Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντίνος ΣΤ΄ - Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος

Ἱερώτατοι Ἅγιοι Ἀδελφοί,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ὑπὸ τὰς δεινὰς περιστάσεις τῶν ἀρχῶν τῆς δεκαετίας τοῦ 1920 ἡ ἐμπερίστατος λίαν Μήτηρ Ἐκκλησία ὑπέστη ἓν δεινότερον πλῆγμα διὰ τὴς ἀπελάσεως τοῦ Προκαθημένου καὶ προστάτου αὐτῆς Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κωνσταντίνου τοῦ Στ΄. Οὗτος, ὁ Πατριάρχης τῶν μόλις 43 ἡμερῶν, τὴν πρωΐαν τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν τοῦ ἔτους 1925, ἀντὶ νὰ κατέλθῃ εἰς τὸν Πάνσεπτον τοῦτον Ναὸν διὰ τὴν καθιερωμένην Πατριαρχικὴν καὶ Συνοδικὴν Χοροστασίαν, ὡδηγήθη ὡς ἀνταλλάξιμος εἰς ἀναγκαστικὴν ἐκ τῆς Πόλεως ἀπομάκρυνσιν. Καὶ τοῦτο, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐξελέγη κατὰ τὸν νεώτερον τρόπον ἐκλογῆς τὸν ὁποῖον εἶχον καθορίσει οἱ κρατοῦντες καὶ παρὰ τὰς καλὰς σχέσεις ποὺ ὁ Κωνσταντῖνος εἶχε καλλιεργήσει μετ' αὐτῶν εἰς ὅλας τὰς θέσεις καὶ τὰς ἐπαρχίας ὅπου τὸν εἶχεν ἀποστείλει ἡ Ἐκκλησία πρὸς διακονίαν.

Αἱ προσπάθειαι διὰ τὴν ἐπάνοδον εἰς τὴν ἕδραν του, ὡς ἦτο ἡ προσφυγὴ εἰς τὴν Κοινωνίαν τῶν Ἐθνῶν, ἔμειναν ἄκαρποι καὶ ἀτελέσφοροι, παρὰ καὶ τὴν ὑποστήριξίν του ἀπὸ ὁμοδόξους καὶ ἑτεροδόξους Ἐκκλησίας καὶ τὴν ἑλληνικὴν καὶ διεθνῆ κοινὴν γνώμην. Καὶ οὕτω, τὴν ἑπομένην τῶν ὀνομαστηρίων του, 22αν Μαΐου, ὑπέβαλε τὴν κανονικὴν ἀπὸ τοῦ Θρόνου παραίτησίν του. Τοιουτοτρόπως ἐθυσιάσθη ὁ εἷς ὑπὲρ τῶν πολλῶν καὶ δὴ ὑπὲρ τῆς ἐξασφαλίσεως τοῦ ἱερωτάτου θεσμοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὡς ὁ ἴδιος ἔγραφε. Καὶ προσετέθη εἰς τὴν σειρὰν τῶν ὀγδοήκοντα περίπου ἐκθρονισθέντων ἤ παυθέντων Πατριαρχῶν.

