Το κάλλος της Λειτουργίας – π. Αλέξανδρος Σμέμαν

[...] Πρέπει για μια ακόμη φορά να τονίσουμε το χαρμόσυνο χαραχτήρα της ευχαριστιακής σύναξης. Γιατί ενώ η μεσαιωνική έμφαση που δίνομε στο σταυρό δεν είναι λαθεμένη, σίγουρα είναι μονόπλευρη. Η λειτουργία είναι, πριν από όλα τα άλλα, η χαρμόσυνη σύναξη εκείνων που θα ανταμώσουν με τον αναστημένο Κύριο και θα μπουν μαζί Του στο νυφιάτικο δώμα. Και σε όλο αυτό το «κάλλος» της λειτουργίας, που τόσο συχνά το κατάγγειλαν πως είναι αχρείαστο και ακόμη αμαρτωλό, στην υμνωδία και στο τυπικό, στα άμφια και στο λιβάνι, εκφράζονται ακριβώς: η χαρά της απαντοχής και η απαντοχή της χαράς.

Και είναι αλήθεια αχρείαστο (το κάλλος) γιατί βρισκόμαστε πέρα από τις κατηγορίες του «χρειαζούμενου». Το κάλλος δεν είναι ποτέ «χρειαζούμενο» ή «χρησιμοθηρικό». Και όταν, προσμένοντας κάποιον που αγαπάμε, βάζομε ένα ωραίο τραπεζομάντιλο στο τραπέζι και το στολίζομε με κεριά και λουλούδια, αυτά όλα δεν τα κάνομε από ανάγκη, αλλά από αγάπη. Και η Εκκλησία είναι αγάπη και απαντοχή της αγάπης. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοσή μας, είναι ο ουρανός απάνω στη γη• είναι η χαρά πως ξαναβρήκαμε τα παιδικά μας χρόνια, τη λεύτερη εκείνη, τη δίχως όρους και την ανυστερόβουλη χαρά, τη μόνη που δύνεται να μεταμορφώσει τον κόσμο. Οι ορισμοί και τα δικαιολογητικά που γυρεύομε στην ενηλικιωμένη, στη σοβαρή μας ευσέβεια, έχουν τις ρίζετς τους στο φόβο. Φοβόμαστε τη φθορά, τη λοξοδρόμηση, τις «παγανιστικές επιρροές», φοβόμαστε άλλα. Όμως ο φοβούμενος ού τετελείωται εν τη αγάπη (Α’ Ιωάν. 4,18). Όσο οι Χριστιανοί θα αγαπάνε τη Βασιλεία του Θεού –και δε θα τη συζητούν μονάχα- πάντα θα την «αναπαρασταίνουν» και θα τη σημαίνουν με την τέχνη και με την ομορφιά. Και όποιος τελεί το μυστήριο της χαράς θα παρουσιάζεται φορεμένος το ωραίο φελόνι, αφού είναι ντυμένος τη δόξα της Βασιλείας, αφού ακόμα και με τη μορφή του ανθρώπου ο Θεός παρουσιάζεται μέσα σε δόξα. Στην Ευχαριστία βρισκόμαστε μπροστά στην παρουσία του Χριστού και, όπως ο Μωυσής μπροστά στο Θεό, σκεπαζόμαστε από τη δόξα Του. Ο Χριστός φορούσε και Αυτός ένα άραφτο ρούχο που οι στρατιώτες στο σταυρό δεν το σκίσανε: δεν αγοράστηκε στο παζάρι, αλλά φαίνεται πως το ύφαναν κάποια χέρια γεμάτα αγάπη. Ναι, το κάλλος της απαντοχής μας για την Ευχαριστία δεν έχει πραχτική χρησιμότητα. Αλλά ο Romano Guardini σοφά μίλησε για την άχρηστη αυτή ομορφιά. Στη λειτουργία λέει πως: «Με τη χάρη του Θεού παρουσιάζεται στον άνθρωπο η ευκαιρία να αλλάξει τη θεμελιακή ουσία του, να γίνει σύμφωνα με την θεϊκιά μοίρα του πραγματικά εκείνο που έπρεπε να είναι και που πεθυμάει να είναι, τέκνο του Θεού. Στη λειτουργία έχει να πορευτεί προς τον Θεόν τον ευφραίνοντα την νεότητά του... Επειδή η ζωή της λειτουργίας είναι ανώτερη από εκείνη στην οποία η συνηθισμένη πραγματικότητα τής παρέχει είτε την ευκαιρία είτε τη μορφή για να εκφραστεί, για το λόγο αυτό συνταιριάζει κατάλληλες μορφές και μεθόδους από τη μόνη σφαίρα όπου υπάρχουν, τη σφαίρα της τέχνης. Μιλάει μετρικά και μελωδικά• χρησιμοποιεί μορφικά και ρυθμικά σχήματα• ντύνεται χρώματα και ρούχα ξένα προς την άλλη, την καθημερινή ζωή... Είναι στην ανώτατη σημασία της η ζωή ενός παιδιού, στην οποία όλα είναι ζωγραφιά, μελωδία και τραγούδι. Τέτοιας λογής είναι το θαυμαστό γεγονός που φανερώνει η λειτουργία: ενώνει την πράξη και την πραγματικότητα σε μια υπερφυσική παιδική ηλικία μπροστά στο Θεό». 

Πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Σμέμαν

Επιλογή: τ.δ.ι.