Τρίτη 20 Μαΐου 2014

Ο αμφισβητούμενος άγιος και η πολιτική εξουσία - π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης


Ο αμφισβητούμενος άγιος 
και η πολιτική εξουσία

π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

α) «΄Ολοι όσοι θέλουν να επηρεάσουν άλλους ανθρώπους, ασκούν πολιτική, και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την Πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι άγιοι είναι πολιτικοί. Πο­τέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους Αγίους από τη διανόηση». Αυτά έλεγε σε συνέ­ντευ­ξή του ο Άγ­γλος  βυ­ζα­ντι­νολόγος Steven Runciman (1903- 2000) στις δημο­σιο­γρά­φους Χρ. Α­ρά­­πο­γλου και Λ. Θωμά για λογαριασμό της ΕΤ3, που δη­μο­σιεύτηκε στην ιστο­­­σε­λί­δα του ραδιοφωνικού σταθμού Flash.gr.      
β) Τα λεγόμενα του ΄Αγγλου βυζαντινολόγου μπορεί να ξαφνιά­ζουν, αλλά γεν­­­νούν το εύλογο ερώτημα: Αν κάποιος δεν είναι έτοι­μος να διακονήσει το λαό με πνεύμα δικαιοσύνης και αυταπάρνησης, αλλά και να θυσιάσει αν χρειασθεί α­ξιώ­ματα, πλού­τη, δόξα, τιμές, αλλά και το ναρκισσισμό του για το κοινό καλό, μπορεί να ασκεί πολιτική; Διότι, οι άγιοι διαχονικά ήταν έτοιμοι ξε­βο­λευτούν, να κάψουν την «κα­­λύ­βα» τους, να πάνε κόντρα στο ρεύμα, ακόμη και να μαρτυρήσουν για την πίστη τους. Και η εμμονή στην ορθό­δοξη πίστη δεν αποσκο­πούσε στο α­τομικό συμφέρον, αλλά στη διασφάλιση της πνευ­­μα­τι­κής ε­λευ­θε­ρί­ας και της εν Χριστώ σωτηρίας όλων των ανθρώπων. 
                     
γ) Τα παραπάνω γράφονται με αφορμή την εορτή των αγίων Κωνστα­ντίνου και Ε­λένης, που η Εκκλησία τιμά στις 21 Μαΐου. Βέβαια, η αγιότητα του Μ. Κων­στα­ντίνου έχει αμφισβητηθεί έντονα κυ­ρίως μετά τις εμπαθείς απόψεις εναντίον του Βυζαντίου, που διατύπωσε ο άγγλος ιστο­ρι­κο-φιλόσοφος Edward Gibbon (1737-1794). Ο Gibbon,  για να πλή­ξει το Βυ­ζάντιο, έπρεπε να «καθαιρέσει» τον πρώτο χρι­στι­α­νό αυτο­κρά­τορα. Ενώ όμως, οι απόψεις του Gibbon έχουν αποδομηθεί από με­τα­­γε­νέστε­ρους ιστο­ρικούς, με αποκορύφωση την περίπτωση του Runci­man, στη χώρα μας η αμφισβήτηση του Μ. Κωνσταντίνου στηρίχθηκε κυρίως σε αυτές και ενι­σχύ­θηκε  από άλλες ιδεο­λο­γικο­πολιτικές αιτίες.
δ) Παρόλα αυτά, στη εκκλησιαστική συ­νεί­δηση ο Μ. Κωνσταντίνος αναγνω­ρί­σθηκε ως άγιος, ο λαός τον ευλαβείται, έκτι­σε προς τιμήν του περικαλλείς ναούς και βαπτίζει παιδιά με το όνομά του. Ενδεικτικά θα αναφερθούν κάποιες αποφάσεις του πριν καν βαπτι­σθεί, που δείχ­νουν την ευρύτητα, τη μεγαλοψυχία και την αρετή του αν­δρός. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν έκανε λάθη. Αλλά ο τελικός απολογισμός κρίνεται θετικότατος.
ε) Καταρχήν η παύση των διωγμών και η α­ναγνώριση της α­νε­ξι­­θρησκίας ήταν κα­θοριστικές, όχι μόνο για την πορεία του χριστιανισμού αλλά και για τον εξανθρω­πι­σμό της ελληνορωμαϊκής κοινωνίας, η οποία βρισκόταν σε παρακμή. Η σύγκλιση της Α΄ Οι­κου­μενικής Συνόδου και η συμβολή του Μ. Κωνσταντίνου στην ειρήνευση της Εκκλησίας, που σημαίνει και ειρήνευση του λαού, θεωρείται κα­τα­λυτική. Ση­μα­ντική ήταν η απόφασή του να α­πα­γο­­ρευθεί η λατρεία του αυτοκράτορα και η τιμή του ως Θεού. Επίσης, οι μεταρ­ρυθμίσεις στο φορολογικό σύστημα και η προστασία των αδυνάτων, ο έλεγχος και η επιτίμηση των πλεονεκτών καθώς και η αναζήτηση του μέτρου σε θέματα διοίκησης, αναχαίτισαν την παρακμή και έδωσαν ώθηση στην ανά­πτυ­ξη και την πρόοδο.
στ) Ακόμη, ο Μ. Κωνσταντίνος προ­νο­ούσε στους πολέμους όχι μόνο για τους στρατιώτες του, αλλά και για τους αιχμα­λώτους  βαρβάρους, ανατρέποντας την κυ­ριαρ­χού­σα τότε αντίληψη. Διέτασσε τούς στρα­­τιώτες, όταν κερδίζουν μια μάχη να σέ­βο­νται τη ζωή των αιχ­μα­λώτων, διότι και αυτοί ως άνθρωποι είναι «ομο­γενούς φύ­σε­ως». Χα­λιναγωγούσε το θυμό και τους δελέαζε με χρήματα, ώ­στε να μη φο­νεύουν τους αδύναμους αιχμαλώτους. Με τη σύνεση του Κων­στα­ντί­νου «μύριοι εκ των βαρ­βά­­ρων εσώζοντο», σημειώνει ο Ευσέβιος.

