Ο Μητροπολίτης Καμερούν κ. Γρηγόριος, που ήταν ο κύριος εισηγητής της πρόσφατης Συνόδου στην Αλεξάνδρεια, εξηγεί τα βαθύτερα αίτια πίσω από την εισπήδηση της Μόσχας στην Αφρική και μιλά για την κίνηση να αλλάξει ο καταστατικός χάρτης
Η εισπήδηση της Μόσχας στην
Αφρική
Η Εκκλησιαστική ιστορία, οι κανόνες και οι νόμοι αποτελούν για τις
σημερινές κοινωνίες μια παραγκωνισμένη υπόθεση. Κυρίως έχουμε άγνοια και
παραμένουμε με κενό πείσμα σε αυτή. Όταν όμως προκύψουν κρίσιμα γεγονότα, όταν
κάποιοι επιβουλεύονται θεσμοθετημένα όρια, όπως συνέβη στις μέρες μας με την
νεοσύστατη εξαρχία του Πατριαρχείου της Ρωσίας στην αφρικανική ήπειρο, που από
την 4η Οικουμενική σύνοδο ανήκει Εκκλησιαστικά στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας,
τότε έχουμε πρόβλημα ταυτότητας, υπόστασης και όπως θα πει ο Μητροπολίτης
Καμερούν κ. Γρηγόριος «Θα έχουμε και πρόβλημα πίστεως, όσο κι αν ακούγεται
σκληρό αυτό».
Ο Καμερούν Γρηγόριος που ανήκει στο Παλαίφατο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ήταν ο κύριος εισηγητής στη Σύνοδο που έγινε στην Αλεξάνδρεια στις 10 Ιανουαρίου του 2022, καθώς προέκυψε το θέμα της εισπήδησης του Πατριαρχείου Μόσχας στο κανονικό έδαφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Ο Σεβασμιότατος θα αναφερθεί αρχικά στα βαθύτερα αίτια που προκάλεσαν την κίνηση της Μόσχας:
«Ο μακαριότατος Πατριάρχης
Αλεξάνδρειας μετά από πολύ έρευνα, προσευχή και σκέψη αποφάσισε, στις 8
Νοεμβρίου του 2019, να συμπαραταχθεί με το Οικουμενικό Πατριαρχείο για τη νέα
Εκκλησία της Ουκρανίας. Λόγω αυτής της αναγνώρισης, η Σύνοδος της Ρωσίας, η
οποία δεν αποδέχεται αυτή την κατάσταση στην Ουκρανία, αποφάσισε 1,5 μήνα
αργότερα, στις 26 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, να ιδρύσει, ως ''αντίποινα'',
μιαν επισκοπή στη Βόρεια Αφρική. Εμείς σε πρώτη φάση δεν αντιδράσαμε και πιστεύαμε
πως αυτή η απόφαση δεν ήταν βέβαιο ότι θα υλοποιηθεί, ακολουθώντας δηλαδή ένα
πραγματικά πνευματικό δρόμο. Ύστερα όμως παρατηρήσαμε τη δράση κάποιων Ρώσων
ιερέων, από τους οποίους ένας είχε αμερικάνικο διαβατήριο (το αναφέρω αυτό
γιατί η επιλογή προσώπων δεν ήταν τυχαία).»
