Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού «ΤΑΥΤΑ ΜΟΙ ΠΡΟΣ ΣΕ ΤΑ ΨΕΛΛΙΣΜΑΤΑ ΠΑΓΧΡΥΣΕ ΙΩΑΝΝΗ» - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού

«ΤΑΥΤΑ  ΜΟΙ  ΠΡΟΣ  ΣΕ  ΤΑ  ΨΕΛΛΙΣΜΑΤΑ  ΠΑΓΧΡΥΣΕ  ΙΩΑΝΝΗ»

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

      Το Εγκώμιο στον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο που ακολουθεί, αποδοσμένο ελεύθερα σε νεοελληνικό λόγο, γράφτηκε δυόμιση αιώνες μετά την άδικη καταδίκη και θάνατό του στην εξορία, από το λαμπρό μοναχό της ονομαστής Μονής Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, Μεγάλο όμως  Πατέρα και Διδάσκαλο της Εκκλησίας Άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό-676/749. Τον κράτιστο δογματικό θεολόγο του 7^ου, και, αυθεντικό εκφραστή ειδικά της περί εικόνων διδασκαλίας της, τιμημένο με αυτολεξεί υιοθέτηση αυτής από την 7^η Οικουμενική Σύνοδο-787. Συνάμα τον και, κορυφαίο ποιητή και μελωδό-μουσουργό-Κανόνων, με πιο αντιπροσωπευτικό τον Πασχαλινό, το κατά του θανάτου «θριαμβικό επινίκιο άσμα» -«Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν λαοί, Πάσχα Κυρίου Πάσχα…»-αλλά και, κύριο διαμορφωτή των οκτώ ήχων της εκκλησιαστικής μουσικής.

      Και, μπορεί ο Μεγάλος αυτός Πατέρας της Εκκλησίας να θεωρεί «ψελλίσματα» αυτά που απευθύνει στον «πάγχρυσο Ιωάννη», και «Πατέρα Πατέρων», πλην δεν παύουν να συνιστούν μια όντως διθυραμβική και λίαν περιεκτική θεολογική ανάδειξη, του εκπληκτικής χριστιανικής πληρότητας βίου του, του θαυμαστού αναγεννητικού και δυναμικού κοινωνικού έργου του σε Αντιόχεια και Κωνσταντινούπολη.

Αλλά και, της προς κάθε κατεύθυνση απερίφραστης παρρησίας του ! Αυτής που δεν άντεξαν και κάποιοι «αδελφοί» επίσκοποι των χρόνων του, και έφτασαν από κοινού με παρατρεχάμενους της ανακτορικής καμαρίλας, και κορυφαία την αδικοπραγούσα αυτοκράτειρα, να προβούν σ’ αυτή την άδικη  απόφαση και μαρτυρική κοίμησή του στην εξορία. Πράγματα για τα οποία σε ό, τι αφορά στο μερίδιο ευθύνης των κατά του Αγίου κινηθέντων «αδελφών» επισκόπων, δεν παραλείπει αποβλέποντας στο ευρύτερο καλό της Εκκλησίας, άξιο πολλής προσοχής αυτό λόγω του μεγάλου κύρους του γράφοντος ιερού Πατέρα, να συστήσει από προσεκτική επανεξέταση ορισμένων πλευρών του θέματος, μέχρι και μακρόθυμη αδελφική κατανόηση !

α.      Μικρός  μπρος  σε  κορυφαίο.

1.    Όσοι αποτολμούν, πάγχρυσε Ιωάννη, να σου πλέξουν εγκώμιο, θα έπρεπε να διαθέτουν και χρυσή δύναμη εκφραστική, για να σ’ εγκωμιάσουν ως σου αξίζει με λόγο χρυσής ροής ! Θα ήταν, μάλιστα, πιο καλό, να διαθέτουν και το ηχόχρωμα της φωνής σου, το μόνο που θα μπορούσε να μεταδώσει επάξια την εξύμνησή σου. Γιατί, καθώς πριν εκδημήσεις στον Κύριο, έχοντας ταυτιστεί με το είναι σου, η τυχόν απολησμονιά λήθη επιτευγμάτων σου, θα γινόταν ο κατήγορός της. Αν και, οι όντως σοφοί συνήθως παρασιωπούν πολλά, για να μη δίνουν την αίσθηση, ότι επιχειρούν με το λόγο να φανούν από αυτό που είναι, ανώτεροι.

      Επειδή όμως κι αυτά τα ψελλίσματα των νηπίων ευχαριστούν πολύ τους γονείς, και η Αγία Γραφή θέλει τα δυο λεπτά της χήρας να ικανοποιούν το Θεό, πιο πολύ κι από μεγάλες χορηγίες, γιατί δεν κρίνει τόσο από τη δύναμη ή τη λάμψη των πραγμάτων, όσο από την αγαθή προαίρεση. Αλλά και, επειδή δεν πρέπει, θαρρώ, ν’ αποφεύγει κανείς την ανάδειξη και προβολή της ζωής ενός φιλόθεου άνδρα, γιατί και άξιος σεβασμού είναι, και του οφείλουμε πολλά, θ’ αποτολμήσω κι εγώ εκ μέσης καρδίας τον κατά δύναμη λόγο να σου πω. Όχι άνετα πολύ, ούτε χωρίς συστολή, με συστολή και φόβο αληθινό, θα σου προσφέρω από τις ιερές και θείες διδαχές σου ό,τι καλύτερο μπορώ. Αναλαμβάνοντας το τόλμημα αυτό, αν κατορθώσω ν’ αναδείξω την αξία σου ικανοποιητικά, ο έπαινος δε θα είναι ο τυχών ! Αν πάλι απ’ αυτήν υπολειφτώ, πράγμα που θα ήταν άριστο να μη μου συμβεί, όχι όμως απίθανο, ελπίζω να τύχω της συγγνώμης σου για τη δίκαιη ήττα που θα ’χω υποστεί. Παρακαλώ, λοιπόν, να μου χαρίσεις την πύρινη πνοή του Αγίου Πνεύματος εσύ που χρημάτισες στόμα του Κυρίου Ιησού Χριστού, κι έκανες άξιους πνευματικά, από ανάξιους, όχι έναν ή δύο, όπως θα έκαναν πολλοί, αλλά οικογένειες ολόκληρες, και δήμους, και πόλεις αρκετές.

 β.     Αγιαστική  και  θεολογική  ετοιμότητα.

2.   Άρχισες πρώτα από τον εαυτό σου, τον ανέδειξες αληθινή Ιερουσαλήμ, πόλη του ζωντανού Θεού, κατοικία του Αγίου Πνεύματος. Ύστερα κυριάρχησες με το λόγο σου στα πέρατα της γης, σε Δύση και Ανατολή, Βοριά και Νοτιά τόσο πολύ, που θα μπορούσε να πει κανείς, ότι σου ταιριάζει απόλυτα ο προφητικός λόγος του θεσπέσιου Δαυίδ. «Εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος αυτών, και εις τα πέρατα της οικουμένης τα ρήματα αυτών»-Και: «Σε όλη τη γη απλώθηκε η λαλιά τους, κι οι λέξεις τους στα πέρατα της οικουμένης»-Ψ.19,5.

     Μελέτησες σε βάθος την όντως Αυτό-Αλήθεια, το Χριστό, την ενυπόστατη δύναμη του Θεού Πατέρα, ακολούθησες τα ίχνη του με όλη τη δύναμη της ψυχής σου, και έμοιασες με το Θεό, όσο είναι στον άνθρωπο δυνατό. Ξεπέρασες κάθε όριο στην άσκηση της αρετής, όπως λέει η παροιμία, «πήγες κι από τα Γάδειρα πιο κει»-το σημερινό Γιβραλτάρ, θεωρούμενο τότε ως η άκρη του κόσμου. Οικοδόμησες τον εαυτό σου πνευματικά πάνω στο ακλόνητο θεμέλιο του έσχατου βάθους, την ταπείνωση, από τη οποία έφερε τη σωτηρία ο Θεός, και που, αν ο άνθρωπος την ακολουθεί, μπορεί να σωθεί. Ασφαλέστερο θεμέλιο για τη σωτηρία από την ταπείνωση δεν έχει βρεθεί ! Και είναι ξεκάθαρο ότι έχει την πίστη στο Θεό για πηγή. Γιατί πώς αλλιώς ο άνθρωπος μπορεί να πλησιάσει το Θεό, αν δεν πιστεύει ότι είναι το ύψιστο, το ανώτατο ον; 

3.   Έγινες ο διαπρύσιος διάκονος του Λόγου με αληθινή πλημμυρίδα ομιλιών. Κήρυξες ότι ο Χριστός ως ο Θεός Λόγος, και η ενυπόστατη δύναμη του Θεού, είναι Ομοούσιος με τον Πατέρα, ότι με το Άγιο Πνεύμα μαζί, προσκυνείται ως Μονάδα Τριαδική, και αποκαλύπτεται ως Τριάδα υποστατική-προσωπική. Ότι κατά ένα παράδοξο τρόπο είναι, ενότητα και ετερότητα-διάκριση-μαζί, όχι όμως ενότητα συγκεχυμένη, ούτε τριαδικότητα κομματιαστή. Το κάθε θείο Πρόσωπο συνυπάρχει με τα άλλα δυο στο ενιαίο της θείας ουσίας, και παράλληλα διατηρεί απαράλλακτη τη δική του υπόσταση. Δίδαξες σε όλη την οικουμένη ότι, η τρισυπόστατη Θεότητα, κοινώνησε μ’ εμάς ολικά, με μια από τις υποστάσεις της, αυτή του Υιού και Θεού Λόγου, που αν και απαθής, ενώθηκε με την ανθρώπινη φύση, που είναι παθητή, και δέχτηκε ν’ αρχίσει να υπάρχει ως άνθρωπος με σάρκα και οστά, που ενηλικιώνεται φυσικά.

       Ότι ο απλός στη φύση Θεός Λόγος, από τη στιγμή που ενώθηκε με την ανθρώπινη φύση, ήταν όντως διφυής, αφού μετά την ένωση έφερε δυο φύσεις σε ένα πρόσωπο, όπως κηρύσσεται, αυτό του Θεάνθρωπου Χριστού. Ότι, κάθε μία είχε τέλεια τα φυσικά της χαρακτηριστικά, άναρχη και άκτιστη η θεία, με αρχή η ανθρώπινη και κτιστή. Απαθής, αόρατη, ασύλληπτη, απερίγραπτη με λόγια η θεία, παθητή η ανθρώπινη, ορατή, απτή, δυνάμενη να περιγραφτεί. Η κάθε μια με θέληση ελεύθερη, αυτεξούσια, ενεργητική, και αυτός, ο ένας Χριστός, Υιός του Θεού και Κύριος, και τούτο και κείνο να επιτελεί. Η ανθρώπινη φύση του να λειτουργεί οργανικά, και η θεία κυριαρχικά. Πλην να κρατά η κάθε μια τη δική της αυτεξούσια ενέργεια ! Ότι, ο Χριστός ενεργούσε και τούτο κι εκείνο, και, με τις δυο φύσεις κατεργάστηκε τη σωτήρια ανακαίνιση του ανθρώπου, αυτήν που από αγάπη έφτασε «όλα να απαρνηθεί».

γ.     Στις  κορυφές  των  αρετών.

4.   Αυτά διδάχτηκες, αυτά δίδαξες, μ’ αυτά οικοδόμησες των άριστων έργων σου τη χρυσαυγή, την ευπρέπειά τους, την ασημένια και λαμπρή. Αυτήν που μας αξιώνει να πλησιάσουμε διακριτικά της θεότητας το πυρ χωρίς να φρυγανιστούμε, αν έχουμε καθαριστεί όσο γίνεται πιο πολύ απ’ ό, τι ψεύτικο υπάρχει μέσα μας, κι έχουμε παρουσιαστεί καθαροί στο καθαρό πυρ της Θεότητας, που στην αιωνιότητα και τη θέωση μας οδηγεί.

      Ποιος, λοιπόν, θα μπορούσε να μου χαρίσει τη γλώσσα με την οποία επάξιο ύμνο θα σου πω; Ποιος, να με πάει μέρα στη μέρα πίσω, στη μέρα που πρόβαλε σε φλόγινες γλώσσες το θείο πυρ, κι αναπαυόταν σε κάθε Απόστολο προσωπικά και σε όλους ενωτικά, έτσι που το ενιαίο δόγμα της πίστης σε πολλές διαλέκτους να κηρυχτεί, και να συνάξει σε ενότητα τα χωρισμένα, αφού η πολυμήχανη πλάνη θα είχε καταλυθεί; Αυτή που έκανε λάθος να συμφωνήσουν, όσοι τον πύργο έχτιζαν παλιά, και για μισθό της ασεβείας τους να λάβουν τη γνωστή σύγχυση των γλωσσών, και απ’ αυτήν της γνώμης τη διαφορά; Ποιος θα με κοινωνήσει του Αγίου Πνεύματος τη γλώσσα, να εξαγγείλω τα πέρα από τις φυσικές δυνατότητες επιτεύγματα του πνευματοφόρου ανδρός; Ωκεανός λέξεων και άβυσσος νοημάτων και να βρεθεί, αυτό δε θα επιτευχθεί, αν το Άγιο Πνεύμα δε μου χαριστεί. Όποιος χωρίς τη χάρη του Αγίου Πνεύματος θελήσει να μιλήσει για όσα στο Άγιο Πνεύμα αφορούν, είναι σαν να επιλέγει να δει χωρίς φως, σαν να κάνει το σκοτάδι στην όραση οδηγό. Γι αυτό επανέρχομαι στον επευφημούμενο τώρα, και απ’ αυτόν ως από θείο λαμπτήρα ανάβω το λυχνάρι της γνώσης, ώστε αυτός που είναι και το πρόσωπο της επευφημίας, να γίνει και των επαίνων μου ο χορηγός !

5.   Ποιος, λοιπόν, δυνατός στο λόγο και μεγάλος στη φρόνηση, από κείνους που σύγκριση δε χωρεί, και είναι άδηλο ποιος από τους δύο, αυτός ή ο Ιωάννης μάλλον πιο αξιοθαύμαστος θα φανεί; Ποιος ήταν τέτοιο πρότυπο αρετής, που για να την ασκήσει, να μην έχει την παραμικρή ανάγκη από συμβουλή; Ποιος εκφωνούσε λόγους αληθινές νιφάδες χιονιού, ακολουθούμενους από έργα, απ’ τα οποία λάβαιναν επικύρωση και δύναμη τέτοια, που μπορώ να πω, ότι τους ταιριάζει ο στίχος: «Όλα όσα έκανε και δίδαξε από την αρχή», του θεσπέσιου Ευαγγελιστή Λουκά για το Θεό μου Ιησού, απ’ τον οποίο και το είναι και το ευ είναι μας έχει δοθεί; Ποιος νίκησε σε θεωρία και πράξη τις αισθησιακές ηδονές, και ως άσαρκος, θαρρείς, στοχάστηκε τα θεία με το Θεό; Ποιος προσδιόρισε την πίστη ως την ψυχή και τα έργα ως μέλη του σώματος, και τα έβαλε στην πρέπουσα τάξη και σειρά; Ποιος με την πίστη ψύχωσε κι έδωσε ζωή στα έργα, και επέβαλε ως δεδομένο ότι, το ένα είναι άχρηστο κι ανόητο χωρίς το άλλο, όσο κι αν στην πίστη, όχι άνευ λόγου,  η πρώτη θέση θα μπορούσε να δοθεί; Ποιος αποξενώθηκε ριζικά απ’ τη γαστριμαργία υποδουλώνοντας και φιμώνοντας αυτήν την κυρία, που προκαλεί τρόμο στον ευσεβή λογισμό, κι έγινε απόλυτος κύριος του εαυτού του, και όχι δικός της υποταχτικός; Ποιος έφτασε σε τέτοιο βαθμό εγκράτειας, που να ξεχνάει να λάβει και το όποιο ή όσο του προσφερόταν φαγητό και νερό;...

     Ποιος υπήρξε καθαρός στην ψυχή, τη σκέψη το σώμα, και το μάταιο των συναφών σχέσεων όσο αυτός; Βέβαια, όχι τελείως μάταιο, ούτε άλογο, ούτε αρρωστημένο, αλλά κάτι που έχει ανάγκη από την επιβολή του λόγου ! Αυτού που οφείλει να ηνιοχεί τη δύναμη της επιθυμίας, να τη συντονίζει, ανυψώνει, κατευθύνει στον υψηλό σκοπό του ανθρώπου, την ένωση με το Θεό. Να της επιβάλλει αποφυγή του ολισθηρού δρόμου της αισθησιακής επιθυμίας, που λειτουργεί σαν άλλο προσάναμμα φωτιάς, και να την οδηγεί στον τραχύ δρόμο της αρετής, που οδηγεί στην αιώνια χαρά. Ξεκινώντας απ’ τα μικρά, γινόταν μέρα με τη μέρα όλο και πιο κυρίαρχος του εαυτού του, ώσπου έφτασε να κοιμίσει τις ανθρώπινες αδυναμίες και τα πάθη ολοκληρωτικά. Τα τιθάσευσε με την ασκητική τέχνη, τα έκανε υποταχτικά, ώστε με την πάροδο του χρόνου ένα ανώτερο ήθος είχε το προβάδισμα, και αυτό έγινε μέσα του τάξη και κατάσταση φυσική. Γιατί, καθώς ο ασκητικός αγώνας ενισχύεται από τη χάρη του Θεού, έχει την ευλογία στην απάθεια να οδηγεί.

6.   Ποιος επιθύμησε όσο αυτός να μην αποκτήσει χρήματα και να μην κατέχει κτήματα, όσο αντιθέτως επιθυμεί και πασχίζει πολύ ο φιλάργυρος να έχει; Πράγμα που αποτελεί τη ρίζα των παθών, γίνεται ο αντίπαλος που προκαλεί την αποκοπή από την ελπίδα στο Θεό, και κάνει τον Παύλο, τη θεόφθογγη λύρα του Αγίου Πνεύματος, και πολύηχη γλώσσα των Αποστόλων να στιγματίζει λίαν εύστοχα τη φιλαργυρία ως τη δεύτερη ειδωλολατρία; Γιατί παύοντας κανείς να στηρίζεται στην Πρόνοια του Θεού, να κρατιέται από την άγκυρα της ελπίδας, βασίζει τη ζωή του στην απόκτηση χρημάτων. Συγκρίνοντας αυτά με την προοπτική του ουρανού και την αιώνια ζωή, και καταλαβαίνοντας πως σαν άλλη θάλασσα ποτέ δε θα ένιωθε γεμάτος, κι αν εισέρρεαν στα θυλάκιά του οι πλείστοι και μέγιστοι ποταμοί χρυσού, όλα αυτά τα απέρριψε ο επευφημούμενος. Μαζί και τη δυνατότητα να καυχιέται για τη σπουδαία και ευκλεή  πατρίδα του, την πόλη του Αντίοχου, την Αντιόχεια εννοώ, την πρώτη και κυρία της Ανατολής. Και την καταγωγή του από περίβλεπτη γενιά, και το χρυσάφι, το ασήμι, τους πολύτιμους λίθους, τα ωραία και ακριβά ενδύματα, όλα αυτά που μοίρασε αφειδώλευτα στους φτωχούς. Επί πλέον, την κοινωνική επιφάνεια και συνακόλουθη δόξα, που θα αποκτούσε με δεδομένο ότι ήταν στο δικανικό λόγο μοναδικά δυνατός !

δ.      Σε άξιους  πνευματικούς  οδηγούς.

