Ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατά τόν Ἑσπερινόν τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου

Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατά τόν Ἑσπερινόν τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου

(Ἱ. Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, 10 Ἰουνίου 2018)

Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι,

Ἱερώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀντώνιε, Ἐκπρόσωπε τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Μόσχας καί πάσης Ρωσσίας,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,

Ἐξοχώτατε κύριε Γενικέ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,

Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Εὐδοκίᾳ καί χάριτι τοῦ πανδώρου Θεοῦ, συνήχθημεν καί πάλιν ἐπί τό αὐτό, εἰς τόν ἱερόν ναόν τῆς ἁγιοπρώτου Παναγίας, τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, ἐδῶ εἰς τό Βαλουκλῆ, διά νά τιμήσωμεν ἐν ψαλμοῖς καί ὕμνοις καί ᾠδαῖς πνευματικαῖς τήν πάνσεπτον μνήμην τῶν Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα, καί διά νά συνεορτάσωμεν, ἐν κοινωνίᾳ χαρᾶς καί ἀγάπης, τά ὀνομαστήρια τῆς ἡμῶν Μετριότητος. Ὑποδεχόμεθα, καλωσορίζομεν καί εὐχαριστοῦμεν ἐγκαρδίως πάντας ὑμᾶς, τούς ἐκ τοῦ μακρόθεν καί τούς ἐκ τῆς Βασιλίδος τῶν πόλεων.

Τό ἑόρτιον ἦμαρ εἶναι πάντοτε καιρός εὐχαριστίας πρός τόν Θεόν, τόν δοτῆρα παντός ἀγαθοῦ, διά τάς ἀπείρους Αὐτοῦ εὐεργεσίας. Δοξολογοῦμεν τόν μεγαλόδωρον Κύριον δι᾿ ὅσα ἐπεδαψίλευσεν εἰς ἡμᾶς κατά τό διαρρεῦσαν ἀπό τῆς περυσινῆς ἑορτίου συνάξεώς μας εἰς τόν πανίερον τοῦτον οἶκον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἔτος, ἀναπληρῶν τά ἐλλείποντα καί κρατύνων τό ταπεινόν ἡμῶν πρόσωπον εἰς ὅσα Αὐτός ἔταξεν ἡμᾶς διάκονον ἐν τῇ Ἁγιωτάτῃ Αὐτοῦ Ἐκκλησίᾳ. Δι' ἡμᾶς τούς Χριστιανούς, τίποτε δέν εἶναι ἰδικόν μας ἔργον, δέν ἀποτελεῖ ἀτομικόν μας κατόρθωμα. Τά πάντα εἶναι χάρις καί δωρεά τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης, τοῦ διά φιλανθρωπίαν ἐπί γῆς ὀφθέντος, τοῖς ἀνθρώποις συναναστρέφοντος καί σώσαντος παγγενῆ τόν Ἀδάμ διά τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως Αὐτοῦ, καί μέλλοντος τελειῶσαι τήν θείαν Οἰκονομίαν ἐν τῇ αἰωνίῳ Αὐτοῦ Βασιλείᾳ.

Ἡ Ἁγίᾳ τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία συνεχίζει νά δίδῃ, ἐν ἀκλονήτῳ πιστότητι εἰς τήν παράδοσιν τῆς πίστεως καί τῆς ἀγάπης, τήν καλήν μαρτυρίαν ἐν τῷ κόσμῳ, ἔναντι τῶν σημείων τῶν καιρῶν καί ἐν ἀναφορᾷ πρός τάς ὑπαρξιακάς ἀναζητήσεις τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, προσφέρουσα πάντοτε βοήθειαν καί ἀλήθειαν, μεριμνῶσα διά τάς ζωτικάς ἀνάγκας αὐτοῦ, ἀποκαλύπτουσα τήν «διάστασιν τοῦ βάθους» τῆς ζωῆς, καί προσανατολίζουσα τόν ἄνθρωπον πρός τήν αἰωνιότητα.

Συμφώνως πρός τάς διαπιστώσεις σπουδαίων συγχρόνων στοχαστῶν, χαρακτηριστικόν τῆς ἐποχῆς μας εἶναι τό λεγόμενον «ὑπαρξιακόν κενόν» καί ἡ ἀπώλεια τῆς «διαστάσεως τοῦ βάθους», δηλαδή ἡ ἀπουσία νοήματος ζωῆς ἤ ἡ συνειδητή πλήρης ἀδιαφορία διά νόημα, τό ὁποῖον ὑπερβαίνει τήν ἱκανοποίησιν τῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀνθρώπου ὡς βιολογικοῦ ὄντος. Αὐτήν τήν συρρικνωτικήν θεώρησιν τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως ὑπηρετεῖ σήμερον τό τρίπτυχον «τεχνολογικός πολιτισμός», «ἰδιονομία τῆς οἰκονομίας» καί «εὐδαιμονισμός», εἴτε ὡς ἀτομικός εἴτε ὡς κοινωνικός. Κυριαρχεῖ ἡ λεγομένη «ὁριζοντία διάστασις», εἰς τήν ὁποίαν ἔχουν ἀπόλυτον κῦρος καί προτεραιότητα αἱ ἀρχαί: «Ὅσον τό δυνατόν ταχύτερον καί ἀποτελεσματικώτερον», «Ὅσον τό δυνατόν περισσότερον», «Ὅσον τό δυνατόν ἐντονώτερον». Ἡ ἐπικρατοῦσα σήμερον ἐκκοσμικευμένη λογική ἐμπιστεύεται πρωτίστως τούς ἀριθμούς, ἐνδιαφέρεται διά τήν «τιμήν» τῶν πάντων ἀλλά ὄχι διά τήν «ἀξίαν» τῶν πραγμάτων. Εἰς τόν σύγχρονον ὀρθολογιστήν τίποτε δέν προκαλεῖ ἔκπληξιν, τίποτε δέν δίδει ἀληθῆ χαράν, ἀφοῦ πηγή αὐτῶν δέν εἶναι ἡ τετράγωνος λογική, ἀλλά ἡ καρδία, τό εὐαίσθητον αἰσθητήριον τῆς «διαστάσεως τοῦ βάθους». «Εἰ ἔχῃς καρδίαν, δύνασαι σωθῆναι», ἀποφαίνεται ἡ σοφία τῆς ἐρήμου. Ἡ «καθαρά καρδία» γνωρίζει ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι δυνατόν νά εὕρῃ ὁλοκλήρωσιν καί πληρότητα, ὅπου καί ὅπως ἐκεῖνος ἐπιθυμεῖ, ἔξω ἀπό τήν ἀλήθειαν ἤ χωρίς τήν ἀλήθειαν. Ὁποιαδήποτε ἐξέλιξις, ἐφ᾿ ὅσον θίγει τήν «τάξιν τῆς καρδίας», ἡ ὁποία, κατά τόν φιλόσοφον, «ἔχει τούς λόγους της, τούς ὁποίους τό λογικόν ἀγνοεῖ», γεννᾷ ἀνθρωπολογικήν καί ἠθικήν σύγχυσιν καί δέν ὑπηρετεῖ τήν πραγματικήν πρόοδον. Δέν ὑπάρχει πρόοδος, ὅταν φαλκιδεύεται τό ἀνθρώπινον πρόσωπον.