«Ρώσος ιερέας (με αμερικανικό διαβατήριο) διέδιδε πως, εφόσον ο Πατριάρχης αναγνώρισε τη σχισματική δομή της Ουκρανίας, είναι σχισματικός και απειλούσε τους ιερείς "αν τον ακολουθείτε, θα χάσετε την ψυχή σας. Όσο για το μισθό σας, εμείς θα τον πενταπλασιάσουμε»
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έλαβε το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, ο
συγκεκριμένος ιερέας προσέγγισε τους ιερείς στην Αφρική και ξεκίνησε να
διαδίδει και να διαστρέφει απόψεις και γνώμες. Πρακτικά, έκαναν κριτική στην στάση
του Πατριάρχη Αλεξανδρείας και όπως αποκαλύπτει ο κ. Γρηγόριος:
Αυτό για την Αφρική είναι ένα πάρα πολύ ευαίσθητο σημείο. Οι άνθρωποι είναι
αρκετά φτωχοί. Όμως τα πράγματα σοβαρεύουν και ενός κακού μύρια έπονται. Ο
Σεβασμιότατος εξηγεί:
«Μετά από δύο χρόνια
πραγματοποιείται μια σύνοδος της Ρωσικής εκκλησίας και βγαίνει η απόφαση πως
έχουν στα χέρια τους 102 αιτήσεις κληρικών και άλλες 184 υπό εξέταση, τις
οποίες, όπως λένε, δεν μπορούν να τις αρνηθούν, καθώς θέλουν να σώσουν τη ψυχή
τους. Έτσι, δέχονται τους ορθοδόξους Ιθαγενείς ιερείς κάτω από το Ρωσικό
ωμοφόριο τους. Για να βοηθήσουν όμως εκκλησιαστικά αυτούς τους ανθρώπους, θα
δημιουργήσουν και μια δεύτερη επισκοπή με έδρα το Καΐρο της Αιγύπτου.»
Αυτό φυσικά η Εκκλησία της Ρωσίας το έπραξε για να μπορέσει να στηρίξει
αυτή την αντικανονική ιδέα της. Ωστόσο, όπως τονίζει ο μητροπολίτης Καμερούν:
«Ιστορικά τα όρια και η
δικαιοδοσία της εκκλησίας διατηρούνται από τον θεσμό της πενταρχίας, τα πέντε
πρεσβυγενή Πατριαρχεία. Με την αποχώρηση του Πατριαρχείου της Ρώμης παρέμειναν
τα υπόλοιπα 4 και η αυτόνομη εκκλησία της Κύπρου. Όλα τα ζητήματα λύνονται μέσω
των συνόδων των Πατριαρχείων.
Οι οικουμενικές σύνοδοι
θεσμοποίησαν και κατοχύρωσαν με τις αποφάσεις τους αρχαία έθη, ένα από τα οποία
είναι ότι η Αφρική ανήκει στο Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας, άσχετα εάν η επέλαση
του Ισλάμ τον 8ο αιώνα ανέκοψε την ιεραποστολική του δράση. Εκτός
από το ότι έχουμε μάρτυρες σε όλη τη Βόρεια Αφρική μέχρι τη Μαυριτανία, βρίσκουμε
επιγραφές χριστιανικών κοινοτήτων μέχρι τα σύνορα Σουδάν και Ουγκάντας. Αυτό
σημαίνει πως ο Χριστιανισμός είχε φτάσει μέχρι εκεί. Επιπλέον, και η Αιθιοπία
δέχτηκε από ιεραποστόλους τον Χριστιανισμό. Όλη η Αφρική καθαγιάστηκε από την
πράξη της Εκκλησίας. Όλο αυτό κατοχυρώθηκε από την 4η Οικουμενική
Σύνοδο και το σεβάστηκαν όλοι οι Πατριάρχες έως το 2019.»
