορικού Αγίου Νικολάου. (με βάση αυτήν την ανακατασκευή συνδυασμένη με τα χαρακτηριστικά που διασώζει η Βυζαντινή παράδοση δημιούργησα την απεικόνιση του προσώπου του Αγίου που συνοδεύει αυτό το κείμενο).

Η δεύτερη σημαντική έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2017, όταν με την έγκριση του Βατικανού και της Βασιλικής του Μπάρι, ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, με επικεφαλής τον καθηγητή Tom Higham του Oxford Radiocarbon Accelerator Unit, προχώρησε σε ραδιοχρονολόγηση (C-14) ενός μικρού δείγματος οστού που φυλασσόταν στη συλλογή λειψάνων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Το συγκεκριμένο δείγμα αποδείχθηκε ότι είχε προέλευση από τα λείψανα του Μπάρι, δηλαδή τον ίδιο σκελετό που είχε εξεταστεί το 1953.

Τα αποτελέσματα της ραδιοχρονολόγησης δημοσιεύθηκαν τον Δεκέμβριο του 2017. Η ανάλυση έδειξε ότι το οστό χρονολογείται μεταξύ 340 και 420 μ.Χ., δηλαδή ακριβώς την περίοδο που έζησε ο ιστορικός Επίσκοπος των Μύρων, ο γνωστός σε Ανατολή και Δύση ως Άγιος Νικόλαος. Αν και η ραδιοχρονολόγηση δεν αποδεικνύει «ποιός» ήταν ο άνθρωπος, επιβεβαιώνει ότι τα λείψανα προέρχονται από άτομο του 4ου αιώνα μ.Χ. — εποχή απόλυτα σύμφωνη με τα ιστορικά δεδομένα.

***

Scientific Studies on the Relics of Saint Nicholas: From 1953 to the Modern Analysis of 2017

The relics of Saint Nicholas, the historic bishop of Myra in Lycia, who died around 343 A.D., have been kept since 1087 in the Basilica of Saint Nicholas in Bari, Italy. They are venerated with great devotion, as it is believed that from his tomb exudes Myrrh, known in Italian as manna di San Nicola, a clear liquid to which many miracles are attributed. Alongside this centuries-old tradition, modern science has, during the past seventy years, respectfully approached the relics with research-driven curiosity, seeking to shed light on the saint’s historical identity.

The first organized scientific investigation was conducted in 1953, when the Roman Catholic Church of Bari allowed the temporary opening of the tomb for anthropological and forensic examination. The study was directed by Dr. Luigi Martino, Professor of Anatomy at the University of Bari, assisted by anthropologist Luigi De Palma. Their analysis determined that the skeleton belonged to a male aged approximately 70 to 80 years, about 1.68 meters tall, with a strong build and clear signs of advanced age.

The most significant finding was the presence of degenerative lesions in the joints of the knees and spine, indicating a chronic form of arthritis. The scientists suggested these conditions could have resulted either from a habit of frequent kneeling in prayer or from prolonged exposure to a cold and damp environment—a conclusion consistent with the tradition that Saint Nicholas had been imprisoned for several years in a dark underground cell during the persecutions under the Emperor Diocletian (around 303–311 A.D.). Furthermore, examination of the skull revealed that the nose had been broken by a strong blow, possibly sustained during torture in imprisonment.

The findings of 1953 later served as the foundation for a facial reconstruction of the saint, completed in 2004 by Professor Caroline Wilkinson of the University of Manchester. Using forensic three-dimensional reconstruction techniques on a digital model of the skull, the researchers produced the image of a man with a broad face, strong jawline, and direct gaze—features typical of people from the Eastern Mediterranean in the 4th century. This image is now displayed on the official website of the St. Nicholas Center and is broadly recognized as the most credible depiction of the historical Saint Nicholas. (Based on this facial reconstruction, combined with the characteristics preserved in Byzantine iconography, I created the accompanying visual representation of the saint’s face that illustrates this post.)

A second major study took place in 2017, when, with the authorization of the Vatican and the Basilica of Saint Nicholas in Bari, a team of researchers from the University of Oxford, led by Professor Tom Higham of the Oxford Radiocarbon Accelerator Unit, performed radiocarbon (C-14) dating on a small bone fragment held in the university’s relic collection. It was confirmed that this bone originated from the relics of Bari, meaning it came from the same skeleton examined in 1953.

The results were published in December 2017. The analysis revealed that the bone dates to between 340 and 420 A.D., precisely matching the lifetime of the historical Bishop of Myra—known to East and West alike as Saint Nicholas. Although radiocarbon testing cannot determine the personal identity of the individual, it firmly establishes that the relics belong to a person who lived in the 4th century A.D., fully consistent with the traditional historical record.