ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ «ΜΟΝΑΧΟΥ ΕΡΗΜΙΤΗ ΓΕΡΟΝΤΑ» ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ  «ΜΟΝΑΧΟΥ ΕΡΗΜΙΤΗ ΓΕΡΟΝΤΑ»  ΠΑΪΣΙΟΥ  ΑΝΑΓΝΩΣΗ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

      Ως συνέχεια των αναρτήσεων της 5 και 10.2.2017, «Ούτε ψίχα πνευματική, ούτε φλοιό», και «Γέροντα,ευωδιάζει, λέει, εκφράζοντας…» έρχεται το γραπτό που ακολουθεί, στο οποίο και γίνεται μια λεπτομερής ανάγνωση της προς Αρχιμανδρίτη Χαράλαμπο Βασιλόπουλο επιστολής-23.01.1969-του «μοναχού, ερημίτη, Γέροντα Παϊσίου», όπως υπογράφεται. Με σεβασμό στη χαρισματική μορφή του άγοντος τότε εικοσαετή ασκητική ζωή κυρίως στο Άγιο Όρος και αλλού, όπως στη Μονή του Σινά, και την οφειλόμενη τιμή στο νυν Όσιο συντάκτη της. Αφού, το 2015, εικοσιένα μόλις χρόνια από την κοίμησή του-1994-

με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, συνεχιστή της πορείας χριστιανικής συνδιαλλαγής των προκατόχων του Αθηναγόρα, και Δημητρίου, εντάχθηκε από την υπό την προεδρεία του Σύνοδο των Αρχιερέων στους Αγίους της Εκκλησίας μας !

      Λίγο πριν το 1969,  εννιά αιώνες από το οριστικό σχίσμα-1054-και πέντε από τα της Συνόδου Φεράρας-Φλωρεντίας-1438-1439-είχαν πραγματοποιηθεί.  1. Η αδελφική συνάντηση και συν-προσευχή Πατριάρχη Αθηναγόρα και Πάπα Παύλου 6^ου στα Ιεροσόλυμα-1964.  2.  Η αμοιβαία άρση--07.12.1965-των αλληλοαφορισμών του 1054.  3. Η επίσκεψη του Πάπα Παύλου του 6ου στην Κωνσταντινούπολη και συνάντηση με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα-Ιούλιος 1967.   4. Η επίσκεψη του Πατριάρχη Αθηναγόρα στη Ρώμη και η συνάντηση με τον Πάπα Παύλο τον 6ο –Οκτώβριος 1967.

     Αυτά αιφνιδίασαν, φαίνεται, κάποιους εκκλησιαστικούς κύκλους της πρακτικής, «μὴ ἅψῃ, μηδὲ γεύση, μηδὲ θίγῃς»-«Μην ακουμπήσεις αυτό, μη γευτείς το άλλο, μην αγγίξεις εκείνο»-Κολ.2,21. Και, αντί ευχαριστίας και δοξολογίας του Θεού, που Ορθόδοξη Ανατολή και Ρωμαιοκαθολική Δύση, παράλληλα με τη Λειτουργική ευχή, «υπέρ της των πάντων ενώσεως», α π ο τ ο λ  μ ο ύ σ α ν  ένα μικρό χριστιανικό βήμα, από πλάτη με πλάτη, γυρνούσαν πρόσωπο με πρόσωπο, σήκωσαν κονιορτό … «ορθόδοξης» τρομολαγνείας ! «Ο Αθηναγόρας ξεπουλάει την Ορθοδοξία στον Πάπα» !

      Επινόησαν την ιδεοληπτική νεφελοκοκκυγία … «οικουμενισμός», και την επέσειαν δονκιχωτικά σαν μορμολύκειο ! Πέρασαν σε … αποσχιστικούς «ηρωισμούς»- διακοπή λειτουργικής μνημόνευσης του Πατριάρχη Αθηναγόρα. Θεώρησαν ότι μια επιστολή με υπογραφή Παϊσίου θα στιγμάτιζε ως οικουμενιστές, ήγουν, ως αιρετικούς όλους τους έξω από το … «ορθόδοξο» γκέτο τους, θα ασφάλιζε την Ορθοδοξία από τον «εκ σκοτεινών δυνάμεων εχθρό»,  και θα τους απέφερε ικανή  ιερού ζήλου αξιομισθία !