Από εκεί και πέρα για να μπορέσει να υποστηρίξει η Σύνοδος της Ρωσίας
την εισπήδηση και να κάνει κάτι που δεν είναι κανονικό, χρησιμοποίησε το εξής
τέχνασμα, για το οποίο μας πληροφορεί ο κ. Γρηγόριος :
«Πριν από μερικά χρόνια, η Σύνοδος της Ρωσίας έκανε μέσα στον καταστατικό της χάρτη μιαν αλλαγή, η οποία έλεγε πως τα όρια της δεν είναι μόνο γεωγραφικά, αλλά είναι μέχρι εκεί που υπάρχουν Ρώσοι ορθόδοξοι πιστοί ή άλλοι πιστοί που θέλουν να ενταχθούν στη δική της δικαιοδοσία. Μιλάμε για ένα πατριαρχείο το οποίο δεν έχει επικυρωθεί από κάποια Οικουμενική Σύνοδο για να ισχύει. Όλα τα νεότερα πατριαρχεία δεν έχουν επιβεβαιωθεί, απλώς φέρουν τον τίτλο του Πατριαρχείου. Το Πατριαρχείο της Ρωσίας είναι ένα από τα νεότερα. Τον 10ο αιώνα βαφτίστηκαν οι Ρώσοι και από εκεί ξεκινάει η ιστορία τους. Βέβαια πάντα υπήρχε μια χρήση της Εκκλησίας από την μεριά της πολιτείας, δηλαδή οι Ρώσοι πάντα ήθελαν να έχουν πρόσβαση στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, αλλά δεν μπορούσαν λόγω των συνόρων της Βουλγαρίας, της Τουρκίας και άλλων εθνών. Εφόσον δεν θέλουν να επιλέξουν τον τρόπο του πολέμου. θα το κάνουν εκκλησιαστικά.»
Στην γνωμοδότηση του νυν μητροπολίτου Περιστερίου βρίσκουμε τον όρο
εισπήδηση: «Η εισπήδηση είναι ο σφετερισμός της εκκλησιακής δικαιοδοσίας για
λόγους ηγεμονισμού, φιλαρχίας, ατομικής ή συλλογικής φιλοδοξίας και εξουσιακού
επεκτατισμού». Ζητούμε από τον Μητροπολίτη Καμερούν να αναλύσει επεξηγηματικά
αυτόν τον ορισμό:
«Κοιτάξτε, όταν έγινε αυτό το
συμβάν το 2019 ο μακαριώτατος Πατριάρχης Αλεξάνδρειας ζήτησε από τον καθηγητή
πατέρα Γρηγόριο, νυν Άγιο Περιστερίου να μας δώσει μια κανονική γνωμοδότηση,
δηλαδή να κάνει μια διάγνωση με βάση τους κανόνες της εκκλησίας, εάν αυτή η
απόφαση έχει κανονικά ερείσματα ή αν είναι αντικανονική. Αμέσως ο Άγιος Περιστερίου,
προς τιμήν του, κάθισε και έκανε μια κανονική γνωμοδότηση και την έστειλε στο
Πατριαρχείο την ημέρα των Θεοφανείων του 2020. Πρόκειται για ένα κείμενο
ιστορικής σημασίας, γιατί εξηγεί το πώς γίνονται οι εισπηδήσεις. Εισπήδηση
είναι και εάν πάω εγώ σε κάποιο σπίτι ή ναό και τελέσω αγιασμό ή λειτουργία
αντίστοιχα χωρίς να πάρω άδεια από τον κανονικό επίσκοπο (πρόσκαιρη εισπήδηση).
Εάν πάω σε μια οποιαδήποτε άλλη Μητρόπολη και αγοράσω ένα οικόπεδο και φτιάξω
μια ενορία που ανήκει στην μητρόπολη Καμερούν, αυτό είναι εισπήδηση, η οποία
δεν δικαιολογείται από τους κανόνες και προφανώς έχω προσωπικά συμφέροντα για
να το κάνω και θέλω να σφετεριστώ ένα μέρος από το εκκλησιαστικό έργο με
αντικανονικό τρόπο. Μπορώ εγώ να φτιάξω ένα καταστατικό της Μητροπόλεως μου,
που μπορεί και να μου το επικυρώσει το Καμερουνέζικο κράτος, αλλά αυτά δεν
έχουν κανένα κανονικό έρεισμα.»