 ζ) Ο ιερός Χρυσόστομος γράφει: «Ένας άνθρωπος μπορεί να αλ­λά­ξει έναν ολόκληρο δήμο». Και πράγματι η ζωή των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης άλλαξαν τη ροή της ιστορίας. ΄Εθεσαν τα θεμέλια μιας ανθρωπινότερης πολιτείας θέτοντας στο επίκεντρο το Ευαγγέλιο της αγάπης και της δικαιοσύνης. Στο Βυζάντιο μπορεί να μην αναπτύχθηκε σαφής πολιτική θεωρία, αλ­λά θεωρήθηκε ασεβής η αντίληψη των ρω­μαϊκών αποθεώσεων του αυ­το­κράτορα και διαμορφώθηκε η άποψη ότι κάθε α­ξί­ω­μα, αποβλέπει στη διακονία των πολιτών. Η αντίληψη ότι η εξουσία προέρχεται από το Θεό, παρέπεμπε ταυτόχρονα και στον τρόπο άσκησής της. Υπενθύμιζε δηλαδή, τη σταυ­­­ρι­κή θυ­σία του Παμβασιλέως Χριστού, τον οποίο χρειάζεται να μιμηθεί ο κοσμι­κός άρ­χο­­ντας, προκειμένου να σώσει το λαό του.       

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Σπουδαίο θεολογικό, απολογητικό και αποδεικτικό κείμενο για τον Μέγα Κωνσταντίνο.

Ανώνυμος είπε...

Ο σημερινός πολιτικός πάτερ μου δεν διαθέτει καμιά από τις προϋποθέσεις που είναι η βάση «δεν είναι έτοι­μος να διακονήσει το λαό με πνεύμα δικαιοσύνης και αυταπάρνησης» μας έχουν ξεγελάσει με τα λόγια τους χωρίς πράξεις και θυσία από μέρους τους. Το κεφάλαιο ζ΄ θα ήταν η ιδανική προϋπόθεση αλλά σήμερα ούτε με κιάλια δεν μπορεί να δεις έστω και σε κάτι το ελάχιστο από αυτά. Οι πολιτικοί μας είναι μια απογοήτευση.

Ανώνυμος είπε...

Μακάρι να διάβαζαν οι πολιτικοί ποια πραγματικά είναι η πολιτική.

Ανώνυμος είπε...

Είναι επίκαιρο κείμενο λόγω και της εκλογικής περιόδου. Ότι και να πεις στους πολιτικούς δεν ακούνε. Ας τα ακούσουμε τουλάχιστον εμείς οι πολίτες.

Ανώνυμος είπε...

Σπουδαίο κείμενο με λίγα λόγια και ουσιώδη.