     Δεν ξέρω αν τα τοιαύτα οργανώθηκαν από τους περί τον «Ορθόδοξο Τύπο», όπως γράφτηκε. Όμως από τη μαρτυρία του Γέροντα: «Αλλ' επειδή έφθασαν μέχρι το ερημητήριό μου θλιβερές ειδήσεις δια την Αγίαν Όρθοδοξίαν μας», τον αποδέκτη της επιστολής, το ότι, όπως ζητήθηκε, «μετ’ ου πολύ-1.3.1969-δημοσιεύτηκε στον «Ορθόδοξο Τύπο», αυτό δεν είναι  πολύ δυσδιάκριτο !    

******   ****   ******

         Δεν κρύβω ότι, το πρώτο που αναζήτησα στην επιστολή ήταν οι κακόηχοι, αν μη μανικοί νεολογισμοί, «οικουμενισμός», και «οικουμενιστής», μα πουθενά δεν τους συνάντησα. Επίσης, δε είδα να καταγγέλλεται ως αιρετική, η ετερόδοξη χριστιανοσύνη. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία καταγράφεται «Παπική Εκκλησία», και μαζί με την Προτεσταντική, «Ομολογία»-«Ομολογιών». Αλλά και να επισημαίνεται ότι πρώτα πρέπει να έλθει, «η ειρήνη και η αγάπη μεταξύ των Ορθοδόξων Ανατολικών Εκκλησιών και κατόπιν ας γίνη σκέψις δια την ένωσιν μετά των άλλων «Ομολογιών», εάν και εφ' όσον ειλικρινώς επιθυ­μούν να ασπασθούν το Ορθόδοξον Δόγμα». Δεν κυμβαλίζει, και ούτε ξεσπά σε  μανικές κραυγές, καταθέτει ενδιάθετη χάρη !

      Από τις πρώτες γραμμές της αισθάνεσαι να αναδύεται ευωδία ασκητικής ταπείνωσης,

της αρετής «του ύψους του έσχατου βάθους», που διακατέχει το συντάκτη της ! Να διαπερνά την επιστολή ένα πνεύμα χριστιανικής συνδιαλλαγής απευθυνόμενο προς όλους ανεξαιρέτως ! Ξαφνικά, να μοιάζει ότι αυτό παραμερίζεται, και παίρνει τη θέση του κάτι σαν νομική και δικανική  καταγγελία ! Γρήγορα όμως αυτό να παρέρχεται, να ολοκληρώνεται η επιστολή και να σφραγίζεται με άνοιγμα σε ανηφοριά αιμάτινου σταυρού σύνθεσης και υπέρβασης !

      Είναι ήδη προφανείς οι άξονες της ανάγνωσης, και ευδιάκριτες οι παράγραφοί της, όπου, ας προσεχθεί, προτάσσονται αντίστοιχα από την επιστολή αποσπάσματα.

1.    Η  ευωδία  της  ασκητικής  του  ταπείνωσης.

α.  «… ἐθεώρησα καλόν, ἐκτός ἀπό τίς προσευχές μου, νά στείλω καί ἕνα μικρό κομματάκι κλωστή (πού ἔχω σάν φτωχός μοναχός), διά νά χρησιμοποιηθῇ καί αὐτό, ἔστω καί γιά μιά βελονιά, διά τό πολυκομματιασμένο φόρεμα τῆς Μητέρας μας-Εκκλησίας.   

β. ΄ «Θά ἤθελα νά ζητήσω συγγνώμην ἐν πρώτοις ἀπ' ὅλους, πού τολμῶ νά γράψω κάτι, ἐνῶ δέν εἶμαι οὔτε ἅγιος οὔτε θεολόγος».

γ.    «Καί πάλιν ἔρχομαι νά ζητήσω εἰλικρινῶς συγγνώμην ἀπό ὅλους, διότι ἐτόλμησα νά γράψω. Ἐγώ εἶμαι ἕνας ἁπλός Μοναχός καί τό ἔργον μου εἶναι νά προσπαθῶ, ὅσο μπορῶ, νά ἀπεκδύωμαι τόν παλαιόν ἄνθρωπον καί νά βοηθῶ τούς ἄλλους καί τήν Ἐκκλησίαν, μέσῳ τοῦ Θεοῦ διά τῆς προσευχῆς».