Το γεγονός ότι η Ορθόδοξη Αφρική ανήκει στο Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας με
όλους τους νόμους και τους κανόνες, δεν δείχνει να συγκινεί το νεοσύστατο
Ρωσικό Πατριαρχείο; Ο Άγιος Καμερούν θα απαντήσει :
«Από την 4η Οικουμενική Σύνοδο, η οποία θεσμοθέτησε μια παλαιότερη πράξη, οι χώρες της Αφρικής ανήκουν στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Το μεγαλύτερο μέρος της Βορείου Αφρικής ονομαζόταν Λιβύη και περιελάμβανε τη Καρθαγένη, την Κυρηναϊκή, την Τριπολίτιδα, την Αίγυπτο, μέρος του Σουδάν και άλλα. Επίσης λέγοντας Αιθιοπία δεν αναφερόμαστε στα σημερινά όρια της. Τα όρια των κρατών της Αφρικής διαμορφώθηκαν περισσότερο από τους αποικιοκράτες παρά από τους ίδιους τους λαούς που ζούσαν εκεί. Γι’ αυτό το λόγο εάν παρατηρήσουμε τα νότια όρια Αιγύπτου, Λιβύης, Τυνησίας, Αλγερίας είναι καθαρά ευθείες γραμμές κατά την έμπνευση των Ευρωπαίων κυρίως αποικιοκρατών για οικονομικούς -στην πλειοψηφία- λόγους. Το ίδιο πράγμα τώρα κάνει και η Ρωσική Εκκλησία, λέγοντας πως τα όρια της φτάνουν μέχρι εκεί που υπάρχουν Ορθόδοξοι Ρώσοι, αλλά και όποιοι θέλουν να ενταχθούν υπό το ωμοφόριό της. Κάτι τέτοιο βέβαια είναι πολύ ελαστικό, καθώς ακόμα και ένα κρουαζιερόπλοιο που έχει μέσα ορθόδοξους Ρώσους, θα έλεγαν ότι τους ανήκει.»
Σε επίρρωση της άποψής του πάνω στο πύρινο θέμα που προέκυψε, ο
Καμερούν Γρηγόριος ανατρέχει στο πρόσφατο παρελθόν:
«Αξίζει κανείς να επισκεφθεί τα
sites και να διαβάσει
την κανονική γνωμοδότηση του Αγίου Περιστερίου, διότι μιλάει με εμπειρία,
γνωρίζοντας παραδείγματος χάρη το θέμα της Εσθονίας και της Λετονίας, όπου
μπαίνει ο Σοβιετικός στρατός, βρίσκει μια αυτοκέφαλη Εκκλησία και επειδή δεν
την καταλαμβάνει, την απορροφά χωρίς να σεβαστεί το αυτοκέφαλο της.
Αυτές είναι αποφάσεις του Στάλιν που καταργούσαν το αυτοκέφαλο που είχε οριστεί από τον Οικουμενικό Πατριαρχείο. Βλέπουμε μια σύμπλευση της πολιτικής με την εκκλησία για πολιτικά συμφέροντα. Σήμερα τα ονομάζουμε γεωπολιτικά συμφέροντα. Επειδή λοιπόν παλαιότερα η Ρωσική Αυτοκρατορία ήθελε πρόσβαση προς το Αιγαίο και τη Μεσόγειο θάλασσα, αλλά ταυτόχρονα δεν ήθελε να εκστρατεύσει, γιατί θα τα έβαζαν όλοι μαζί της, σκέφτηκε πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει την εκκλησία μέσω του Αγίου Όρους. Άρχισαν, λοιπόν, να κατεβαίνουν κατά δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες μοναχοί ή ντυμένοι μοναχοί στο Άγιο Όρος λίγο, πριν την Επανάσταση και πήραν λόγω της πλειοψηφίας, τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, στην οποία συνυπήρχαν Ρώσοι και Έλληνες, εκδιώχνοντας τους Έλληνες.»
Υπάρχει μια περίφημη ιστορική αναφορά για το πώς έγινε αυτό, από τον
νυν ανακηρυχθέντα Άγιο Δανιήλ τον Κατουνακιώτη, τον ιδρυτή της αδελφότητος των Δανιηλαίων
στα Κατουνάκια, που ήταν γραμματέας στη Μονή αγίου Παντελεήμονος. Ο άγιος
Δανιήλ αναφέρει ότι οι Ρώσοι, όπου έβρισκαν μικρό κελί με 1-2 μοναχούς,
πήγαιναν για να υποταχθούν και έχτιζαν, δίνοντας μεγάλα χρηματικά ποσά και
μετατρέποντας τα κελιά σε σκήτες, με απώτερο σκοπό να πάρουν την εξουσία και να
μετατραπεί το Άγιο Όρος από έναν ιερό χώρο σε μια ουσιαστικά Ρωσική βάση.