7.    Και έρχεται και φοιτά στο Μελέτιο, τον πρόεδρο της Εκκλησίας των Αντιοχέων, άνδρα κοσμημένο με πλείστα θεία χαρίσματα, άξιο κάθε θαυμασμού στο λόγο και το βίο. Που, όταν τον δέχτηκε στα δεκαοχτώ, έγινε του κάλλους της ψυχής και της καρδιάς του ο εραστής ! Και, διαβλέποντας την έκβαση του νέου με βλέμμα προφητικό, τον θεμελίωσε γερά στα δόγματα της πίστης, τον στόλισε καλά με ήθος ζωής υψηλό, προείπε την άνοιξη που θα φέρει στην Εκκλησία, αφού με το λουτρό της παλιγγενεσίας μόρφωσε μέσα του το Χριστό, «τον πιο ωραίο σε κάλλος αληθινό από όλους τους ανθρώπους», καθώς λάμπει από θείο φως !

      Στα τριάντα του, με την ολοκλήρωση της σωματικής και πνευματικής του ηλικίας, τιμήθηκε με χάρισμα λειτουργικό, του Αναγνώστη και Διδάσκαλου της Εκκλησίας. Αλλά, από έρωτα θείο ανοίγεται σε δρόμο ασκητικό, επιθυμεί να μαράνει ολότελα τις επιθυμίες, που σφριγούσαν και φλόγιζαν το κορμί του, έτσι ώστε το ανώτερο στο κατώτερο να μην υποταχτεί. Αυτά τα δυο αντιμάχονται το ένα με το άλλο, και, η εξασθένηση του σωματικού σκήνους είναι επόμενο τη νίκη στην ψυχήνα παραχωρεί. Αρχικά έμεινε μόνος του σε μακρινό βουνό, μετά οδήγησε τα βήματά του σε κάποιο γέροντα, Σύρο στην ομιλία, όχι τυχαίο σε  γνώση, και αυστηρό της εγκράτειας ασκητή.

       Ζώντας τέσσερα χρόνια κάτω την πολύ αυστηρή ασκητική καθοδήγηση αυτού, νίκησε πιο εύκολα κάθε επιθυμία ηδυπαθή. Και, επιθυμώντας αφάνεια πιο μεγάλη και άσκηση ακόμα πιο αυστηρή, κατέφυγε σε μέρος πιο μακρινό, κι έκανε με πολλή χαρά μια σπηλιά παλαίστρα και κονίστρα του στην αρετή. Εδώ σε πόσα και πόσα ασκητικά αθλήματα δεν υποβλήθηκε, και πόσες δεν υπέμεινε οδύνες, μέχρι από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος να ευλογηθεί ! Γιατί με στόχο τη συνεχή πνευματική ανάβαση πρώτα μελετούσε τα πράγματα προσεκτικά, και μετά τα έκανε πράξη αγωνιστικά. Ανέβαινε έτσι όλο και πιο ψηλά, εξορίζοντας σώμα και ψυχή κάθε αλλότριο φρόνημα, ή όπως θα λέγαμε θεολογικά, κάθε φρόνημα Αιγυπτιακό.

8.    Έχοντας με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος απαρνηθεί τις χαρές  αυτής της ζωή, και αποξενωθεί ολότελα από όσα τις αφορούν, είδε να λάμπει σαν από άλλη βάτο μέσα του η παρουσία του Θεού στον αγώνα της αρετής. Και όπως από την αγκαθωτή τριανταφυλλιά βγαίνει τριαντάφυλλο ευωδιαστό, έτσι από τον ασκητικό αγώνα της αρετής φυτρώνει φυτό θείας ευωδίας πνευματικό. Ελεύθερος πια από σκέψεις και επιθυμίες χαμερπείς, γυμνός από τα γήινα, όπως από τα πέδιλά του ο Μωυσής, κάνει το νου και την καρδιά του τόπο κοινωνίας και θέας του Θεού, όσο αυτό μπορεί από τον άνθρωπο να κατορθωθεί.

       Και τότε ‘έρχεται πάλι στην Αίγυπτο του κόσμου τούτου, την υποταγμένη στης αμαρτίας τη ζωή, ν’ απομακρύνει πάρα πολλά, αμέτρητα πλήθη, που ζουν στην αλλοτρίωση των παθών, από την πικρή τυραννία του Φαραώ, «του κοσμοκράτορα του σκότους του αιώνος τούτου».. Να τα περάσει με το Βάπτισμα και το Αίμα του Κυρίου, σαν από άλλη θάλασσα Ερυθρά, στην ουράνια γη της επαγγελίας, βοηθώντας τα να νικήσουν τον Αμαλήκ της αμαρτίας, υψώνοντας τα χέρια σε σχήμα σταυρού, τουτέστιν, σ’ Εκείνον που άπλωσε για τη σωτηρία μας τα πανάγια χέρια του στο Σταυρό, καθώς στο μεταξύ τη νικηφόρο δύναμή του στην αμαρτία θα έχουν δεχτεί.

     Δυο χρόνια έμεινε στη σπηλιά φυλάσσοντας σε αγρύπνια πνευματική σώμα και ψυχή. Έτσι άσαρκος, θαρρείς, επιδόθηκε, άσαρκος στη μελέτη του λόγου του Θεού, έλυσε την κάθε απορία του, και γνώρισε της Αληθείας το φως.. Κι αν τα δυο αυτά χρόνια έπρεπε λίγο να κοιμηθεί, ώστε να αναπαυτεί, και να αναζωογονήσει τις φυσικές δυνάμεις του, ικανοποίησε αυτή την ανάγκη, χωρίς καθόλου ούτε τη νύχτα, ούτε τη μέρα να ανακληθεί. Προσβλήθηκε όμως από νόσημα κοιλιακό και νεφρικό συνοδευόμενο από υψηλό πυρετό, κι ένιωσε τέτοια εξάντληση γενική, λες και θα έσβηνε από πάνω του η ζωή.

ε.      Μέγα  φως  από  Αντιόχεια  και  Κωνσταντινούπολη.

9.   Σηκώνεται τότε και παλιννοστεί στην πατρίδα, χειροτονείται πρεσβύτερος, και ως ευγνώμων υιός αποδίδει τα οφειλόμενα πνευματικά τροφεία στη μητέρα πόλη, και την Εκκλησία της ως τροφό. Κατόπιν η Πρόνοια του Θεού κατόπιν τοποθετεί στη Βασίλισσα πόλη, όπου με τη νύφη Εκκλησία, τη θυγατέρα του Μεγάλου Αρχιερέα μυστικό θείο γάμο τελεί. Δεν ήταν θεμιτό να συνεχίσει άλλο να κρύβεται «κάτω από το μόδιο» ένας τόσο όσιος φωστήρας, στον οποίο αναπαυόταν το άχρονο κι αιώνιο φως. «Πάνω σε λυχνοστάτη περίοπτο και υψηλό έπρεπε να τοποθετηθεί», ώστε από τόσο σπουδαία και περίβλεπτη θέση, σαν άλλη σάλπιγγα σφυρηλατημένη από χρυσάφι καθαρό, να πλημμυρίσει με το λαμπρό της ήχο τα πέρατα της γης !

     Ποιος, λοιπόν, έφερε νέα πνοή στην Εκκλησία, ποιος τη διοίκησε με τρόπο τόσο θαυμαστό, και ποιος ξεχώρισε για το ταπεινό του φρόνημα από ένα εκκλησιαστικό αξίωμα πρώτης γραμμής και τόσο υψηλό; Ποιος ηνιόχησε την οργή τόσο, που να  βδελύσσεται βασικά, πλην ν’ απορρίπτει με πραότητα κάθε τι αντίθετο στην αρετή, αλλά να υπερασπίζεται άφοβα και αταλάντευτα το δίκιο του αδικούμενου; Ποιος καλλιέργησε τόσο καλά το φύτρο της αγάπης, ώστε να αποδώσει τέτοιο καρπό φιλανθρωπίας, αρετής που σαν έμψυχη στήλη έχει συμβολικά με το πρόσωπό του ταυτιστεί;! Καθώς κάνοντας σε κάθε του ομιλία καίρια αναφορά στην αρετή της συμπάθειας και μετάδοσης των αναγκαίων σε όσους στερούνται, έκανε σχεδόν καθημερινή πράξη την ελεημοσύνη ως οφειλή σε όσους τον άκουγαν με πολλή προσοχή. Μπόρεσε να τους πείσει ότι μ’ αυτά που προσφέρουν δανείζουν το Θεό, ότι προσφέροντας πράγματα εφήμερα και φθαρτά, θα ανταμειφτούν από Εκείνον με άφθαρτα κι αιώνια, ότι γι αυτή τους τη συμπάθεια στον αδύναμο αποθησαυρίζουν αδαπάνητη απόδοση στον ουρανό ! Όμως τους είχε και εξηγήσει καθαρά ότι, με ελεημοσύνη από κλοπιμαία, δεν καθαρίζεται η αμαρτία της κλοπής, ούτε οι αδικίες ανταλλάσσονται με τη συμπάθεια στους φτωχούς. Αλλά ! ‘Οπως το Ευαγγέλιο λέει, με το να μοιράζει κανείς στους πεινασμένους το δικό του ψωμί, στους διψασμένους να δίνει ένα ποτήρι νερό, να περιμαζεύει με ρούχα τη γύμνωση των γυμνών, τους άστεγους και υπαίθριους να στεγάζει, να επισκέπτεται τους άρρωστους, να οδηγεί τα βήματά του στους φυλακισμένους. Να καρπώνεται έτσι με το δικό του έλεος, το έλεος του Θεού ! 

10.    Ποιος εξόρισε από τη ζωή του το θυμό, και δίδαξε το ποίμνιο ν’ αποδιώξει αυτόν που σε όσους κυβερνά κλείνει την πόρτα της αγάπης του Θεού; Η Γραφή, έλεγε, το φωνάζει: «Με το κριτήριο που κρίνετε θα κριθείτε, και με το μέτρο που μετράτε, θα μετρηθείτε»-Ματθ.7,2. Όποιος συγχωρεί θα συγχωρεθεί, που συνεπάγεται ότι όποιος δε συγχωρεί, δε θα συγχωρεθεί. Ποιος με τη διδαχή του επέκρινε τόσο αυστηρά το φθόνο, τη ζήλια, και την κατάκριση; Το να φθονείται κανείς είναι άριστο, και καθ’ όλα επίζηλο αγαθό, όμως η ζηλοφθονία είναι αξιοκατάκριτη, και από τα πάθη, το πιο αισχρό, άδικο, ανόητο, και, αντίθετο του ελέους, στο μέτρο που έλεος σημαίνει λύπη για το δεινό που συμβαίνει στον άλλο, ενώ ζηλοφθονία, λύπη για όποια του άλλου, όχι δικά σου, αγαθά. Ο άνθρωπος του ελέους αμύνεται στη ζηλοφθονία ευχόμενος εκ προοιμίου, αυτός να μειώνεται ως και να λιώνει, και ν’ αυξάνονται του άλλου τα αγαθά. Συμβούλευε, λοιπόν, να μην κρίνει κανένας το συνάνθρωπο, επισείοντας με δικά του κριτήρια τη δίκαιη κρίση του από το μόνο Κριτή, υφαρπάζοντας με αυτό τον τρόπο αξίωμα του Κυρίου αποκλειστικό. Ένας είναι ο Κριτής που δεν κρίνεται, έλεγε, ως ο μόνος από την αμαρτία ελεύθερος, ένας αυτός που κυριεύει, αλλά δεν κυριεύεται. Συγχωρείτε ευαγγελικά, φώναζε, για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες σας.

      Ποιος απόδιωξε τη λύπη που στο θάνατο οδηγεί, και δίδαξε εκείνη την άλλη λύπη που χαρά προξενεί; Από τις δυο, αυτή που εκφράζει το κατά Θεό πένθος για την αμαρτία, είναι η σωτήρια, αν βέβαια, εκλαμβάνουμε την αμαρτία ως αστοχία, ακολουθώντας τους δεινούς ερμηνευτές. Αλλά και η λύπη που προκαλείται από τη στέρηση ανθρώπινων ευχαριστήσεων, μπορεί όντως να λιώνει την καρδιά, πλην αποφέρει καλό πνευματικό καρπό. Βέβαια είναι αδύνατο, και δεν μπορεί παρά να λυπεί κάποιον η στέρηση ορισμένων επιθυμιών. Οποία όμως η φύση της επιθυμίας, τέτοια και η λύπη της αστοχίας που προκαλεί, άριστη της αγαθής, αλλότρια της άλλης. Μία η άριστη επιθυμία, αυτή που στο θείο νεύει και καλεί … Στην πνευματική ραθυμία, που εκμηδενίζει τη δύναμη της ψυχής αντέταξε τη μνήμη του θανάτου ! Αντιπρότεινε το σεβασμό του Θεού, και παρότρυνε έντονα το λαό να εκριζώνει την ψυχική ραθυμία με την προσευχή, να επιτηρεί την καρδιά του με πολλή προσοχή, για να μην εισχωρίσει από κάποιες θυρίδες των αισθήσεων ο πνευματικός θάνατος σ’ αυτή.

11.  Σύστησε τη μελέτη και έρευνα των Γραφών, κι έγινε ο ίδιος δεινός εξηγητής και ερμηνευτής αυτών. Προχώρησε πέρα από το γράμμα, αναζήτησε τα κρυμμένα μηνύματα του Αγίου Πνεύματος με τρόπο προφητικό, και ανέσυρε το εκεί εναποτεθειμένο βάθος και κάλλος των υψηλών αληθειών. Όλα αυτά ταπεινά, χωρίς ίχνος κενόδοξου φρονήματος. Γνώριζε πολύ καλά, να καταπατεί την κενοδοξία, να εκμηδενίζει με την ιερότητα των αρετών, αυτή την κούφια ανάλωση των κόπων. Την αντιμετώπιζε σαν τρύπιο πιθάρι, σαν δοχείο κενό από αρετές της ψυχής, στο οποίο η εκροή περνιέται για εισροή, και μένει πάντα αδειανό, γεμάτο ιδρώτες, αλλά χωρίς όφελος πνευματικό, πρόξενο μόνο πόνου από την απουσία καρπών. Γνώριζε επίσης πολύ καλά ότι, στο Θεό ανήκει η δόξα και η τιμή, ενώ για το χριστιανό η άριστη οδός αξύψωσης είναι η ταπείνωση, Αυτή ανεβάζει τους ανθρώπους στο Θεό ως άλλα κλίματα του νέου Ισραήλ, και ως συγκάτοικο στην καρδιά τους κατεβάζει Αυτόν !

12.  Ταπεινωνόταν για την αγάπη του Κυρίου και Δημιουργού σε όλη την κτίση, έστω κι αν απ’ αυτήν ατιμαζόταν ο Χριστός, παραβιαζόταν κι ανατρεπόταν ο θείος νόμος. Αποστρεφόταν κάθε βλέμμα σοβαροφανές, βλοσυρό, υπεροπτικό, αντίκριζε μειλίχια εκείνους με τους οποίους συνομιλούσε, κι ο λόγος ήταν ήπιος, θείος, ανούσιος ποτέ. Η έκφραση του προσώπου του είχε ξεχωριστή χάρη, το υπομειδίαμα στα χείλη του ήταν πάντα ευγενικό, διακριτικό, ποτέ δεν κατέληγε σε άπρεπα γέλια. Γνώριζε ότι, πλάι στις αρετές στήνουν παράπηγμα οι κακίες, οι πόρτες τους είναι πλαϊνές, και υπάκουε στην άριστη εντολή της Π. Διαθήκης: «Πρόσεχε τον εαυτό σου».

     Σαν άλλος έμπειρος τραπεζίτης δε δεχόταν ποτέ κάλπικο νόμισμα πνευματικό, αποταμίευε μόνο τη δραχμή με τη βασιλική εικόνα και σφραγίδα της αρετής. Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος απέρριπτε ως χωματένιο κάθε είδος κακίας από το ταμείο της ψυχής, πότιζε και λίπαινε μόνο τις αντίθετες απ’ τις κακίες αρετές. Με όλα αυτά ξεχώριζε στον οίκο του Κυρίου, την Εκκλησία, σαν τη γεμάτη καρπούς αειθαλή ελιά, και απέδιδε στο Θεό ως καρπό καλό τα πλήθη που σώζονταν από τη διδαχή του, ή επιτηρούσε σαν κάποιος μεγάλος και άριστος φοίνικας και έφραζε το δρόμο προς της αμαρτίας τις αγκαθιές. Δε δίσταζε να διελέγχει με παρρησία όσους ενώνοντας κτήμα με κτήμα επείγονταν να διαρπάξουν το αμπέλι του φτωχού Ναβουθαί, λες και δεν υπήρχε ο προφήτης Ηλίας που θα τους έλεγχε. Όμως το Άγιο Πνεύμα που εμφιλοχωρεί στων δικαίων τις ψυχές, αυτόν ως νέο Ηλία είχε αναστήσει. Από γενιά σε γενιά ανασταίνει προφήτες, που αποστρέφονται κάθε παράνομο και φαύλο, και ως ζηλωτές έργων αγαθών, υιοθετούν και εισάγουν στη θέση του, το δίκαιο, το νόμιμο, και το σωστό.

στ.       Ανυποχώρητος  τιμητής  της αδικίας.

13.    Έτσι, ο θείος άνδρας καθιερώθηκε στη συνείδηση των πιστών ως αυστηρός τιμητής της αδικίας, ο οποίος την επέκρινε παντού, τη στιγμάτιζε ως απαράδεκτη για χριστιανό, και θεωρούσε απόβλητο από το άγιο σώμα της Εκκλησίας, όποιον επέμενε να αδικεί. Και είναι γνωστή εδώ η περίπτωση της χήρας που ερχόταν και παρακαλούσε και πίεζε, καθώς η καρδιά της βασανιζόταν από την αδικία που είχε υποστεί. Προσέφυγε στον άνθρωπο του Θεού, σαν σε καταφύγιο και απόρθητο οχυρό, ως είχε σωστά σκεφτεί. Ποιον άλλο μπορούσε να βρει, να την υπερασπιστεί για το άδικο που της είχε γίνει να υπερασπιστεί; Ποιον από τους άρχοντες, που τους επηρέαζε η βασίλισσα, και τους έλεγχε κυριαρχικά. Ή μήπως το βασιλιά; Αλλά, αυτός  πιεζόμενος στενά από το μέλος της οικογενείας του είχε αποχαυνωθεί. Ήταν, βλέπεις, οστό από τα οστά του και σάρκα από τη σάρκα του η βασίλισσα, που ενώ όφειλε να στέκει εμπόδιο στην αδικία ήταν το πρόσωπο από το οποίο είχε διαπραχθεί.