δ.    «Με πολύν σεβασμόν προς όλους-Ένας Μοναχός, Ερημίτης, [Γέρων Παίσιος]

        Ο από τότε χαρισματικός «μοναχός, ερημίτης, Γέρων Παίσιος» επισημαίνει ρητά και

κατηγορηματικά ότι, η επιστολή του είναι, «ένα μικρό κομματάκι κλωστή … για μια βελονιά». Αλλά και, ζητάει συγγνώμη από όλους, γιατί επιχειρεί ένα τόλμημα, κάτι που τον ξεπερνάει-«Θα ήθελα να ζητήσω συγγνώμη εν πρώτοις απ' όλους, πού τολμώ να γράψω κάτι, ενώ δεν είμαι ούτε άγιος ούτε θεολόγος». Και επανέρχεται για να μην το προσπεράσει κανείς, μη δοθεί άλλη διάσταση, μη χρησιμοποιηθεί το γραπτό του για αλλότριους σκοπούς-«Και πάλιν έρχομαι να ζητήσω ειλικρινώς συγγνώμη από όλους, διότι ετόλμησα  να γράψω. Εγώ είμαι ένας απλός Μοναχός…». Και σφραγίζει την επιστολή. «Με πολύν σεβασμόν προς όλους-Ένας Μοναχός, Ερημίτης, Γέρων Παίσιος» !

      Καταθέτει ατόφια ταπείνωση, από και με την ψυχή του, «αρετή του ύψους του έσχατου βάθους» ως βασική και διά-χριστιανικής ισχύος προϋπόθεση για κάθε κίνηση γύρω από αυτό το θέμα. Δεν έχει την παραμικρή αίσθηση ότι εκδίδει θέσφατο !!

 2.      Το  πνεύμα  της  χριστιανικής  συνδιαλλαγής.

2α     Προς  τους  φιλενωτικούς  αδελφούς,

1.  «Θά ἤθελα νά παρακαλέσω θερμά ὅλους τους φιλενωτικούς ἀδελφούς μας: Ἐπειδή τό θέμα τῆς ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι κάτι τό πνευματικόν καί ἀνάγκην ἔχουμε πνευματικῆς ἀγάπης, ἄς τό ἀφήσουμε σέ αὐτούς πού ἀγαπήσανε πολύ τόν Θεόν καί εἶναι θεολόγοι, σάν τούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, καί ὄχι νομολόγοι, Πού προσφέρανε καί προσφέρουν ὁλόκληρο τόν ἑαυτόν τούς εἰς τήν διακονίαν τῆς Ἐκκλησίας (ἀντί μεγάλης λαμπάδας), τούς ὁποίους ἄναψε τό πῦρ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ὁ ἀναπτήρας τοῦ νεωκόρου...»

2.   «Ἐπίσης ἄς γνωρίσωμεν καλά ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας δέν ἔχει καμμίαν ἔλλειψιν. Ἡ μόνη ἔλλειψις, πού παρουσιάζεται, εἶναι ἡ ἔλλειψις σοβαρῶν Ἱεραρχῶν καί Ποιμένων μέ Πατερικές ἀρχές. Εἶναι ὀλίγοι οἱ ἐκλεκτοί, ὅμως, δέν εἶναι ἀνησυχητικόν.

3.   Και δεν είναι ανησυχητικό γιατί η Εκκλησία-Ορθοδοξία δεν είναι κτήμα κανενός, δεν την έχει στο τσεπάκι κανένας. «Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί Αὐτός τήν κυβερνάει…  εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός «καί ὁ πεσών ἐπί τόν λίθον τοῦτον συνθλασθήσεται, ἐφ' ὃν δ' ἄν πέσῃ λικμήσει αὐτόν» (Ματθ. κα΄44-45).

     

      Άξιο πολλής προσοχής ότι, θεωρεί και ονομάζει αδελφούς τους φιλενωτικούς χριστιανούς ! Αλλά τους επισημαίνει ότι, «το θέμα της ενώσεως των Εκκλησιών», είναι πάρα πολύ σοβαρό-«είναι κάτι το πνευματικόν». Και ότι, γράφοντας στη συνέχεια σε πρώτο πληθυντικό πρόσωπο, περιλαμβάνει και εαυτόν στον όρο της πνευματικής -αδελφικής-αγάπης που προϋποθέτει--«και ανάγκην έχουμε πνευματικής αγάπης» !