Ωστόσο ο σεβασμιότατος Γρηγόριος καταλήγει για το θέμα του αγίου Όρους πως:
«Εν τέλει, οι Ρώσοι πέφτουν σε μια αίρεση και εξορίζονται στον Καύκασο. Στην συνέχεια, ακολουθεί η Οκτωβριανή επανάσταση του 1917 των Μπολσεβίκων και ακυρώνεται αυτό το σχέδιο. Πριν γίνει αυτό, όμως, είχαν βοηθήσει τους Βούλγαρους να δημιουργήσουν τη βουλγαρική Εξαρχία.»
Το
αντικανονικό αυτό μόρφωμα μπορεί να τελειώσει πριν αρχίσει!
Γιατί, ωστόσο, η ιστορική συνάφεια και η αλήθεια της, μαζί με τις αποφάσεις
των οικουμενικών συνόδων, δεν παίζουν ρόλο στην σημερινή Ρωσική εκκλησιαστική
συνείδηση; Ο Μητροπολίτης Καμερούν κ. Γρηγόριος βασιζόμενος στις αναφορές των
Οικουμενικών Συνόδων, αλλά και των σύγχρονων πατέρων και έχοντας τη σύμφωνη
γνώμη του Παλαιφάτου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, επιλέγει να πει με θάρρος την
αλήθεια:
«Ο ενδόμυχος πόθος της Ρωσικής Εκκλησίας, γνωρίζοντας πως αποτελεί πληθυσμιακά την πλειοψηφία, είναι πως πρέπει να έχει και την πρώτη θέση στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Εκκλησία όμως δεν μιλάει με αριθμούς. Υπήρχαν περίοδοι που οι Πατριάρχες λόγω της Οθωμανικής κατοχής για να παραμείνουν στη θέση τους πλήρωναν υπέρογκους φόρους, με αποτέλεσμα να παραμένουν για πολλά χρόνια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Γι’ αυτό το λόγο όταν αναφερόμαστε στο Οικουμενικό πατριαρχείο λέμε ''τα οικουμενικά πατριαρχεία'', γιατί οι πατριάρχες βοηθούνταν από αυτό για να πληρώσουν τους φόρους.»
Ο σεβασμιώτατος κ. Γρηγόριος καταλήγει κάνοντας την ευχή:
«Αν όλοι οι χριστιανοί καθίσουμε
και προσευχηθούμε μπορεί να σειστεί ο τόπος, πόσο μάλλον να σειστεί η καρδιά
αυτών που αποφασίζουν να διαλύσουν το σώμα της Εκκλησίας. Παράλληλα, πρέπει να
στραφούμε και στην ιστορία, καθώς η ιστορία επαναλαμβάνεται αν δεν αφομοιώνουμε
τα διδάγματα της.»
* * *
Στην εισήγηση του Καμερούν Γρηγόριου για την εισπήδηση του Πατριαρχείου
Μόσχας στις χώρες της Αφρικής ξεχωρίζουμε και θα παραθέσουμε ως επίλογο κάτι
που αποδεικνύει την έγνοια του Πατέρα της Εκκλησίας για τα παιδιά του: «Θεωρώ
ταπεινά ότι αν επιτύχουμε να μην προσχωρήσει κανεὶς ή έστω να προσχωρήσουν
ελάχιστοι εκ των ιερέων μας στο αντικανονικὸ αυτὸ μόρφωμα, το όλο εγχείρημα θα
αποδειχθεί θνησιγενές και θα τελειώσει πριν καν αρχίσει».
__________
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
Ορθόδοξη Αλήθεια, 02.02.2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου