Ομιλία εις την Εορτή του Αγίου Παύλου του Πατρέως - π. Αμβρόσιος Ν. Γκουρβέλος

Γιά μία ἀκόμη χρονιά ὁ Θεός μᾶς ἀξιώνει νά ἑορτάζουμε λαμπρῶς τόν Ὅσιο καί Μάρτυρα Παῦλο τόν Πατρέα, πού ἦταν ὁ Ἡγούμενος τῶν ἀσκητῶν πού ζοῦσαν στήν ἔρημο τῆς Ραϊθώ, πού βρίσκεται στήν Σιναϊτική χερσόνησο στά παράλια τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης. Βρισκόμαστε στόν Δ΄ αἰῶνα καί στά πρῶτα βήματα τοῦ Μοναχισμοῦ, ὅταν δέν εἶχε δημιουργηθεῖ ἀκόμη ὁ κοινοβιακός μοναχισμός. Ὑπῆρχε ὁ ἀναχωρητικός βίος καί οἱ μοναχοί ζοῦσαν μόνοι σέ τοπική ἀπόσταση μεταξύ τους.

Ὁ σύγχρονος τοῦ Ἁγίου Παύλου, Μοναχός Ἀμμώνιος ὁ Αἰγύπτιος συνέγραψε τό Συναξάρι του ἀπό τό ὁποῖο θά σᾶς μεταφέρω κάποια σημεῖα.

Οἱ ἀσκητές τῆς Ραϊθώ ζοῦσαν μέ αὐστηρότατη ἄσκηση, σέ σπηλιές καί καλύβες καί συνάζονταν κάθε Κυριακή στόν Ναό γιά νά λειτουργηθοῦν καί νά κοινωνήσουν. Τήν ἤσυχη ζωή τους διέκοψε ἡ ἐπιδρομή τριακοσίων βαρβάρων ληστῶν ἀπό τήν Αἰθιοπία, οἱ ὁποῖοι ἐπιβιβάστηκαν στήν παραλία καί ἀφοῦ ἐφόνευσαν καί αἰχμαλώτισαν τούς κατοίκους τῆς περιοχῆς κατευθύνθηκαν στήν Ἐκκλησία, ὅπου ἦσαν συγκεντρωμένοι οἱ 43 ἀσκητές, σκοπεύοντας νά βροῦν ἐκεῖ χρήματα καί θησαυρούς. Ὁ Ἡγούμενος Παῦλος καταλαβαίνοντας τόν ἐπερχόμενο θάνατο εἶπε στούς προσευχόμενους μοναχούς τά ἑξῆς συγκλονιστικά λόγια:

«Ξέρετε καλά, πατέρες μου ἅγιοι, ὅτι γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ φύγαμε ἀπό τόν φθαρτό καί μάταιο κόσμο καί ἤλθαμε σέ αὐτή τήν σκληρή καί δύσβατη ἔρημο, γιά νά σηκώσουμε τόν ζυγόν Αὐτοῦ τόν ἐλαφρό καί γλυκύτατο, μέ πείνα καί δίψα καί ἄλλες πολλές στενοχώριες, καταφρονώντας ὅλα τά σαρκικά θελήματα, γιά νά μᾶς ἀξιώσει τῆς Βασιλείας Του. Λοιπόν ἐάν εἶναι ὁρισμός Του νά μᾶς λυτρώσει τώρα ἀπό τούς κόπους καί τά βάσανα καί ἀπό τήν μάταιη αὐτή ζωή καί νά μᾶς ἀναπαύσει αἰώνια, δέν πρέπει νά λυπηθοῦμε ἤ νά σκυθρωπάσουμε τελείως, ἀλλά ἀντιθέτως νά εὐφρανθοῦμε ἀγαλλόμενοι. Διότι δέν εἶναι ἄλλο γλυκύτερο καί ποθεινότερο, ἀπό τό νά βλέπουμε τό θεῖο καί ὡραιότατο πρόσωπό Του. Θυμηθεῖτε ὅτι πολλές φορές ὅταν ἀκούγαμε τόν βίο κάποιου Ὁσίου ἤ Μάρτυρος, πῶς ποθούσαμε νά γίνουμε συμμέτοχοί τους στίς θλίψεις καί στήν δόξα τήν οὐράνια. Νά λοιπόν ἦλθε ἡ ὥρα κατά τόν πόθο μας νά συνδοξασθοῦμε μετά τῶν Ἁγίων αἰώνια. Λοιπόν κανείς μή δειλιάσει γιά τόν Κύριο, ἀλλά ἄς ὑπομείνουμε ἀνδρείως τόν θάνατον, ἐπειδή τά βάσανα εἶναι ὡς ἐν ριπῆ ὀφθαλμοῦ καί σέ μιά στιγμή παρέρχονται. Ἡ ἀνταπόδοση ὅμως καί ἡ ἀπόλαυση εἶναι παντοτεινή καί αἰώνια, καθώς θά συναγαλλώμαστε μέ τούς Ἁγίους Μάρτυρες καί θά εὐφραινόμαστε αἰώνια στήν Οὐράνια Βασιλεία».

Οἱ πατέρες συμφώνησαν λέγοντας: «Ναί, τίμιε πάτερ, ὅπως εἶπες ἔτσι νά κάνουμε. Νά πιοῦμε μέ ἀγαλλίαση τό σωτήριο ποτήριο τοῦ μαρτυρίου εὐχαριστοῦντες τόν Κύριο».

Τότε ὁ μακάριος καί ἀνδρεῖος Παῦλος προσευχήθηκε μέ τά λόγια αὐτά: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ μόνος ἀγαθός καί παντοδύναμος, ἡ ἐλπίς καί βοήθεια πάντων ἡμῶν, μή παρίδης τῶν δούλων σου. Γινώσκεις τήν πτωχείαν μας καί βοήθησον ἡμᾶς ταύτην τήν ὥραν τοῦ κινδύνου, καί πρόσδεξαι τάς ψυχάς ἡμῶν εἰς ὀσμήν εὐωδίας, ὡς θυσίαν εὐάρεστον, ὅτι σοί μόνῳ πρέπει τιμή καί δόξα, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων». Καί ὅλοι μαζί οἱ μοναχοί ἀπάντησαν «Ἀμήν». Τότε ἀκούσθηκε οὐράνια φωνή ἀπό τό Ἅγιο Βῆμα: «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς». Ἦταν ἡ ὑπόσχεση καί ἡ πρόσκληση τοῦ Θεοῦ. Μόλις τελείωσαν τήν προσευχή τους, μπῆκαν στήν Ἐκκλησία οἱ βάρβαροι καί ἔσπειραν παντού το θάνατο. Ἐπέζησαν τελικῶς μόνον τρεῖς.

Σεβασμιώτατε, ἀδελφοί μου,

Ὁ Ἅγιος Παῦλος ἑορτάζεται σέ ἕνα κοσμοπολίτικο Ναό, στόν κεντρικώτερο Ναό τῶν Πατρῶν. Ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ μέσα ἀπό τό πρόσωπο τοῦ ἀειμνήστου, ἐναρέτου καί φιλαγίου Ἱεράρχου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Εὐσταθίου Εὐσταθοπούλου προβάλλει τήν μορφή ἑνός μάρτυρος καί ἀσκητοῦ ὡς πρότυπο γιά ὅλους ἐμᾶς πού ζοῦμε στόν κόσμο. Ὁ συμπολίτης μας Ἅγιος θέλει νά μᾶς διδάξει καί νά μᾶς ὑπομνήσει κάποιες ἀλήθειες. Νομίζω ὅτι τίς ἀλήθειες αὐτές, ὅπως ὁ ἴδιος τίς εἶπε πρό τοῦ μαρτυρίου στούς συνασκητές του, τίς συνοψίζει εὔστοχα ὁ βιογράφος τοῦ Ὁσιομάρτυρος Μοναχός Ἀμμώνιος στόν ἐπίλογο τοῦ κειμένου του. Σημειώνει λοιπόν τά ἑξῆς: «Ἔγραψα ταῦτα εἰς χάρτην διά νά μή λησμονηθῇ ἡ τοιαύτη κατανυκτική διήγησις, ἀλλά νά τήν ἀναγινώσκουν οἱ μεταγενέστεροι, διά νά γίνωνται εἰς ἀρετήν προθυμότεροι, καί εἰς τάς θλίψεις καρτερικώτεροι, εὐχαριστοῦντες καί δοξάζοντες τόν Κύριον εἰς ὅλα τά ἐπερχόμενα».

Νά γινόμαστε προθυμότεροι στήν ἀρετή. Ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι καί ὡς λέξη ἡ ἀρετή ἔχει λησμονηθεῖ στήν πονηρή καί ὑπερήφανα ἁμαρτωλή ἐποχή μας. Ἡ ἀρετή περιφρονήθηκε, ὑποτιμήθηκε, δέχθηκε εἰρωνεῖες καί τελικῶς διωγμούς. Ὁ ἐνάρετος εἶναι βαρύς ἀκόμη καί βλεπόμενος, ὅπως σημειώνει ἡ Παλαια Διαθήκη. Πρότυπά μας δέν εἶναι πλέον οἱ Ἅγιοι, οἱ ἥρωες τῆς Πατρίδος, οἱ μεγάλοι εὐεργέτες, οἱ εὐσυνείδητοι ἐπιστήμονες ἀλλά πρόσωπα χωρίς ἀρετές, διαβεβλημένα, ἀνήθικα μέ κάθε ἔννοια τοῦ ὄρου, ἄθεα καί ὑπερφίαλα. Δέν ὑπερβάλλω. Βγεῖτε ἀπό τήν Ἐκκλησία καί παρατηρεῖστε γύρω σας. Ἀνοῖξτε τήν τηλεόραση λίγα μόλις λεπτά καί θά καταλάβετε. Κοιτᾶξτε μέσα σας καί ἀναρωτηθεῖτε ποῦ ἀνήκει ἡ ἀγάπη μας; Ἐδῶ πού φθάσαμε, αὐτά πού ζοῦμε μήπως εἶναι ἀποτελέσματα τῆς ἐνάρετης ζωῆς μας; Μπαίνοντας στήν Εὐαγγελίστρια καί κοιτώντας τήν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Παύλου τοῦ Πατρέως κάτι σέ ἠρεμεῖ. Ἔχουμε πολύ ἀνάγκη αὐτή τήν ἀπόκοσμη ἀρετή του. Ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τό ἅλας καί τό φῶς τῶν ἀρετῶν του γιά νά ὀμορφύνει ἡ ζωή μας.

Ἐπιπλέον ἑορτάζουμε τόν Ἅγιο Παῦλο τόν Πατρέα γιά νά γινόμαστε καρτερικώτεροι στίς θλίψεις. Ὅταν μαρτύρησε ὁ τιμώμενος σήμερα Ὁσιομάρτυρας δέν εἶχε σκεφθεῖ ὅτι ὁ Θεός μέσα ἀπό τό μαρτύριό του θέλησε ὄχι μόνον αὐτός νά ἁγιάσει ἀλλά καί νά παραμείνει ἐς ἀεί πρότυπο καί παρηγορητής καί γιά τίς δικές μας θλίψεις. Κάθε μέρα μέσα σέ αὐτόν τόν Ναό ἕνα σιωπηλό πλῆθος ἀνθρώπων, μιλάει στόν Θεό, στήν Παναγία καί τούς Ἁγίους μας κραυγάζοντας ἐσωτερικά καί καρδιακά.  Ἀνάβει ἕνα κερί μαζί μέ τίς εὐχές του καί τό φῶς τοῦ κεριοῦ ἀντανακλᾶ στά μάτια του καί ἀπό ἐκεῖ εἰσέρχεται στήν ψυχή του παρακλητικά καί θωπευτικά: «φῶς ἰλαρόν ἁγίας δόξης». Καρτερία στίς θλίψεις. Πόσο πραγματικά τό ἔχουμε ἀνάγκη ὡς κοινωνία καί ὡς πρόσωπα, ἰδιαίτερα στούς καιρούς μας!

Καί ὅλα αὐτά μᾶς διδάσκει ὁ Μοναχός καί Μάρτυς Παῦλος «εὐχαριστοῦντες καί δοξάζοντες τόν Κύριον εἰς ὅλα τά ἐπερχόμενα». Χρειαζόμαστε λεβέντικη ἀρετή καί δοξολογική καρτερία. Ἄν τά ἔχουμε, ἄν τά προσπαθοῦμε τότε γιά ὅλα ὅσα ἔρχονται καί θά ἔρθουν θά εὐχαριστοῦμε καί θά δοξάζουμε τόν Κύριο. Νά πῶς ὁ χριστιανός χαίρεται πάντοτε ἀκόμη καί ἐν τοῖς παθήμασί του. Διότι γνωρίζει ὅτι τελικῶς στή ζωή τῶν πιστῶν ἰσχύουν τά τελευταῖα λόγια, ἡ ἔσχατη ὑπόσχεση τοῦ Χριστοῦ πρός ὅλους μας: «ἰδού ἐγώ μεθ’ ἡμῶν εἰμί πάσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς ἡμῶν ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰώνος» καί ἑπομένως «ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωή ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα».

 «Τιμή μάρτυρος, μίμησις μάρτυρος» διασαλπίζουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Ὡς Ἑκκλησία, ὡς Ἔθνος, ὡς κοινωνία ἔχουμε μεγάλη ἀνάγκη ἀπό μαρτυρίες ζωῆς, ἀπό ἀνθρώπους μέ μαρτυρικό φρόνημα, μιμητές τῶν Ἁγίων Μαρτύρων σέ κάθε ἐποχή. Εὐχηθεῖτε, Σεβασμιώτατε, νά δώσουμε καί ἐμεῖς τήν ἐν Χριστῷ μαρτυρία μας. Νά ἐφαρμόσουμε καί ἐμεῖς τά ὅσα ὁ Ὁσιομάρτυρας καί συμπατριώτης μας Ἅγιος Παῦλος μᾶς ὑποδεικνύει: «Νά γινόμαστε προθυμότεροι στήν ἀρετή, στίς θλίψεις καρτερικώτεροι, εὐχαριστοῦντες καί δοξάζοντες τόν Κύριον εἰς ὅλα τά ἐπερχόμενα». Ἀμήν.   

Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Ν. Γκουρβέλος

Ἁγίου Παύλου Πατρέως 13-1-2013

Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός Εὐαγγελιστρίας Πατρῶν