       Επίσης ότι, λέει με παρρησία ότι ανησυχεί, γιατί υπάρχει στην Ιεραρχία της Εκκλησίας, που έχει τη Συνοδική ευθύνη θεολογικής και λοιπής διαχείρισης του θέματος ΄έλλειψη, «σοβαρών Ιεραρχών και Ποιμένων με Πατερικές αρχές». Προσθέτει όμως ότι, δε λείπουν οι λίγοι εκλεκτοί, πράγμα που μετριάζει την ανησυχία του-«Είναι ολίγοι οι εκλεκτοί, όμως, δεν είναι ανησυχητικό». Το πιο σπουδαίο: Υπογραμμίζοντας τέλος τη βαθιά πίστη του ότι: «Ἡ Εκκλησία είναι Εκκλησία τού Χριστού και Αυτός την κυβερνάει…  είναι ο ίδιος ὁ Χριστός», ουσιαστικά μηδενίζει την ανησυχία του. Και επικυρώνει το μηδενισμό της με το θαυμάσιο χωρίο που παραθέτει ! Στο οποίο, μπορεί να προστεθεί επεξηγηματικά ότι: Από το σημαδιακό τέλος του Αρείου συνάγεται πως ο Χριστός ως η Κεφαλή της Εκκλησίας, έχει «πάντ’ ανοιχτά πάντ’ άγρυπνα τα μάτια της ψυχής του», και ξέρει πολύ καλά, αν ή πότε χρειάζεται να επέμβει, και επεμβαίνει, μάλιστα, ρηξικέλευθα ! Είναι, λοιπόν, φρονιμότερο να μην παρατρέχεται αυτό από πολλούς, ιδιαίτερα από κάποιους Επισκόπους, που ως ο Λουδοβίκος 14^ος αισθάνονται, ομιλούν και ενεργούν σε γραμμή: «Η Εκκλησία είμαι Εγώ» !! -“l eglise c’ est moi”.

2β.    Προς τα πιστά τέκνα της Εκκλησίας.

1.  «Εἰς τούς καιρούς μας βλέπομεν ὅτι πολλά πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας μας, Μοναχοί καί λαϊκοί, ἔχουν δυστυχῶς ἀποσχισθῆ ἀπό αὐτήν ἐξ αἰτίας τῶν φιλενωτικῶν. Ἔχω τήν γνώμην ὅτι δέν εἶναι καθόλου καλόν νά ἀποχωριζώμεθα ἀπό τήν Ἐκκλησίαν κάθε φοράν πού θά πταίῃ ὁ Πατριάρχης. ἀλλά ἀπό μέσα, κοντά στήν Μητέρα Ἐκκλησία ἔχει καθῆκον καί ὑποχρέωσι ὁ καθένας ν' ἀγωνίζεται μέ τόν τρόπον του.

2.    «Τό νά διακόψῃ τό μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου,, νά ἀποσχισθῇ καί νά δημιουργήσῃ

ἰδικήν του Ἐκκλησίαν καί νά ἐξακολουθῇ νά ὁμιλῇ ὑβρίζοντας τόν Πατριάρχην, αὐτό, νομίζω, εἶναι παράλογον».

3.   «Ἐάν διά τήν α ἤ τήν β λοξοδρόμησι τῶν κατά καιρούς Πατριαρχῶν χωριζώμεθα καί κάνωμε δικές μας Ἐκκλησίες - Θεός φυλάξοι! - θά ξεπεράσωμε καί τούς Προτεστάντες ἀκόμη. Εὔκολα χωρίζει κανείς καί δύσκολα ἐπιστρέφει». .

4.    «Ἐπειδή συνέβη στό Καλύβι των (ὁμιλῶ διά τά ἐν Ἁγίῳ Ὄρει συμβαίνοντα) νά ὑπάρχῃ καί Ναός, ἐνόμισαν ὅτι μποροῦν νά κάνουν καί δική τους ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία. Ἐάν οἱ φιλενωτικοί δίνουν τό πρῶτο πλῆγμα στήν Ἐκκλησία, αὐτοί, οἱ ἀνωτέρω, δίνουν τό δεύτερο».

      Εδώ τα αποσπάσματα της επιστολής ηχούν, «ως φωνή υδάτων πολλών και ως φωνή βροντής μεγάλης»-Αποκ.14,2. Μπορεί και ο πιο απλός χριστιανός ορθόδοξος να καταλάβει, και καταλαβαίνει ότι: Ο Γέροντας και δε συμφωνεί, και καταδικάζει τους αποσχιστικούς «ηρωισμούς» τύπου, διακοπή της λειτουργικής μνημόνευσης του Πατριάρχη Αθηναγόρα, ή άλλα που αποτόλμησαν εκτός, αλλά και εντός του Αγίου Όρους, κάποια «πιστά τέκνα της Εκκλησίας», που δεν εννοούν να δεχτούν ότι ορισμένοι μπορούν να κινηθούν πιο πέρα από τα μέτρα και όρια που προσδιορίζουν  !

