Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΡΑΦΗ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

Η  ΜΕΓΑΛΗ  ΣΦΡΑΓΙΔΑ  ΚΑΙ  ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ   ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       Αναφορά στο καινούργιο βιβλίο. «Εδώ θα πας, στο στενό μονοπάτι …», αυτό της ιεραποστολικής αφιέρωσης που ακούει στο όνομα  Αδελφότης Θεολόγων «Ζωή». Και  αρχή από τον τίτλο τον ευφυή, τη ζωντανή αυτού του ίδιου του πατρός Ηλία Μαστρογιαννόπουλου εις εαυτόν φωνή-απόφαση να σε προδιαθέτει θετικά παρευθύς. Και να σε παίρνει συνταξιδιώτη στη μακρά ζωή του, με όσο δυνατό σέβας, και όση δυνατή προσοχή αυταπόδεικτα οφείλεις σε ένα μεγάλο πνευματικό κεφάλαιο ως αυτό του τρίτου κορυφαίου αυτής της σπουδαίας εκκλησιαστικής «παρεμβολής». 

      Θαυμάσια ιδέα, ενέργεια πιο θαυμάσια, και ίσως ενέργεια κίνηση ματ! Και άξιος πολλών επαίνων, συγχαρητηρίων θερμών ο τριάντα Μαϊων -2005- συνάδελφος Θεολόγος Βασίλης Αργυριάδης για την ad hoc επιλογή του «θαρσείν χρη»-«μέχρι τέλους δίσταζα, αλλά τελικά το ξεστόμισα». Να ζητήσει από τον πολιό πατέρα Ηλία συναντήσεις εξιστόρησης του βίου του-«να κάνουμε διαδοχικές συναντήσεις ώστε να μου αφηγηθεί σ’ αυτές τη μακρά ζωή του-εγώ απλώς να ηχογραφώ και να τον ρωτώ».

Και ασφαλώς άξιζε, και με το παραπάνω η αγωνία που πέρασε στα λίγα λεπτά αιώνα, που μεσολάβησαν, απ’ όταν η αγιοσύνη του ακούγοντας την πρόταση, «έμεινε για λίγο σιωπηλός … στράφηκε προς το μέρος μου, κοιτάζοντας πέρα από μένα … μου χαμογέλασε». Έπαιξε φαίνεται ρόλο αποφασιστικό που «του είχα πει ότι η ζωή του και οι εμπειρίες του θα άξιζε να καταγραφούν. Κάποιος στο μέλλον θα θελήσει ενδεχομένως να αντλήσει στοιχεία εξ αυτών». Ίσως πιο πολύ ότι έσπευσε να συμπληρώσει. «Κι ας δημοσιοποιηθούν μετά θάνατον, πρότεινα καθησυχαστικά».

     Όντως βιβλίο πραγματικός θησαυρός, η πολύτιμη πνευματική εμπειρία του πατρός Ηλία στη διάθεση παντός ενδιαφερομένου ειλικρινώς. Οι πολλοί πνευματικοί «χουρμάδες- στερεά τροφή», που κάνουν όσους τους γεύονται «να αφήσουν τα μούρα», ως θα του έγραφε «ασπαζόμενος την δεξιάν Σας ευλαβώς» ο νυν Άγιος Παϊσιος. Μεγάλες αλήθειες σε απλό, καθαρό, απροκάλυπτο λόγο για πολλά εκκλησιαστικά, ευρύτερα χριστιανικά και άλλα πνευματικά θέματα αποτεθειμένα σε τρεις εκατοντάδες σελίδες παρά κάτι. Αξίζει να διαβαστεί, και ασφαλώς θα διαβαστεί το βιβλίο αυτό, εκλεκτική κατάθεση ιερών εμπειριών μιας γόνιμης μακράς ζωής.