     «Τι είναι αυτά που βλέπω να κάνεις παράνομη γυναίκα; Έχεις περιβληθεί τη βασιλική αλουργίδα, που συμβολίζει του νόμου το φύλακα, κι εσύ συ το νόμο καταπατάς; Απερίγραπτη η σοφία εκείνου που είπε. «Μη δώσετε τα άγια πράγματα στα σκυλιά, ούτε να πετάξετε τα μαργαριτάρια στους χοίρους»-Μτ.7,6. Αυτή όμως αφού καταπάτησε τον άγιο νόμο του Θεού, αυτό το πολύτιμο μαργαριτάρι, στράφηκε στη φτωχή χήρα, και την έλιωσε κυριολεκτικά αρπάζοντας το μόνο πόρο της ζωής της. Τι κάνεις άπληστη κι αχάριστη γυναίκα; Είσαι δώρα γεμάτη από θάλασσα και ξηρά, και κατατρέχεις μια άπορη χήρα που έχει ένα φτωχό κτήμα, ενώ το σωστό θα ήταν να τη βοηθήσεις, να της καλυτερέψεις τη ζωή; Βεβαιώνεις ότι τηρείς το νόμο, ενώ τον αχρηστεύεις έμπρακτα; Δε σέβεσαι τον Πατέρα των ορφανών και Κριτή των χηρών»;

     Αυτός που όντως τρεφόταν με το θείο λόγο, δεν ξέχασε το θεόπνευστο και αιώνιας αξίας ρητό. «Το δίκιο αποδώστε στο ορφανό, υποστηρίξτε την υπόθεση της χήρας»-Ησ.1,17. Έχοντας ως οδηγό στο ζήλο τον πυρίπνοο προφήτη Ηλία, και κινούμενος στα ίχνη της παρρησίας Ιωάννη του Βαπτιστή, δε διστάζει να υψώσει φωνή και να πει: «Δε σου επιτρέπεται να κατέχεις το αμπέλι της αδελφής σου ! Νομίζεις πως είσαι υπεράνω όλων, επειδή σε ανέβασε το κυριαρχικό  αξίωμα ψηλά; Αλλά, μόνο η εξουσία που σέβεται το νόμο είναι και αναγνωρίζεται βασιλεία, ενώ αυτή που καλύπτει αποδεδειγμένη παρανομία, ονομάζεται, όχι άδικα, τυραννία ! Δε διάβασες Ιεζάβελ το σχετικό δράμα; Πώς, λοιπόν, τολμάς να εισέρχεσαι στο ναό του Θεού; Να φύγεις αμέσως μακριά από το ανάκτορο του Θεού ! Ο ναός είναι η θεία κολυμβήθρα, που καθαρίζει όλα τα αμαρτήματα. Όταν ο τελώνης φιλοξένησε στο σπίτι του το Χριστό, μοίρασε καλά, όσα είχε εκτελωνίσει κακά ! Και συ του Θεού θυγατέρα-στο μέτρο που είσαι ακόμα μέλος της Εκκλησίας, δύσχρηστο έστω, που στηρίχτηκε στην ελπίδα της σωτηρίας, πλην σωτηρία χωρίς μετάνοια δεν υπάρχει, είναι κάτι άγνωστο κι ανύπαρκτο αυτό-δώσε πίσω καλώς, αυτά που άρπαξες κακώς» !

ζ.       Το   τίμημα  της  παρρησίας.

14.     Είναι γνωστό, βέβαια, ότι δεν την έπεισε με αυτά. Είχε βουλωμένα με ωτασπίδες της ψυχής της τα αυτιά, και δεν άκουγε αυτόν που φιλόθεα και σοφά της πρότεινε το φάρμακο της γιατρειάς. Κι εκείνος διαπιστώνοντας ότι το πάθος της ήταν ανίατο πια, ζήτησε να αποχωρήσει από τον ιερό θάλαμο των γάμων του Νυμφίου αυτή που δεν είχε ένδυμα γάμου. Και τι ακολούθησε μετά; Φουντώνει πάλι η οργή της Ιεζάβελ κατά του προφήτη, μα ο κήρυκας της αλήθειας δεν αποχωρεί, όπως ο Ηλίας στο όρος Χωρήβ, ούτε φυλακίζεται, παρά ως «φωνή βοώντος» ελεγκτική σε εξορία καταδικάζεται ! Άδικη η απόφαση, όμως το φίδι το πονηρό επείγεται, επιθυμεί πολύ ο άνθρωπος του Θεού να εξοριστεί, και, η αμαρτωλή επιθυμία του δεν αργεί να εκτελεστεί ! Λίγες ημέρες μετά, καθώς κατά παραχώρηση και μακροθυμία, ας επιτραπεί η έκφραση, επέτρεψε ο Θεός να νικήσει τα βλέφαρά του φυσικός νυσταγμός ανακουφιστικός, από τη Βασίλισσα πόλη εξορίζεται. Ή καλύτερα, η Αγάπη του Θεού, που θριαμβεύει στο γενναίο φρόνημα των αληθινών διακόνων του, ο Θεός που κατοικούσε μέσα του καλά, άρχισε να περιτρέχει μαζί του της εξορίας τα μακρινά. Όπως έκανε παλιά με τον Αβραάμ, όταν τον κάλεσε να πάει στην ξένη γη, όπως με το Μωυσή, όταν δραπέτευσε από τα ανάκτορα του Φαραώ, όπως με τον Ηλία, όταν κατέφυγε τρέχοντας στη σπηλιά του όρους Χωρήβ, όπως με τον Ιησού και Θεό μου, όταν στην Αίγυπτο έφευγε, ώστε και σ’ αυτά του τα αθλήματα η ανδρεία του να γίνει προφανής, και το στεφάνι της δικαιοσύνης να του χορηγηθεί. Είχε κληθεί κατά κάποιο τρόπο να μιμηθεί τον Ιώβ στον οποίο είπε ο Θεός: «Θέλεις αλήθεια ν’ αποδείξεις πως είμαι άδικος, πως κάνω λάθος εγώ κι εσύ λες το σωστό;»-Ιώβ 40,8. Για να κηρύξεις το Ευαγγέλιο και σε άλλους οδηγείσαι εκεί που θα πας.

η.    Η  ηχηρή  σιγή !

       Βέβαια συντέλεσαν και μερικοί άλλοι να εξοριστεί. Πλην, από σεβασμό στους τότε επισκόπους και πατέρες ας το τιμήσουμε αυτό με σιγή. Μην τιμωρηθούμε κι εμείς, όπως ο Χαμ, περιγελώντας τους επιτιμητικά. Έχει πολλές πλευρές αυτή η ιστορία. Μερικοί επίσκοποι αποδέχτηκαν την ευθύνη τους γι αυτό το άδικο και άτοπο, ενώ  μερικοί άλλοι την αποποιήθηκαν εντελώς. Ισχυρίστηκαν ότι αναγκάστηκαν να υποκύψουν, γιατί η βασίλισσα απειλούσε πως αν αρνηθούν να ψηφίσουν τη δίωξη και εξορία του θείου άνδρα, θα άνοιγε πάλι τους ειδωλολατρικούς ναούς, που πρόσφατα κλειστεί-επί Μεγάλου Θεοδοσίου. Εδώ νικήτρια η αγαθή μνήμη ας βγει ! Δεν είναι καλό να κάνουμε συγκρίσεις, κρίσεις κι επικρίσεις για τους πατέρες εκείνους αυτό-διοριζόμενοι ως κριτές !

15.    Όπως κι αν έχουν τα πράγματα πια, ο πρόεδρος και κεφαλή της Εκκλησίας εξορίστηκε ! Το ποίμνιο έμεινε χωρίς τον καλό ποιμένα, αυτόν που θυσίαζε τη ζωή του υπέρ των προβάτων μιμούμενος το Χριστό, και όλοι τον αποζητούσαν με πολύ πόνο. Η Εκκλησία το μεγάλο κήρυκα, τα πρόβατα τον ποιμένα με το θείο αυλό, οι προασπιστές της Αλήθειας τον ταξίαρχο του Χριστού, τη σάλπιγγα που προκαλούσε ταραχή στης πίστης τους εχθρούς, οι χήρες τον υπερασπιστή τους, τα ορφανά τον πατέρα, οι άρρωστοι το νοσηλευτή, τον ξενοδόχο οι ξένοι, η Βασίλισσα πόλη το καθαρό χρυσάφι που και την κοσμούσε, και αδέλφωνε βασιλεία και ιεροσύνη δίνοντας άλλη χάρη στο στέμμα και το σκήπτρο, οι φιλόθεες ακοές ευρύτερα, το χρυσό στο λόγο, τον όντως Χρυσόστομο. Κι αν δεν είναι τολμηρό θα πω ότι, μαζί του εξορίστηκε κι ο συγκάτοικος της καρδιάς του, Χριστός !  Πώς να διεκτραγωδήσω αυτή την ανήκεστη συμφορά, χωρίς δάκρυα να χύσω, όταν θα δάκρυζε ακόμα και μια πέτρινη καρδιά; Αν η πέτρα που χτύπησε με τη ράβδο του ο Μωυσής, έτρεξε άφθονο νερό, ασφαλώς και η πιο σκληρή καρδιά, αν τη χτυπούσε μια τόσο μεγάλη τραγωδία, θα άφηνε να χυθούν δακρύων κρουνοί και ποταμοί !

16.    Μα να, σεισμός ξαφνικά, και τμήμα των ανακτόρων γκρεμίζεται. Κι ο Φαραώ καλεί το νέο θεόπτη πίσω να ’ρθει, για να πάψει το κακό. Και αυτό γίνεται. Μόλις που με βασιλικό διάταγμα ο Ιωάννης παλιννοστεί, παύει ο σεισμός ! Έτσι ξέρει να τιμά τους δικούς του ο Θεός ! «Ζω εγώ λέει ο Κύριος, και θα δοξάσω όσους με δοξάζουν»-1Βα.2,30. Στο ποίμνιο επανέρχεται η χαρά, καθώς αποδόθηκε σε όλους, αυτός που τα πάντα για όλους γινόταν. Χαίρονται οι πιστοί, ενισχύονται, δυναμώνουν πνευματικά, γιατί και πάλι μπορεί η αγαθή της καρδιάς τους γη, το θείο σπόρο από τους λόγους του Ιωάννη να δεχτεί.

     Εξανίσταται όμως ο διάβολος, όπως το συνηθίζει, γίνεται κομμάτια ως εκεί που δεν παίρνει, επίμονα ο δείλαιος ζητεί και αποτολμά τον ανδρείο πρόεδρο της Εκκλησίας να καταργήσει, τον ασύλητο πνευματικό πλούτο της να λαφυραγωγήσει. Και, του παραχωρείται η εξουσία, αυτόν που δεν άντεχε πριν να υποφέρει τη δύναμη της φωνής του, σωματικά, όπως κάποτε τον Ιώβ, να ταλαιπωρήσει. Έτσι ο δίκαιος παίρνει πάλι το δρόμο της εξορίας, εξοστρακίζεται από τους ιερούς θαλάμους ο νυμφίος της Εκκλησίας, ο νυφικός της στολισμός καθαιρείται, κι αυτή κόβει τα μαλλιά της και πενθεί καθώς τον στερείται.

      Φωτιά, θεόσταλτη τιμωρία εξαπλώνεται τώρα, από το Δεσποτικό θρόνο σε όλο το ναό, και στο κτήριο της συγκλήτου. Ακούγονται πάλι θρήνοι, οιμωγές, κυλούν ποτάμια δάκρυα του πλήθους των πιστών. Θα προτιμούσαν, λέει, να εκδημήσουν στον Κύριο, ή έστω μαζί του στην εξορία να βρεθούν, παρά να συνεχίσουν να ζουν χωρίς αυτόν ! Από τη στέρηση του Ιωάννη, ο θάνατος προτιμότερο ! Πλην, κακά που καθένας θα ευχόταν να είχαν αποφευχθεί, για λόγους που ο Θεός, Αυτός μόνο γνωρίζει, να έλθουν παραχωρεί ! 

17.   Αφήνει και πάλι τη Βασίλισσα πόλη, κι από χώρα σε χώρα οδοιπορεί. Κερδίζει έτσι ό, τι επεδίωκε, αφού θεωρούσε και το να ζει χρηστό, και το να πεθάνει κέρδος ! Αγωνίστηκε τον αγώνα τον καλόν, έτρεξε το δρόμο ως το τέλος, φύλαξε την πίστη, και κέρδισε το βραβείο των πνευματικών άθλων του, το στεφάνι της δικαιοσύνης. Κι όταν πέθανε, τη νύφη του Εκκλησία δεν εγκατέλειψε, την αγαπούσε, όσο πολύ κι εκείνη τον αγαπούσε. Ως πατέρας φιλότεκνος, χωρίς την αγάπη του δεν άφησε τα παιδιά του. Η πρόνοια και η δίκαιη κρίση του Θεού, ευλόγησε να επανέλθει το σώμα του στην πόλη, ως του έπρεπε με τις τιμές. Όσοι το είδαν αναλογίστηκαν ότι, ζει η ψυχή του στη  βασιλεία του Θεού ! Όπου κήρυκας του θείου λόγου περιμένει ο Χριστός ξαναρθεί, και μαζί Του να δοξαστεί απολαμβάνοντας αιώνια τη δική του χάρη και χαρά !

     Αυτά τα ψελλίσματα είχα να σου απευθύνω, Πατέρα των Πατέρων ! Και, να παρακαλέσω θερμά, να σκεπάζεις με το βλέμμα της αγάπης σου κι εμένα, που με το δικό σου όνομα  έχω ευλογηθεί ! Τη χάρη σου ως αντίδωρο να μου προσφέρεις, για να γίνω κι εγώ πιο οικείος στο Δημιουργό, που δεν είναι άλλος παρά ο Χριστός, η αιώνια χαρά και ευφροσύνη όλων των πιστών ! Σε Αυτόν ανήκει η δόξα και η δύναμη, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες των αιώνων. Αμήν.