       Καθαρά, ξάστερα, απερίφραστα, αλλά και ταπεινά ως του ταιριάζει, τονίζει: «Έχω την γνώμην ότι δεν είναι καθόλου καλόν να αποχωριζώμεθα από την Εκκλησία» ! Πιο συγκεκριμένα και πιο αυστηρά: «Το να διακόψη το μνημόσυνον του Πατριάρχου, να αποσχισθή και να δημιουργήσῃ ιδικήν του Εκκλησίαν και να εξακολουθή να ομιλή υβρίζοντας τον Πατριάρχην, αυτό, νομίζω, είναι παράλογον». Άρα, όποιος Επίσκοπος, Ηγούμενος, Προ-Ηγούμενος ή άλλος τις, αποτόλμησε τα τοιαύτα, καταλαβαίνουν οι πάντες ότι δεν έχει συμφωνούντα, αλλά απέναντί του, τον όχι τυχαίο και τότε «μοναχό, ερημίτη, Γέροντα», και νυν Όσιο Παϊσιο ! Ιδιαίτερα όταν φτάνει υπέρ-απερίφραστα στον έσχατο στιγματισμό τους, να γράφει επί λέξει: «Εάν οι φιλενωτικοί δίνουν το πρώτο πλήγμα στην Εκκλησία, αυτοί, οι ανωτέρω, δίνουν το δεύτερο» !!

      Τι διαπράττουν, λοιπόν, όσοι γράφουν τα αντίθετα, ιδιαίτερα όταν γνωρίζουν, ότι ο ως μοναχός μέχρι το τέλος, ο Όσιος δεν ήταν Λειτουργός-Ιερουργός-της Εκκλησίας, άρα ούτε εκφωνούσε, ούτε διέκοψε το λειτουργικό αίτημα, π.χ. «υπέρ του πατρός ημών Αρχιεπισκόπου και Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρα» ;;

2γ.   Προς   την  τρίτη    μερίδα  μέσα  στην  Εκκλησία.

1.   «Θά ἤθελα ἀκόμη νά εἰπῶ ὅτι ὑπάρχει καί μία τρίτη μερίδα μέσα εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας. Εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ἀδελφοί, πού παραμένουν μέν πιστά τέκνα Αὐτῆς, δέν ἔχουν ὅμως συμφωνίαν πνευματικήν ἀναμεταξύ τους. Ἀσχολοῦνται μέ τήν κριτικήν ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου καί ὄχι διά τό γενικώτερον καλόν τοῦ ἀγῶνος. Παρακολουθεῖ δέ ὁ ἕνας τόν ἄλλον (περισσότερον ἀπό τόν ἑαυτόν του) εἰς τό τί θά εἰπῇ ἢ τί θά γράψῃ, διά νά τόν κτυπήσῃ κατόπιν ἀλύπητα. Ἐνῶ ὁ ἴδιος, ἄν ἔλεγε ἡ ἔγραφε τό ἴδιο πρᾶγμα, θά τό ὑπεστήριζε καί μέ πολλές μάλιστα μαρτυρίες τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων».

2.   «Τό κακό, πού γίνεται εἶναι μεγάλο, διότι ἀφ' ἑνός μέν ἀδικεῖ τόν πλησίον του, ἀφ' ἑτέρου

δέ καί τόν γκρεμίζει μπροστά στά μάτια τῶν ἄλλων πιστῶν. Πολλές φορές σπέρνει καί τήν ἀπιστία στίς ψυχές τῶν ἀδυνάτων, διότι τούς σκανδαλίζει. Δυστυχῶς, μερικοί ἀπό ἐμᾶς ἔχουμε παράλογες ἀπαιτήσεις ἀπό τούς ἄλλους. Θέλουμε οἱ ἄλλοι νά ἔχουν τόν ἴδιο μέ ἐμᾶς πνευματικόν χαρακτήρα».

       Τιμά, λοιπόν, και τους στην «τρίτη μερίδα» ως «αδελφούς» ! Αλλά και προχωρεί στα θλιβερά αποκαλυπτήριά τους. Που καθένας καταλαβαίνει τι μαρτυρούν. Και μπορεί να επιλέξει γι αυτά να πει: «Και μη χειρότερα» ! Ή το του Σολωμού: «Όμορφος κόσμος ηθικός, αγγελικά πλασμένος», με (sic).

      Οφείλει όμως και εδώ να θαυμάσει ότι ο Γέροντας καλύπτει και τα κατ’ αυτούς, γράφοντας σε πρόσωπο πρώτο πληθυντικό, ήγουν περιλαμβάνοντας ταπεινά και εαυτόν. Είναι βέβαιος ότι μόνο από αυτήν την οδό μπορούν να καταλάβουν οι πάντες την υποδεικνυόμενη ρίζα του κακού στη φράση. «Δυστυχώς, μερικοί από εμάς έχουμε παράλογες απαιτήσεις από τους άλλους. Θέλουμε οι άλλοι να έχουν τον ίδιο με εμάς πνευματικόν χαρακτήρα» !

     

3.     Η  καθ’  υπερβολήν   έκρηξη   αγωνίας   υιού  προς  πατέρα.

3a.    «Ἐπειδή βλέπω τόν μεγάλον σάλον, πού γίνεται εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας, ἐξ αἰτίας τῶν διαφόρων φιλενωτικῶν κινήσεων καί τῶν ἐπαφῶν τοῦ Πατριάρχου ἐπόνεσα καί ἐγώ σάν τέκνον Της…» 

3β.  «Τά γραφόμενά μου δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνας βαθύς μου πόνος διά τήν γραμμήν

καί κοσμικήν ἀγάπην δυστυχῶς τοῦ πατέρα μας κ. Ἀθηναγόρα. Ὅπως φαίνεται, ἀγάπησε μίαν ἄλλην γυναίκα μοντέρνα, πού λέγεται Παπική Ἐκκλησία, διότι ἡ Ὀρθόδοξος Μητέρα μας δέν τοῦ κάμνει καμμίαν ἐντύπωσι, ἐπειδή  εἶναι πολύ σεμνή».

3γ.    «Αὐτή ἡ ἀγάπη, πού ἀκούσθηκε ἀπό τήν Πόλι, βρῆκε ἀπήχησι σέ πολλά παιδιά του, πού τήν ζοῦν εἰς τάς πόλεις… Μέ μία τέτοια περίπου κοσμική ἀγάπη καί ὁ Πατριάρχης μας φθάνει στή Ρώμη. Ἐνῶ θά ἔπρεπε νά δείξῃ ἀγάπη πρῶτα σέ μᾶς τά παιδιά του καί στή Μητέρα μας Ἐκκλησία, αὐτός, δυστυχῶς, ἔστειλε τήν ἀγάπη του πολύ μακριά».

3δ.  «Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά ἀναπαύσῃ μέν ὅλα τά κοσμικά παιδιά, πού ἀγαποῦν τόν κόσμον καί ἔχουν τήν κοσμικήν αὐτήν ἀγάπην, νά κατασκανδαλίσῃ, ὅμως, ὅλους ἐμᾶς, τά τέκνα τῆς Ὀρθοδοξίας, μικρά καί μεγάλα, πού ἔχουν φόβο Θεοῦ».

      Στο τμήμα αυτό η πρώτη ανάγνωση προκαλεί την αίσθηση ότι ξαφνικά, απότομα, και ανεξήγητα ο Γέροντας περνάει στην αντίπερα όχθη ! Αφήνει το λίαν ευδιάκριτο πνεύμα χριστιανικής συνδιαλλαγής προς τις 2^α, 2β, 2γ εκκλησιαστικές μερίδες και ανοίγεται σε κάτι σαν νομική και δικανική καταγγελία, εγκαλεί τον Πατριάρχη Αθηναγόρα για «ερωτική παρασπονδία» ! Για καταπάτηση «του μυστικού γάμου του»-έτσι θεωρείται και λέγεται θεολογικά η σχέση Επισκόπου και Επισκοπής-με την Ορθόδοξη Εκκλησία-«Όπως φαίνεται, αγάπησε μίαν άλλην γυναίκα μοντέρνα, πού λέγεται Παπική Εκκλησία, διότι ἡ Ορθόδοξος Μητέρα μας δεν του κάμνει καμίαν εντύπωση, επειδή  είναι πολύ σεμνή».  Κατηγορία βαριά, βαρύτατη !

        Σε δεύτερη όμως ανάγνωση, πιο προσεκτική, το βλέμμα καρφώνεται στα εξής: «Ένας βαθύς μου πόνος»,  «δια την … κοσμική αγάπη δυστυχώς του πατέρα μας κ. Αθηναγόρα», που «αγάπησε μίαν άλλην γυναίκα … διότι ἡ Ορθόδοξος Μητέρα μας …», Και, αυτή η αίσθηση παροπλίζεται !  Ο «βαθύς πόνος» του από «τα μωρά του κόσμου … τα ασθενή … τα αγενή και τα εξουθενημένα (που) εξελέξατο ο Θεός»-1Κορ.1,27-για την εποχή μας ακούγεται μέσα μου αλλιώς. Όχι σαν ψυχρή νομική και δικανική καταγγελία, αλλά σαν κραυγή αγωνίας παιδιού προς πατέρα ταράσσοντα την οικογενειακή κοινωνία και σχέση αγάπης τους. Ο υιός Παϊσιος βλέπει ότι «ο πατέρας μας Αθηναγόρας» αδικεί «τη Μητέρα μας Ορθόδοξη Εκκλησία». Και νιώθει τόσο «βαθύ πόνο», που φτάνει σε μια «έκρηξη αγωνίας» ! Κατά ταύτα η επιγραφή: «Η καθ’ υπερβολήν έκρηξη αγωνίας υιού προς πατέρα», έρχεται πλησίστια στο πνεύμα χριστιανικής συνδιαλλαγής που αναδείχνει σε όλη την επιστολή ο ταπεινός μέχρι το κόκκαλο  συντάκτης της ! Αυτό με το οποίο μετ’ ου  πολύ και τη σφραγίζει ! 

       Εκείνο όμως που έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία στο τμήμα αυτό είναι η ξεκάθαρη μαρτυρία και παραδοχή του ότι, «η περίπου κοσμική αγάπη του Πατριάρχη μας που φτάνει στη Ρώμη», τουτέστιν, η πορεία  χριστιανικής συνδιαλλαγής Νέας και Παλαιάς Ρώμης, «βρήκε απήχηση σε πολλά παιδιά του, πού την ζουν εις τας πόλεις …». Και πιο κάτω. «Το αποτέλεσμα ήταν να αναπαύσει μεν όλα τα κοσμικά παιδιά, που αγαπούν τον κόσμο και έχουν την κοσμική αυτή αγάπη, να κατασκανδαλίση όμως, όλους εμάς, τα τέκνα της Ορθοδοξίας, μικρά  και  μεγάλα, που έχουν φόβο Θεού».

      Εδώ επιβάλλεται να γίνουν κάποιες διευκρινίσεις για να αποφευχθεί μια έρπουσα παρανόηση. Τα «πολλά παιδιά του που την ζουν στις πόλεις», ήγουν, μέσα στον κόσμο, από τούτο γυμνό και μόνο, από το φυσικό χώρο τους, χωρίς άλλο υπονοούμενο, είναι και λέγονται «κοσμικά» και «με κοσμική αγάπη». Από τούτο αντιδιαστέλλονται από τα άλλα που ζουν έξω από τον κόσμο, όχι ως χριστιανικά κατώτερα από αυτά. Γιατί στα όρια της Εκκλησίας τη διαφορά δεν την κάνει ο χώρος, αλλά ο τρόπος ζωής, αυτός έχει την απόλυτη σημασία. Δηλαδή, το αν και ως ποιο βαθμό αμφότερα τα παιδιά ανταποκρίνονται στους όρους και τις προϋποθέσεις πληρότητας του τρόπου ζωής που ο Θεός έχει ευλογήσει να ακολουθούν ! Τόσο ο μέσα στον κόσμο τρόπος ζωής, της κοσμικής-συζυγικής- αγάπης, όσο και ο έξω από τον κόσμο, της μοναχικής-ασκητικής αγάπης, είναι οι δυο ανηφοριές που οδηγούν στην κορυφή του Θαβώρ, όπου περιμένει ο Χριστός να τα περάσει στην κοινωνία της Αγάπης του !

       Κατά ταύτα, τα «πολλά παιδιά του που ζουν στις πόλεις», τα «κοσμικά και με την κοσμική αγάπη», στα οποία βρήκε απήχηση η πορεία χριστιανικής συνδιαλλαγής Ορθόδοξης Ανατολής και Ρωμαιοκαθολικής Δύσης «του πατέρα μας» ή «του Πατριάρχη Αθηναγόρα», αποτελούν τον κύριο όγκο των βαπτισμένων χριστιανών ορθόδοξων ! Που όμως μπορεί να κρατούν-πλείστα κρατούν-στην καρδιά τους μια αδιόρατη αγάπη για την πίστη των πατέρων τους ! Μια ιδιότυπη φιλοτιμία για την Αγία Ορθοδοξία ! Ενώ, ανάμεσα στα πόσα άραγε, «τέκνα της Ορθοδοξίας που έχουν φόβο Θεού», και έχουν σκανδαλιστεί στο έπακρο λόγω αυτής της πορείας, όχι λίγα μπορεί να μην είναι άσχετα με τον πρεσβύτερο υιό της παραβολής του ασώτου και την αδυναμία του να κατανοήσει την εκπληκτική μεγαλοθυμία του Πατέρα του ! Αφήστε ότι μόνο ο Θεός γνωρίζει, ποιος είναι πιστό παιδί της Ορθοδοξίας και ποιος όχι !

       Και για να μην πει κάποιος ότι από το «εμάς»- «όμως να κατασκανδαλίση»- του Γέροντα και νυν Όσιου, το τελευταίο «βόλι» παίρνει κι εκείνον, όπερ βέβηλο, όντως βέβηλο, εξηγώ. Ο όχι τυχαίος και τότε «μοναχός. Ερημίτης, Γερων Παϊσιος», προσθέτει το «εμάς», δείχνοντας να υιοθετεί κατά κάποιο τρόπο τα περί «μεγάλου σάλου, που γίνεται εις την Εκκλησίαν μας», που του πρόφτασαν κάποιοι  στο ερημητήριό του, από ασκητική κατανόηση και συγκατάβαση στην αδυναμία και ταραχή τους. Έχει διακρίνει χαρισματικά ότι πρόκειται «για τρικυμία εν ποτηρίω» ! Και η διάκριση αυτή έρχεται πλησίστια με το πνεύμα χριστιανικής συνδιαλλαγής που διαχέει σε όλη την έκταση της επιστολής. Σήμερα μάλιστα, πενήντα χρόνια μετά, πλησίστια με το ότι, «ιώτα εν ή μία κεραία» της Ορθοδοξίας δεν έχει ξεπουληθεί ούτε από τον πρωτοπόρο Αθηναγόρα, ούτε από τους στην ίδια γραμμή πορείας  διαδόχους του, Δημήτριο και Βαρθολομαίο !

4.    Η  υπέρβαση  και  η  σύνθεση.

 4α.    «Ὅλοι χρειάζονται εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Ὅλοι οἱ Πατέρες προσέφεραν τάς ὑπηρεσίας των εἰς Αὐτήν. Καί οἱ ἤπιοι χαρακτῆρες καί οἱ αὐστηροί. Ὅπως διά τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀπαραίτητα καί τά γλυκά καί τά ξινά, καί τά πικρά ἀκόμη ραδίκια (τό καθένα ἔχει τίς δικές του οὐσίες καί βιταμίνες), ἔτσι καί διά τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλοι εἶναι ἀπαραίτητοι.

4β.  «Ὁ ἕνας συμπληρώνει τόν πνευματικόν χαρακτῆρα τοῦ ἄλλου καί ὅλοι εἴμεθα ὑποχρεωμένοι νά ἀνεχώμεθα ὄχι μόνον τόν πνευματικόν του χαρακτῆρα, ἀλλά ἀκόμη καί τίς ἀδυναμίες, πού ἔχει σάν ἄνθρωπος».

       Στο τμήμα αυτό είναι περιττό κάθε σχόλιο ! Από μια απλή ανάγνωση των αποσπασμάτων της επιστολής, καταλαβαίνει καλά κι ο πιο απλός χριστιανός ορθόδοξος και ποια δυναμική ευρύτητα, και ποια διαχρονική αξία έχει το όντως ορθόδοξο πνεύμα που από το περίσσευμα της καρδιάς του καταθέτει σ’ αυτή την επιστολή  ο Όσιος  Παϊσιος, όντας ακόμα «μοναχός, ερημίτης, Γέρων» !  

******      ****     *******

       Ολοκληρώνω, λοιπόν, πάλι με ένα απόσπασμα από το βιβλίο* του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαο. Που, σημαδεύει ίσια στη ρίζα της περί αυτό το θέμα δοκιμασίας. «Το απόγευμα επισκεφθήκαμε τον π. Θεοδώρητο, θεωρητικό του ζηλωτισμού. Έγινε μια έντονη συζήτηση, αμφοτέρωθεν ισχυρογνώμων και εγωιστική. Με κούρασε αφάνταστα. Έγραφε αργότερα ένας από τους δυο συνοδοιπόρους μου μοναχούς, σχολιάζοντας κάποιο ιεροκοινοτικό κείμενο ότι, όταν το διαβάζεις, έχει την αίσθηση ότι «κολυμπάς σε ζεστή κρέμα», τόσο αισθησιακό του φαινόταν. Μα όταν άκουγα τους δυο πατέρες να συζητούν είχα την εντύπωση, πως έκανα μπάνιο σε πηχτή βενζινόκολλα. Τόσο δύσκαμπτοι ήταν» !! Και κλείνω με «μοναχό, ερημίτη Γέροντα», νυν Όσιο Παϊσιο. «Ας ευχηθούμε όλοι να δώση ο Θεός την χάριν Του, και ο καθένας μας ας βοηθήση με τον τρόπον του δια την δόξαν της Εκκλησίας» !  

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα»

Αθανάσιος Κοτταδάκης

 * «Άγιον Όρος, Το υψηλότερο σημείο της γης», σελ. 95.