       Ο πατήρ Ηλίας ήταν τότε ογδόντα έξι χρονών, Και, είχε εγκαταβιώσει «στο στενό μονοπάτι» της ιεραποστολικής αφιέρωσης «Αδελφότης Θεολόγων «Ζωή», χρόνια εξήντα επτά. Και στη μεγαλειώδη περίοδο πανελλήνιας πνευματικής ακτινοβολίας της επί ηγεσίας του δυναμικού Αρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα. Του άνδρα «με το μέτριο ανάστημα, που πίσω από τα χρυσά γυαλιά και το κοφτερό βλέμμα σου έδινε πραγματικά την αίσθηση μιας ηγετικής παρουσίας … είχε στην «κίνηση»  φήμη ανυπέρβλητης αγιότητας … Με αυτόν «προϊστάμενο» η «Ζωή» θα γνώριζε τέτοια εκπληκτική ανάπτυξη που σίγουρα ξεπερνούσε κάθε προσδοκία του ιδρυτή της»-Χ, Γιανναράς. Και είναι τοις πάσιν γνωστόν ότι όντως γνώρισε, ως επί πλέον μαρτυρεί και το αναφερόμενο, ότι τα τακτικά μέλη της είχαν υπερβεί τον σε αριθμό τα εκατό κατά πολύ,

       Και, στο μεσοδιάστημα ηγεσίας της από το Συμβούλιο των γηραιών επιγόνων διαχειριστών, των και ενεχομένων στη δολερή απόκρυψη της προσημείωσης Σεραφείμ Παπακώστα για διαδοχή του στη θέση του Προϊστάμενου από αυτόν! Και βέβαια, και  όταν το ίδιο Συμβούλιο του ανέθεσε «ομογνωμόνως» την ηγεσία της -1959-1966- και άρχισε με τα περίφημα Θεολογικά Συνέδρια «Έφεσος» να γυρίζει το πράγμα σε νέα εποχή. Αλλά και δε δίστασε να αφήσει την ηγεσία, όταν έκρινε αυτό φρονιμότερο για να καταλαγιάσουν τα όσα πολλά θλιβερά και άθλια δεινά είχε δημιουργήσει από την επόμενη κιόλας χρονιά της εκλογής του -1960- ο αποτολμηθείς από την ίδια ομάδα των γηραιών επιγόνων άκρως οδυνηρός για όλους, και άκρως τραγικός για όλα διχαστικός «σπασμός». Αλλά να συνεχίσει μένων ταπεινά «εν υπακοή και σιωπή», στο βράχο ή στενό μονοπάτι Αδελφότης Θεολόγων «Ζωή», αφανώς αφανής, πλην σε μυριάδες ψυχές λαμπρώς προφανής ως την κατάπαυση στη χαρά του Κυρίου του την1^η Φεβρουαρίου 2020 υπέρ αιωνόβιος.

       Πιο συγκεκριμένα. Το έτος 1938 που εισέρχεται στη «Ζωή» και ο πρωτοετής φοιτητής της Θεολογίας Ηλίας Μαστρογιανόπουλος, ρίζα Ματθοπουλέϊκη εκ μητρός, ο δυναμικός ηγέτης της Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Παπακώστας έχει ήδη έντεκα χρόνια στο τιμόνι της, και «η νεοελληνική χριστιανική άνοιξη είναι κιόλας εδώ». Η προσωπικότητα του ηγέτη και τα μεγάλα πνευματικά του ανοίγματα -τολμήματα- επιτεύγματα έχουν προκαλέσει μεγάλο θαυμασμό συν ατμόσφαιρα ενθουσιαστική, και φέρνουν στη «Ζωή» όχι λίγους εργάτες, πρόθυμους να ριχτούν «στις λευκές χώρες του θερισμού» που προβλέπεται πολύς. Ο νεαρός Ηλίας τοποθετείται πλάι στον Θεολόγο Αλέξανδρο Γκιάλα, που πριν αξιοποιήσει το ποιητικό του χάρισμα, ο ηγέτης τον είχε με το μεγάλο Π. Ν. Τρεμπέλα στην πρώτη γραμμή της Απολογητικής. Είναι στο στοιχείο του, «μου αρέσουν τα γράμματα, αυτό είναι όλο», είχε πει, και στα επόμενα εφτά χρόνια -1945- έχοντας λάβει από καιρό με άριστα το πτυχίο της Θεολογίας, του έχει ήδη δώσει ομότιμες εξετάσεις με εξαίρετες συναφείς συγγραφές, 

