10 Μαΐου 1821 : Η Μάχη του Λαντζοΐου και ο ηρωικός θάνατος του Χαρ. Βιλαέτη

Την Κυριακή 14 Μαΐου οι επετειακές εκδηλώσεις

10 Μαΐου 1821 : Η Μάχη του Λαντζοΐου και ο ηρωικός θάνατος του Χαρ. Βιλαέτη

Στις 10 Μαΐου 1821, λιγότερο από δύο μήνες από την κήρυξη της Επαναστάσεως στην Ηλεία, γίνεται μεταξύ Σμίλα και Λαντζοΐου η μάχη του Λαντζοΐου. Αυτή υπήρξε αποτέλεσμα της Ελληνικής εκστρατείας να χτυπηθούν οι Τουρκαλβανοί του Λάλα, που ως τότε απειλούσαν την Επανάσταση, επιτιθέμενοι σε Χλεμούτσι (28-29 Μαρτίου), Πύργο (3 Απριλίου) και Αγουλινίτσα (24 Απριλίου). Επικεφαλής των Ελλήνων στην εκστρατεία αυτή ήταν ο Οπλαρχηγός του Πύργου, ο Φιλικός και αγωνιστής  Χαραλάμπης Βιλαέτης.

Η αρχική μάχη έγινε μέσα στο Λαντζόι με την σύγκρουση των Ηλείων πολεμιστών που είχαν εισέλθει στο χωριό και των Τουρκαλβανών στρατιωτών. Σε ενίσχυση των πρώτων έσπευσε ο Βιλαέτης  με μερικές δεκάδες πολεμιστών που τον ακολούθησαν.

Η σύγκρουση που ακολούθησε έξω από το Λαντζόι, σε αμπέλια, κράτησε ώρες και έπεσε εκεί ηρωικά ο Βιλαέτης και οι συμπολεμιστές του. Ήταν μία θυσία αντάξια του Αθανασίου Διάκου στην Αλαμάνα και του Αθανασίου Καρπενησιώτη στο Σκουλένι  τον ίδιο καιρό, αλλά έμεινε για πολλές δεκαετίες στην αφάνεια, όπως σημείωνε χαρακτηριστικά στην Ιστορία του για το 1821 ο Ακαδημαϊκός Διονύσιος Κόκκινος. Θα ακολουθούσε μία άλλη εκστρατεία εναντίον του Λάλα, στα τέλη Μαΐου 1821, που θα οδηγήσει στην μεγάλη Ελληνική Νίκη σε Πούσι και Λάλα και την εξουδετέρωση αυτής της απειλής.

Σήμερα στον χώρο της θυσίας του Βιλαέτη και των συμπολεμιστών του υπάρχει αναμνηστική στήλη που δημιούργησε ο τ. Δήμος Ωλένης. Κάθε Μάιο τελείται σχετική εκδήλωση Μνήμης και Τιμής, με πρωτοβουλία του Λαογραφικού Ομίλου «Ηλείων Παράδοσις», της Φιλαρμονικής Πύργου «Απόλλων» και του Συνδέσμου Οπλιτών Νομού Ηλείας, και με την συνεργασία της Ι. Μητροπόλεως Ηλείας, του Δήμου Πύργου, του Τοπικού Διαμερίσματος Λαντζοΐου και Πολιτιστικών φορέων του Πύργου και του Λαντζοΐου. Η εκδήλωση φέτος θα λάβει χώρα το απόγευμα της ερχόμενης Κυριακής 14 Μαΐου 2017, στις 7.00 μμ. στον χώρο του Μνημείου της Μάχης στο Λαντζόι.