Ἐν ἐπιγνώσει ὅτι τό ὑπαρξιακόν κενόν τοῦ ἀνθρώπου δέν γεμίζει μέ τήν ἀνάπτυξιν τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας, μέ ἐξωτερικά ἀγαθά ἤ μέ τήν αὐτοπραγμάτωσιν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ὡς ἀπεφάνθη καί ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος αὐτῆς, προβάλλει ἔναντι τοῦ συγχρόνου «ἀνθρωποθεοῦ» τόν «Θεάνθρωπον» ὡς «ἔσχατον μέτρον» τῶν πάντων. «Ἡ Ἐκκλησία ἡμῶν δύναται καί ὀφείλει νά ἐκφράσῃ ἐν τῷ κόσμῳ τήν προφητικήν αὐτῆς συνείδησιν ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ, ὁ ὁποῖος ἐν τῇ Ἐνανθρωπήσει προσέλαβεν ὅλον τόν ἄνθρωπον καί εἶναι τό ἀπόλυτον πρότυπον τῆς ἀνακαινίσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους... «Ἡ Ἐκκλησία, ὡς θεανθρωπίνη κοινωνία, εἰς τήν ὁποίαν ἕκαστος ἄνθρωπος ἀποτελεῖ μοναδικήν ὀντότητα, προωρισμένην εἰς προσωπικήν κοινωνίαν μετά τοῦ Θεοῦ, ἀντιστέκεται εἰς πᾶσαν προσπάθειαν ἀντικειμενοποιήσεως τοῦ ἀνθρώπου, μετατροπῆς του εἰς μετρήσιμον μέγεθος» (Ἐγκύκλιος, § 12).

Ἀδελφοί συνεπίσκοποι καί προσφιλέστατα τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Ἔχομεν μίαν εὐλογημένην παράδοσιν πίστεως, ἀγάπης καί ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, τήν ὁποίαν ὀφείλομεν νά φυλάσσωμεν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Μίαν παράδοσιν, τήν ὁποίαν συγκροτοῦν καί κοσμοῦν ἡ μαρτυρία τῶν ἁγίων καί ἡ θυσία τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως, ὁ σταυροαναστάσιμος βίος τῶν πιστῶν, οἱ ναοί, τά μνημεῖα καί τά ἁγιάσματά μας, ἡ λειτουργική καί ἡ ποιμαντική διακονία, τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως καί ἡ προσδοκία τῆς ἐσχατολογικῆς Βασιλείας. Ζῶμεν διά τοῦ Χριστοῦ, ἐν Χριστῷ καί διά τόν Χριστόν. «Οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενί ἡ σωτηρία – οὐδέ γάρ ὄνομά ἐστιν ἕτερον ὑπό τόν οὐρανόν τό δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς» (Πράξ. δ’, 12). Ὁ Κύριος εἶναι «τό ἄλφα καί τό ὠμέγα, ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος, ἡ ἀρχή καί τό τέλος» (Ἀποκ. κβ’, 13). Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν, ὅπως ἔλεγεν ὁ Ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης.

Ὀνομάζοντες καί δοξάζοντες τό ὄνομα τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, περαίνομεν τόν λόγον. Εὐχαριστοῦμεν ἅπαξ ἔτι πάντας ὑμᾶς, καί ἕκαστον ἐξ ὑμῶν προσωπικῶς, διά τήν παρουσίαν σας, διά τήν χαράν τῆς συναντήσεως καί τοῦ συνεορτασμοῦ, διά τάς εὐχάς καί τήν ἀγάπην σας, ἡ ὁποία μᾶς ἐνισχύει καί μᾶς στηρίζει. Εὔχεσθε, ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ, διά τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν, διά τήν Πόλιν τῶν Πόλεων, διά τό Γένος τῶν Ὀρθοδόξων. Ὁ δέ Θεός ἡμῶν, ὁ Θεός τῶν θαυμασίων, πρεσβείαις τῆς Παναγίας τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς καί τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα, τῶν «γεωργῶν τῆς οἰκουμένης», νά κατευθύνῃ τά διαβήματά σας εἰς ὁδόν εἰρήνης καί νά σᾶς εὐλογῇ. Γένοιτο!