     Τότε, «ο π, Σεραφείμ ήθελε να με χειροτονήσει, χωρίς όμως να πιέζει τα πράγματα … Του είπα: «Πάτερ Σεραφείμ, θέλω να σας πω με όλη μου την απλότητα, ότι αυτό το πράγμα δε με ελκύει, δε με τραβάει, όπως βλέπω να συμβαίνει σε μερικούς άλλους, που θέλουν να γίνουν κληρικοί καλά και σώνει … Βέβαια, αφού ήρθα εδώ θα κάνω υπακοή …». Δυο τρεις φορές με άκουσε πάλι και δε με πίεσε. Σε διάστημα λίγων εβδομάδων τα ξανάπαμε … Χωρίς να με πιέσει, με έπεισε με τη σκέψη του τη βαθιά και ουσιαστική και δέχτηκα. Έτσι τη χρονιά εκείνη έγινα Διάκονος και μετά τέσσερα χρόνια Ιερέας. Δεν έπεφτε έξω ο ηγέτης, στα εφτά αυτά χρόνια είχε επιβεβαιώσει πολύ καλά ότι όσα είχε σχεδιάσει για το νέο αυτό είχαν πάρει το δρόμο τους. Αλλά και τότε περίπου είναι, μερικά χρόνια εγγύς 1949 που αισθανόμενος από κάποιες ενοχλήσεις οι οποίες του είχαν βρει ότι μπήκε τις απαρχές της μεγάλης και μακράς δοκιμασίας της υγείας του,  και κράτησε φαίνεται την προσημείωση περί μελλοντικής διαδοχής του από αυτόν!

*****  ***  *****

     Ιδού, λοιπόν, νυν η μεγάλη ευλογία, το βιβλίο: «Εδώ θα πας, στο στενό μονοπάτι …», οι ηχογραφημένες καταγραφές που έγιναν στις «δέκα περίπου συναντήσεις, από μια-μιάμιση ώρα η κάθε μία», πολύτιμη, και από πρώτο χέρι, και τι χέρι, ατόφια και λαγαρή πηγή! Και λίαν ενδιαφέρουσα για όλους, και τους της Εκκλησίας εντός, γιατί όχι και τους εκτός, αλλά και τους απέναντι ιδιαίτερα, που πρώτοι πανηγύρισαν τη διάσπαση της «Ζωής». Θα έλεγα μάλιστα ότι εκ των πραγμάτων πρόκειται για βιβλίο επιπέδου: «Φωνής βοώντος εν τη ερήμω»! Και έτσι θα έπρεπε να διαβαστεί για τα πολλά τε και άλλα που στο μεταξύ ακούστηκαν, γράφτηκαν, διαβάστηκαν  και προωθήθηκαν αλλιώς, και εδώ τώρα στις ηχογραφήσεις της εξιστόρησης αυτού του μεγάλου κύρους προσώπου παραδόθηκαν και καταγράφτηκαν σε ορθή εκδοχή εντελώς αλλιώς, και έτσι θ’ ακουστούν, και διαβαστούν, αλλά δεν ξέρω και αν έτσι, στο τωρινό αλλιώς θα προωθηθούν.

     Γιατί, ο πολιός και πολύς πατήρ Ηλίας των 86 χρονών έχοντας συλλάβει παρευθύς το κρίσιμο του εγχειρήματος και έκτακτα σημαντικό, έθεσε εαυτόν στη φίλτατη σκιά, και με την υψηλή θεολογική και ευρύτερη λογιότητα του και την εγνωσμένη αγιοσύνη του πιο πολύ, προχώρησε σε μια λιτή, ρεαλιστική, ήρεμη, ευανάγνωστα αδελφική και υπερβατικά ad hoc καταγραφή και ανάδειξη προς κάθε κατεύθυνση του τι ακριβώς, τι στην ουσία της ήταν η Αδελφότης Θεολόγων «Ζωή», το στενό μονοπάτι του Θεού, στο οποίο θα συνέχιζε μένων «εν υπακοή και σιωπή» δεκαπέντε ακόμα χρόνια ως την κατάπαυση στη χαρά του Κυρίου-01.02.2020. Αλλά και, ποια υπήρξε η μεγάλη προσφορά αυτής στην Εκκλησία και την Ελληνική κοινωνία.

*****   ***   *****

           Για την ώρα, λοιπόν, «έτερον ουδέν». Κρατώ, μένω και επιμένω ζηλότυπα στην επιγραφή. «Η μεγάλη σφραγίδα και υπογραφή»! Το άγιο «εκ βαθέων» του πατρός Ηλία Μαστρογιανόπουλου, ο κρίσιμος λόγος και τελικός ! Για όλους και για όλα στο βιβλίο αυτό,  ήρεμο ποτάμι της αλήθειας του από τον τάφο, και από τον ουρανό !

     Και, από την πρώτη καλή και προσεκτική ανάγνωση επιλέγω και προτείνω επίσης για καλή και προσεκτική ανάγνωση, αλλά και προσωπική συναγωγή συμπερασμάτων το κεφάλαιο 18 σελίδα 78 σε συσχετισμό με το κεφάλαιο 1 σελίδα 113 όπου η αναφορά του στα περί «ευσεβισμού». Ιδιαίτερα όμως και για το πιο πολύ σοβαρό, του θέματος παραθέτω  αποσπάσματα από τα κεφάλαιο 8/9 σελίδες 137κε που ρίχνουν άπλετο φως αναφέρονται στα της εκλογής του στην ηγεσία της «Ζωής». Πώς ακριβώς και από ποιους μεθοδεύτηκε και συνάμα υπονομεύτηκε αυτή! Τουτέστιν, αποσπάσματα που εξηγούν πέραν πάσης αμφιβολίας, ποιοι σηκώνουν το ασήκωτο βάρος της ευθύνης για την ασυγχώρητη διάσπαση της «Ζωής»! Τι «κερδήθηκε», και τι χάθηκε από τότε οριστικά. Αν θέλετε να το πούμε και αλλιώς, γιατί ο Θεός παραχώρησε να συμβεί  αυτό το δεινότατο  δεινό! Πολύ φοβάμαι ότι μέχρι τώρα δεν έχουμε καταλάβει ποιον αυστηρό λόγο και για όλη αυτή την οδυνηρή ιστορία μας έχει καταθέσει  ο Χριστός!

      «Το 1954 -αρχίζει να λέει ο π. Ηλίας- κοιμήθηκε ο π. Σεραφείμ Παπακώστας, Είχε ασθενήσει πέντε-έξι χρόνια πριν, από αλλεπάλληλα εγκεφαλικά. Στα μισά αυτής της εξαετίας κρατούσε πλήρως το τιμόνι … Κάνα δυο χρόνια … προ του 54 διοικούσαν τιμητικά δυο από τους παλαιότερους, Παναγιωτόπουλος και Κολιόπουλος, και ακολουθούσαν οι υπόλοιποι του Συμβουλίου, ο π. Χριστοφόρος Παπουτσόπουλος … Αυτή ήταν η Διοίκηση που ασκήθηκε για κάμποσα χρόνια …για μια δεκαετία ... υπήρχαν δισταγμοί για εκλογή νέου προϊσταμένου … Το 59 σκέφτηκαν να κάνουν ένα θαρραλέο βήμα, και πρότειναν το όνομά μου. Ήταν εξ άλλου και η γραπτή ευχή και επιθυμία του π. Σεραφείμ, παρότι στην αρχή δεν το πολυέλεγαν, ούτε το πολυήθελαν. Ίσως εξ αιτίας του νεαρού της ηλικίας μου-βέβαια προς τα τέλη της κρίσιμης περιόδου της διαδοχής ήμουν ήδη 40 ετών …

       Ο Τρεμπέλας ήταν ανήσυχο πνεύμα και μ’ αγαπούσε, αλλά φοβόταν ότι οι νεώτεροι σάμπως θα χαλούσαν το σχήμα της πνευματικότητας και το συμπαγές της ενότητας. Γι αυτό ξεκίνησε το ρήγμα από τις αμφιβολίες του. Εγώ πάλι δεν είχα δημιουργήσει παράταξη με τη νέα γενιά. Άλλοι έφεραν μέσα τη νέα γενιά σωρηδόν … Έτσι βράδυνε η εκλογή και προέκυψε αυτή η δεκαετία περίπου, οπότε άρχισαν να διαρρέουν κάποιοι. Όχι μόνο μετά το διχασμό … Από τους πρεσβύτερους και πιο συντηρητικούς προτάθηκε ως προϊστάμενος και εξελέγη ο π. Γεώργιος Δημόπουλος … για μια διετή περίοδο … αλλά επειδή δε σταμάτησαν οι ψίθυροι … παραιτήθηκε στον ενάμιση χρόνο.

     Το συμβούλιο σύσσωμο βλέποντας την αυξανόμενη ανησυχία αποφάσισε το καλοκαίρι του 59 να προτείνει έναν υποψήφιο. Το είπαν στην αίθουσα και δια βοής ζήτησαν να δεχτούμε όλοι αφήνοντας στην άκρη τα υπόλοιπα : τον Ηλία Μαστρογιαννόπουλο. Έτσι κι έγινε. Τότε άρχισε ο Τρεμπέλας να μαγειρεύει την αποχώρηση … Την ημέρα εκείνη του καλοκαιριού του 59, που παραιτήθηκε το συμβούλιο και είπαν να φέρουμε τον Ηλία για να τελειώνει η ιστορία, ο Τρεμπέλας αποχώρησε από την Αδελφότητα και διέμενε επί ιδίω μισθώματι σε ένα σπίτι … στην Ασκληπιού κάπου κοντά στη «Ζωή». Κι άρχισε προφανώς  να σκέπτεται άλλο σχήμα …  

      Στην Αδελφότητα η Διαθήκη του π. Σεραφείμ παρουσιάστηκε περίπου ένα χρόνο πριν το θάνατό του. Φαίνεται πως άρχισε να διαρρέει κάπως προς τα έξω. Εγώ αγνοούσα την ύπαρξή της. Την πληροφορήθηκα το 58, τότε που έφεραν τον π, Γεώργιο Δημόπουλο. Τις μέρες εκείνες μου το είπανε. Όχι επίσημα-κάποιος της ηγεσίας μου το ανακοίνωσε. Δεν με πείραξε που μου το κράτησαν κρυφό τέσσερα χρόνια… Ούτε είχα καμιά πικρία. Η πικρία ήταν τι θα γίνει την επαύριο … και πώς να το βαστάξω εγώ αυτό το βάρος! Και αυτό επανέλαβα τότε. «Λυπάμαι είπα, διότι δεν υπάρχει ο π. Σεραφείμ να πάω να του πω «παρελθέτω το ποτήριο». Ειλικρινά το λέω αυτό. Όπως έκανε εκείνος με τον π. Ευσέβιο … Ο π. Σεραφείμ δεν ήθελε, έκλαιγε, και ο Τρεμπέλας είπε, «θα τον κρατήσουμε το Σεραφείμ αφού το λέει ο γέροντας όλοι μαζί». Κι έτσι στερεώθηκε. Ήταν και σπουδαίος …

    «Τώρα εδώ …»; Ο Τρεμπέλας δεν είχε κάτι προσωπικό μαζί μου. Ήταν και περίεργη προσωπικότητα. Ενώ απ’ τη μια με αγαπούσε, από την άλλη δεν με εμπιστευόταν-όχι προσωπικά, ίσως τη γενιά μου. Δεν μπορώ να ξέρω. Φοβόταν γενικά τι θα γινόταν με τη νέα γενιά της Αδελφότητας … Έφυγε την ημέρα εκείνη αντί να κάτσει εδώ να δούμε όλοι μαζί τι θα κάνουμε, άρχισε από μακριά να κατευθύνει τις εξελίξεις και να οργανώνει την ίδρυση νέας αδελφότητας … Είχε την αντίληψη ότι έπρεπε να γίνει κάτι για να «κρατήσουν» τις εξελίξεις, αφού οι «άλλοι» δεν αλλάζουν στάση. Δεν είχε κάτι προσωπικό με μένα, αλλά έβλεπε τους νεώτερους από μένα, τον Τρακατέλη, το Βίττη, το Στύλιο, το Σελέντη ή τους πιο μικρούς, όπως το Νέλλα και άλλους … Πίστευε πως είχε καθήκον να προφυλάξει-δεν επικέντρωνε σε μένα. Έτσι νομίζω, δεν είμαι σίγουρος για τίποτα, δεν θέλω να κατηγορήσω. Πάντως ούτε εγώ το κατηύθυνα όλο αυτό το πράγμα, ούτε εγώ έφερα όλο αυτό το πλήθος  μέσα στην Αδελφότητα. Δεν ήταν λοιπόν προσωπικό  το θέμα κυρίως, ήταν το όλο κλίμα που άλλαζε μέρα με τη μέρα. Αλλά δεν μπορούσε να γίνει και κάτι μόνο εν ονόματι των γερόντων, του Παναγιωτόπουλου, του Κολιόπουλου, του Τρεμπέλα, τότε δεν ήταν όπως λένε σήμερα πολλοί, «ό,τι πουν οι γεροντάδες» ! Αυτό ήταν το κλίμα».

       Υπέρβαση πατρός Ηλία αδερφική, !  Αμεμψία κατάβαθα χριστιανική !

                                     

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα»

Αθανάσιος Κοτταδάκης