Δεδοκιμασμένος ὢν διὰ τὸ ἔργον "τοῦ πηδιαλιουχεῖν τὸ μέγα σκάφος, καθ' οὗ τοσαῦται φιλοτιμιῶν καὶ συμφερόντων, ἀξιώσεων καὶ ἐπηρειῶν ἐγείρονται καταιγίδες καὶ σάλοι' (Μ. Γεδεών), ὁ ἀπὸ Ροδοστόλου, Βελλᾶς καὶ Κονίτσης, Τραπεζοῦντος, Κυζίκου, Προύσης καὶ Δέρκων Κωνσταντῖνος ὁ Ἀράμπογλου εἶχεν ἀνέλθει τὸν Δεκέμβριον τοῦ προηγουμένου ἔτους, μετὰ τὴν κοίμησιν Γρηγορίου τοῦ Ζ΄, ἐπὶ τὴν ἱερὰν καθέδραν τοῦ Στάχυος ἐπὶ χρησταῖς ταῖς ἐλπίσι διά γε τὴν ἀκεραιότητα τοῦ χαρακτῆρος αὐτοῦ, τὴν πεῖραν, τὴν σύνεσιν, τήν πρᾳότητα καὶ τὴν ταπεινοφροσύνην καὶ τὰ λοιπὰ προσόντα του, τὰ ὁποῖα τὸν εἶχον ἀναδείξει διακεκριμένην ἐκκλησιαστικὴν προσωπικότητα τῆς ἐποχῆς του. Ἐπρόκειτο δι' "ἄνδρα καλὸν καὶ ἀγαθόν, αἰδήμονα μὲν τὴν ἀπάντησιν, πρᾷον δὲ τὸν τρόπον καὶ λαλιὰν προϊέμενον πρεπόντως καὶ ἐκ παιδὸς ἐκμεμελετηκότα πάντα τὰ τῆς ἀρετῆς οἰκεῖα" (Β΄ Μακ. ιε΄ 12).

Πλήν ὅμως -φεῦ!- ἡ χαρὰ τῆς Ἐκκλησίας ἐπὶ τῇ ἀνόδῳ εἰς τὴν οἰκουμενικὴν σκοπιὰν ἑνός ἀξίου διαδόχου τῶν θρόνων καὶ τῶν ἀγώνων μακρᾶς σειρᾶς μεγάλων καὶ ἁγίων Πατριαρχῶν ἐπέπρωτο νὰ μεταστραφῇ εἰς λύπην μεγάλην διὰ τὴν ἀπροσδόκητον ἀπέλασίν του. Ἦτο, ὡς εἴπομεν, ἡ 30ή Ἰανουαρίου καὶ ὄρθρου βαθέος ὄργανα τῆς Ἀσφαλείας περιεκύκλωσαν τὸ Πατριαρχεῖον, ἀπέκοψαν τὰ τηλεφωνικὰ καλώδια καὶ ἀπηγόρευσαν πᾶσαν κίνησιν εἰς τοὺς κληρικοὺς καὶ τοὺς ὑπαλλήλους αὐτοῦ, εἰσελθόντα δὲ εἰς τὸν κοιτῶνα τοῦ Πατριάρχου τὸν διέταξαν νὰ ἑτοιμασθῇ ἐντὸς δεκαπέντε λεπτῶν, ἄλλως θὰ ἀπήγετο βιαίως. Ὁ Πατριάρχης διεμαρτυρήθη διὰ τὴν τοιαύτην συμπεριφοράν των ἀλλὰ καὶ ἠναγκάσθη νὰ συμμορφωθῇ καὶ ἀφοῦ ὥρισεν Ἐπίτροπόν του τὸν Μ. Πρωτοσύγκελλον Πολύκαρπον, τὸν μετέπειτα Μητροπολίτην Μύρων καὶ ἀργότερον Προύσης, προσεκύνησεν εἰς τὸ Ἰδιαίτερον Πατριαρχικὸν Παρεκκλήσιον τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου καὶ εἰς τὸν Πατριαρχικὸν Ναόν, ὑπεκλίθη πρὸ τῆς Κλειστῆς Πύλης τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἐκ τῶν προκατόχων του Γρηγορίου τοῦ Ε΄ καὶ ὡδηγήθη εἰς τὸν σιδηροδρομικὸν σταθμὸν διὰ νὰ ἀπελαθῇ εἰς τὴν γείτονα Ἑλλάδα. Ἐπεβιβάσθη εἰς τὴν ἀμαξοστοιχίαν, "τὸ πρῶτον του φέρετρον, τὸ φέρετρον τῆς ψυχῆς του", σχεδὸν ἄνευ ἀποσκευῶν, ἄνευ ἐφοδίων, "ἄτερ βαλλαντίου καί πήρας" (Λουκ. κβ΄ 35), πτωχός, ἄπορος, ταπεινούμενος καί ἐξουθενούμενος, "μὲ τὴν ψυχὴν εἰς τὸ στόμα", αὐτὸς ὁ Πατριάρχης τοῦ Γένους καὶ ὁ Πρῶτος τῆς ὑπ' οὐρανὸν Ὀρθοδοξίας. Κατὰ τοῦτο Κωνσταντῖνος ὁ Στ΄ ὑπῆρξε Πατριάρχης ἠδικημένος καὶ μαρτυρικὸς καί, ὡς προσφυῶς παρετηρήθη, εἰς αὐτόν "εἶχε λάχει ὁ βαρὺς κλῆρος νὰ φέρῃ τελευταῖος τὸν Σταυρὸν τῆς συμφορᾶς μέχρι τῆς κορυφῆς τοῦ Γολγοθᾶ". Ἡ πρᾶξις τῆς ἀπελάσεώς του ἐχαρακτηρίσθη ὑπὸ τῶν ξένων ὡς "τερατώδης πρᾶξις" καὶ ἦτο ἀσφαλῶς ἀντίθετος πρὸς τὴν γενικὴν ἀρχὴν ἥτις διετυπώθη εἰς ἔγγραφα τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης διὰ τὴν ἀκώλυτον λειτουργίαν τοῦ Πατριαρχικοῦ θεσμοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως.

Μετὰ τὴν ἀπέλασίν του Κωνσταντῖνος ὁ Στ΄ ἐγκατεστάθη κατὰ σειρὰν εἰς τὴν Θεσσαλονίκην, τὴν Χαλκίδα καὶ τὴν Ν. Φιλαδέλφειαν τῆς Ἀττικῆς ἐν μέσῳ πολλῶν ἐκριζωθέντων ἐντεῦθεν τέκνων του ὡς "ἀρχιπρόσφυξ", ὡς πατὴρ μετὰ τῶν ὀρφανῶν του, τὰ ὁποῖα ἐστήριζε καὶ ἐπαρηγόρει διὰ τὴν ἐπελθοῦσαν μεγάλην συμφοράν, "συγκοινωνὸς ἐν τῇ θλίψει... καὶ ὑπομονῇ ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ" (Ἀποκ. α΄ 9). Ἐκεῖ πλησίον, εἰς τὴν Νέαν Ἰωνίαν, ἄλλος πρόσφυξ Ἱεράρχης, ὁ Πατάρων Μελέτιος, ἐσκέπαζε μὲ τὸν ἀρχιερατικὸν μανδύαν του πρόσφυγας κυρίως ἐκ Πισιδίας καὶ τοὺς ἐβοήθει νὰ κτίσουν ἐξ ὑπαρχῆς τὴν ζωήν των ἐπάνω εἰς τὰ θεμέλια τῆς πίστεως καὶ τῶν παραδόσεων καὶ τοῦ πολιτισμοῦ ποὺ εἶχαν φέρει μαζί των ὡς πολύτιμα ἐφόδια ἀπὸ τὴν εὐλογημένην γῆν τῆς Μικρασίας.

Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντῖνος, ὡς ἐλέχθη εἰς τὴν κηδείαν του ὑπὸ τοῦ Τραπεζοῦντος Χρυσάνθου, "πιστεύων ὅτι μόνον διὰ τῆς εἰλικρινοῦς συνεννοήσεως καὶ συνεργασίας τῶν λαῶν τῆς καθ' ἡμᾶς Ἀνατολῆς κατοικούντων ἐν τῇ αὐτῇ γεωγραφικῇ μονάδι καὶ ἐχόντων τὸν αὐτὸν τρόπον τοῦ αἰσθάνεσθαι καὶ σκέπτεσθαι καὶ ἐνεργεῖν θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ ἀπαλλαγῇ αὕτη τοῦ σπαραγμοῦ καὶ τῆς ἐρημώσεως καὶ τῆς κηδεμονίας τῶν ξένων καὶ νὰ ἐνισχύσῃ καὶ νὰ συνεχίσῃ τὸν ἴδιον αὐτῆς πολιτισμόν, εἰργάσθη δραστηρίως πρὸς τοῦτο". Ἡ πεποίθησίς του αὕτη ἐξεδηλώθη καὶ κατὰ τὴν μικρὸν πρὸ τῆς κοιμήσεώς του ὑπογραφὴν τοῦ συμφώνου Φιλίας καὶ Εἰρήνης ὑπὸ τῆς Τουρκίας καὶ τῆς Ἑλλάδος, τὴν ὁποίαν ἐχαιρέτισε διὰ δηλώσεων, "αἵτινες κατασυνεκίνησαν καὶ τὸν Βενιζέλον καὶ τοὺς πολιτικοὺς καὶ ὅλον τὸν Ἑλληνικὸν λαόν" καὶ τὸν κατέστησαν περισσότερον δημοφιλῆ.

Κωνσταντῖνος ὁ Στ΄ ἐστάθη εἰρηνικός, ὀλύμπιος, ἀξιοπρεπὴς καὶ ὄρθιος μέσα εἰς τὰς φλόγας τῆς δοκιμασίας. Καὶ ὄρθιος θὰ συνεχίσῃ νὰ εὐλογῇ εἰς τὸ διηνεκὲς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τὸ Γένος ἀπὸ τοῦ ὕψους τοῦ ἀνδριάντος του, τὸν ὁποῖον μετὰ περισσῆς εὐλαβείας καὶ υἱικῆς στοργῆς ἔστησαν ὁ Δῆμος Νέας Φιλαδελφείας καὶ ἡ Ἱερὰ Μητρόπολις Ν. Ἰωνίας καὶ Φιλαδελφείας, τῆς ὁποίας ὁ ἀγαθὸς καὶ ἄξιος ποιμενάρχης Ἱερώτατος ἀδελφὸς καὶ συλλειτουργὸς Μητροπολίτης κ. Κωνσταντῖνος πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως ἐτίμησε τὴν μνήμην τοῦ ὁμωνύμου αὐτῷ Πατριάρχου. Τὸν εὐχαριστοῦμεν ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν εὐγνωμονοῦμεν προσωπικῶς. Ἡ Πατριαρχικὴ εὐχὴ τοῦ ἀοιδίμου Πρωθιεράρχου εἴθε νὰ συνοδεύῃ ὑμᾶς καὶ τὸ ποίμνιόν σας, Ἱερώτατε καὶ φίλτατε ἐν Χριστῷ ἀδελφέ.

Ἐλέγομεν κατὰ τὰ ἀποκαλυπτήρια τοῦ ἀνδριάντος ἐκείνου πρὸ τριετίας καὶ ἐπαναλαμβάνομεν ἐνταῦθα ὅτι οὗτος θὰ ἵσταται ὡς διαρκὴς ὑπόμνησις τῆς ἀγάπης του καὶ τοῦ σταυροῦ του· ὡς λύχνος ἄσβεστος τοῦ ἀνεσπέρου φωτὸς τοῦ Φαναρίου τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῆς Ρωμηοσύνης· ὡς κρήνη πολύδροσος τῆς εὐσεβοῦς πηγῆς τοῦ Γένους· ὡς εἰκόνισμα τῆς ὑπομονῆς τῶν ἁγίων, τῶν τηρούντων τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν πίστιν Ἰησοῦ (Ἀποκ. ιδ΄ 12)· ὡς στολισμὸς κραταιᾶς ἐλπίδος εἰς τὸν Κύριον τῆς Ζωῆς καὶ τῆς Ἀναστάσεως.

Ὁ ἐξόριστος Πατριάρχης ἐκοιμήθη ἐν Ἀθήναις μετὰ βραχεῖαν ἀσθένειαν εἰς ἡλικίαν 71 ἐτῶν καὶ ἐνεταφιάσθη εἰς τὸ Α΄ Κοιμητήριον αὐτῶν. Μετὰ παρέλευσιν ὀγδοήκοντα ἐτῶν ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία ἀπεφάσισε τὴν μεταφορὰν τῶν λειψάνων του εἰς τὴν ἕδραν αὐτῆς, εἰς τὴν πόλιν ταύτην, ἐν τῇ ὁποίᾳ ἐσπούδασε τὰ ἱερὰ γράμματα, ἠνδρώθη ἐκκλησιαστικῶς καὶ διηκόνησεν ἀπὸ διαφόρων θέσεων, ἀξιωθεὶς νὰ ἀνέλθῃ καὶ εἰς τὴν ἀνωτάτην ταύτην σκοπιὰν τοῦ κέντρου τῆς θρησκευτικῆς τοῦ Γένους ἑνότητος.

Καὶ ἰδού, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ, πρόκειται ἐνώπιον ἡμῶν ὅ, τι ἀπέμεινεν ἐκ τοῦ χοϊκοῦ σαρκίου τοῦ ἐπαναπατρισθέντος ἐκ τῆς ὑπερορίας Πατριάρχου Κωνσταντίνου, ἐνῷ τὸ πνεῦμα του περιίπταται εἰς τὸν γνώριμον εἰς αὐτὸν ἱερὸν τοῦτον χῶρον, ἀγαλλόμενον καὶ εὐφραινόμενον διὰ τὴν ἐπιστροφὴν εἰς τὰ ἀγαῆτὰ σκηνώματά του. "Ἀκουτιεῖς μοι ἀγαλλίασιν καὶ εὐφροσύνην· ἀγαλλιάσονται ὀστέα τεταπεινωμένα".

Ἀοίδιμε καὶ μαρτυρικὲ Πατριάρχα,

Καλῶς ἦλθες καὶ πάλιν εἰς τὴν τοῦ ὁμωνύμου σου Κωνσταντίνου! Εὐλόγησον πάντας ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ σημερινοῦ διαδόχου σου μέχρι τοῦ τελευταίου νηπίου τῆς ἐνταῦθα Ρωμηοσύνης, τῆς ἀπὸ τῆς ἐποχῆς σου καὶ μέχρι σήμερον δραματικῶς συρρικνωθείσης. Ὅσα σὺ ὑπέστης ἦσαν τὸ προμήνυμα τῶν δεινῶν τὰ ὁποῖα ἐπέπρωτο νὰ ὑποστῇ τὸ Γένος εἰς τὴν ἐν τῇ πόλει ταύτῃ κοιτίδα αὐτοῦ.

Τώρα πορεύεσαι πρὸς συνάντησιν τῶν προκατόχων καὶ τῶν διαδόχων σου, οἱ ὁποῖοι προσδοκοῦν ἀνάστασιν νεκρῶν ἐν τῷ διὰ τῶν αἰώνων καθηγιασμένῳ αὐλογύρῳ τῆς ἱστορικῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βαλουκλῆ, ἧς καὶ σὺ ἐχρημάτισας Ἡγούμενος.

Πλησίον αὐτῶν θὰ εὕρῃς αἰωνίαν ἀνάπαυσιν, ὄχι ὡς ξένος καὶ παρεπίδημος, ἀλλ' ὡς οἰκεῖος καὶ ἀπὸ μακροῦ ἀναμενόμενος νὰ ἐπιστρέψῃς ὁριστικῶς.

Εἴμεθα εὐτυχεῖς διότι σὲ ἔχομεν πλέον ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν, εὐλογοῦντα καὶ ἁγιάζοντα ἡμᾶς· καὶ διδάσκοντα διὰ τοῦ παραδείγματός σου τὴν αὐτοθυσίαν, "ὅτι διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ" (Πράξ. ιδ΄, 22-23)· καί "ὅτι ἡμῖν ἐχαρίσθη τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ, οὐ μόνον τὸ εἰς αὐτὸν πιστεύειν, ἀλλὰ καὶ τὸ ὑπὲρ αὐτοῦ πάσχειν" (Φιλιπ. α΄, 29).

Αἰωνία σου ἡ μνήμη, ἀξιομακάριστε καὶ ἀοίδιμε ἀδελφὲ καὶ προκάτοχε ἡμῶν! Ἀναπαύου ἐν εἰρήνη!

Χριστὸς Ἀνέστη!

 

Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος