Δεν ξέρουν για ποια πράγματα μιλούν!
π. Βασίλειος Θερμός
Προσφάτως έγινε θόρυβος για δύο
πρωτοβουλίες σχετικές με την Λατρεία μας. Οι γνωστοί φωνασκούντες, που
επιθυμούν να επικρατεί στη λειτουργική ζωή η ακινησία του νεκροταφείου, χάλασαν
τον κόσμο α) επειδή ένας μητροπολίτης ζητά την απομάκρυνση του Εσταυρωμένου από
τον χώρο όπισθεν της Αγίας Τραπέζης, β) επειδή κάποιος πρεσβύτερος έντυσε ως
ιερόπαιδες και κορίτσια!
Θα τοποθετηθώ εν συντομία σε αμφότερα:
1) Δεν ήταν τυχαίο ή αμέλεια της
Εκκλησίας ότι επί αιώνες δεν υπήρχε
Εσταυρωμένος. Ξέρετε γιατί; Απλούστατα, διότι όταν τελούμε την Θεία Λειτουργία
δεν απευθυνόμαστε στον Χριστό! Μιλούμε στον Θεό-Πατέρα, ιστάμενοι δε οι
κληρικοί ενώπιον της Αγίας Τραπέζης εικονίζουμε τον Χριστό! Ο Χριστός ο Ίδιος
προσφέρει την Λειτουργία στον Πατέρα Του, μαζί με εμάς τα αδέλφια Του, όπως
εμφαίνεται και από την ευχή του Χερουβικού Ύμνου: «Συ γαρ ει ο προσφέρων και
προσφερόμενος και διαδιδόμενος, Χριστέ ο Θεός ημών…» (η μόνη ευχή της
Λειτουργίας που απευθύνεται στον Χριστό). Ο τόπος του Χριστού, με άλλα λόγια,
είναι από την άλλη πλευρά!
2) Το φύλο των παιδιών που
μεταφέρουν λαμπάδες και θυμιατό βοηθώντας κατά την Λατρεία δεν έχει καμία
σημασία. Αυτό το διαπιστώνουμε στα γυναικεία μοναστήρια, στις ακολουθίες που
γίνονται σε γυναικείες κατασκηνώσεις και ιδρύματα κτλ. Όσοι πιστοί είναι
βαπτισμένοι και χρισμένοι διακονούν στη Λατρεία, αφού άλλωστε απαντούν στον
λειτουργό, ψάλλουν, απαγγέλλουν κτλ, δηλαδή είναι οργανικοί παράγοντες της
Λατρείας – εκτός αν κάποια σοβαρή αμαρτία τούς εμποδίζει, κάτι που ισχύει
εξίσου για άνδρες και γυναίκες, όμως!
Θα ήταν παράλογο οι γυναίκες να
λένε το «Αμήν» του καθαγιασμού – προσοχή: δια του οποίου και μόνο η Λειτουργία
είναι ολοκληρωμένη! – και να απαγορεύεται να μεταφέρουν λαμπάδες. Αλλά βλέπετε
ότι, ενός λάθους εισαγομένου, μύρια έπονται. Το πλήρωμα της Εκκλησίας αποξενώθηκε
από την ιερωσύνη των λαϊκών, με αποτέλεσμα να εισαχθούν παράλογες αντιλήψεις.
Όταν ξηλώνονται το ένα μετά το άλλο θεμελιώδη στοιχεία της Λατρείας, στο τέλος
καταντούμε να τήν κάνουμε αγνώριστη.
Το στιχάρι το οποίο είθισται να
φορούν τα αγόρια που διακονούν στο ιερό δεν τό έλαβαν με κάποια ιεροπραξία. Και
είναι πολύ λογικό διότι στην αρχαία Εκκλησία δεν υπήρχε χωριστή αμφίεση: όλων
τα ενδύματα ήταν ποδήρη, φυσική εξέλιξη δε αυτών υπήρξε το στιχάρι των
χειροτονουμένων κληρικών.
Όσο για την ένσταση ότι
απαγορεύεται να εισέρχονται στο ιερό βήμα γυναίκες, είναι απολύτως μετέωρη και
κούφια, για τον εξής απλό λόγο. Ιερό βήμα στην ουσία δεν υφίσταται! Όσο
λειτουργούσε υγιώς η εκκλησιολογία, δηλαδή κατά τους πρώτους 5-6 αιώνες, η
καίρια διαχωριστική γραμμή βρισκόταν στην είσοδο του ναού προκειμένου να
υποδηλώνει την διαφορά μεταξύ βαπτισμένων και αβαπτίστων. Όταν ολόκληρη η
κοινωνία έγινε (κατ’ όνομα) χριστιανική, υψώθηκε τέμπλο και εισήχθη ο
κληρικαλισμός, δηλαδή η διαχωριστική γραμμή κατάντησε να είναι μεταξύ κληρικών
και λαϊκών! Τότε βαθμιαία ξεχάστηκε η ιερωσύνη των λαϊκών, έπαψαν η συμψαλμωδία
τους και συναπαγγελία τους, και επεκράτησε η τραγική και αθεολόγητη συνήθεια να
λέει το «Αμήν» του καθαγιασμού ο λειτουργός! Αν έμπαινε κάποιος από τους
μεγάλους Πατέρες στους ναούς μας τώρα θα έφριττε, δηλαδή θα δυσκολευόταν να
αναγνωρίσει ως Λειτουργία αυτό που κάνουμε…
Συνεπώς οφείλει να εφαρμόζεται
ενιαία τακτική για αμφότερα τα φύλα: ή κανένας λαϊκός δεν μπαίνει στο ιερό, ή
εισέρχονται ευλαβείς και επιλεγμένοι λαϊκοί αμφοτέρων των φύλων. Επιμένοντας να
διαχωρίζουμε τα κορίτσια από τα αγόρια στην διακονία της Λατρείας μας δεν
κάνουμε τίποτε άλλο από το να διαιωνίζουμε τις αντιλήψεις, στα μεν πρώτα πως
είναι κατώτερα, στα δε δεύτερα πως είναι ανώτερα. Δηλαδή συντηρούμε μια
κοινωνία ανισότητας. Και αποδεικνύουμε πανηγυρικά ότι, σε εποχές κατά τις
οποίες επέρχεται κοσμογονία στις ανθρώπινες σχέσεις, στις νοοτροπίες, στην
τεχνολογία κτλ, εμείς εξακολουθούμε να παραμένουμε κλεισμένοι αυτιστικά στον
κόσμο μας. Ε, λοιπόν, όχι! Δεν θα δεχθούμε να επικρατήσουν οι αστοιχείωτοι!
Όχι μόνο διότι αγνοούν τον κόσμο ο οποίος μάς περιβάλλει. Αλλά, πρωτίστως, διότι αγνοούν την Θεολογία!
65 σχόλια:
Οι αστοιχείωτοι επικρατούν διότι υπάρχει άγνοια στους ιερείς αγάμους και εγγάμους και γιατί επικρατεί ο κληρικαλισμός. Δεν θα τους πω συντηρητικούς θα τους πω αστοιχείωτους γιατί έχουν πτυχία χωρίς θεολογικό αντίκρισμα τα περισσότερα με το «σωτήριο 5».
Δεν μπορώ να ξεχάσω τα λόγια ενός ασκητή θεολόγου του π. Ευσεβίου Βίττη «Εν ονόματι του Χριστού και της Εκκλησίας του, ζητούμε ελεύθερη, ζωντανή, σφριγηλή Εκκλησία, ελευθέρων, ζωντανών Χριστιανών!’»
Χαίρομαι που υπάρχουν φωνές όπως οι δικές σας π. Βασίλειε. Εύχομαι κάποτε έστω και λίγα να διορθωθούν προτού να είναι αργά.
Συμφωνώ απόλυτα π. Βασίλειε,
και συμπληρώνω.
1. Η λιτάνευση του Τιμίου Σταυρού κατά την Μ. Πέμπτη το βράδυ (στον Όρθρο της Μ. Παρασκευής) μόλις είχε αρχίσει να επικρατεί τον 19ο αιώνα. (Βλ. Γ. Βιολάκη, Τυπικόν της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, Αθήνα, σ. 359).
2. Σε κανένα ναό πριν από το 15ο αιώνα δεν υπάρχει Εσταυρωμένος πίσω από την Αγία Τράπεζα. Πίσω από την Αγία Τράπεζα ήταν μόνο το Σύνθρονο με τον Επίσκοπο και τους Πρεσβυτέρους ως εικόνα του Χριστού και των Αποστόλων στη Βασιλεία του Θεού, (βλ. Μυσταγωγία Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού)!
3. Ο Εσταυρωμένος δεν υπήρχε πίσω από την Αγία Τράπεζα, όχι μόνο γιατί οι αρχαίες Ευχές της Θ. Λειτουργίας απευθύνονται στο Πρόσωπο του Θεού Πατρός (το οποίο αναφέρεις πολύ σωστά), αλλά και διότι η Θεία Λειτουργία είναι πρόγευση και εικόνα της Βασιλείας του Θεού, η οποία εγκαινιάστηκε με την Ανάσταση του Χριστού! Άρα η Θεία Λειτουργία, ως εικόνα της Βασιλείας του Θεού είναι ΜΕΤΑ την Σταύρωση, ΜΕΤΑ τον Σταυρό που σήκωσε ο Χριστός και τους σταυρούς που σηκώνουμε εμείς σ 'αυτή τη ζωή, δηλ. εντός της Ιστορίας προσδοκώντας τον Ερχομό της Βασιλείας! Έχει χαρμόσυνο χαρακτήρα η Θεία Λειτουργία λοιπόν!
4. Και όπως λες πολύ σωστά, ο Χριστός δεν είναι πια - στα Έσχατα - πάνω στο Σταυρό αλλά είναι μαζί μας και μας προσάγει ενώπιον του Θεού Πατρός στη Βασιλεία Του!
5. Το πρόβλημα είναι ότι χάσαμε την Εσχατολογική προοπτική της Θείας Λειτουργίας! Από τον 13ο αιώνα και μετά, με Δυτική επιρροή, η Θεία Λειτουργία θεωρήθηκε ως αναπαράσταση της ζωής του Χριστού επί της γης, οπότε η Αγία Τράπεζα θεωρήθηκε ως εικόνα του Γολγοθά και γι' αυτό σιγά - σιγά τοποθετήθηκε ο Εσταυρωμένος... επάνω στο Γολγοθά!
Όσο για το άλλο θέμα, δηλ. των κοριτσιών στο Άγιο Βήμα, δεν έχω τίποτα να προσθέσω! Συμφωνώ!
Αλλά ποιος Μητροπολίτης είναι αυτός (άξιος του τίτλου και βαθμού του Επισκόπου) για να τον συγχαρούμε και να τον υποστηρίξουμε;
Με αγάπη προς εσένα που έκανες αυτήν τη δημοσίευση, με αγάπη προς όλους όσους διαφωνήσουν με τα γραφόμενά μου, με αγάπη προς όσους συμφωνήσουν!
π. Παύλος Κουμαριανός, Επίκουρος Καθηγητής της Λειτουργικής στην ΑΕΑΑ.
(Υποσημείωση. Για όσους ενδιαφέρονται για κάτι περισσότερο βλ. το άρθρο μου "Liturgical Problems of Holy Week", https://www.academia.edu/49355208/Liturgical_Problems_of_Holy_Week, ανάκτηση 6/6/2023.)
Τελικά το χάρισμα ενός ανθρώπου να εισέρχεται στο βάθος της θεολογίας και να την κοινωνεί προς τους άλλους, είναι πολύ διαφορετικό από το χάρισμα να μπορεί να ερμηνεύει σωστά και ανεπηρέαστος από ιδεολογικά σχήματα.
Στην προκειμένη περίπτωση μοιάζει να είναι τόσο έντονη η πεποίθηση του γράφοντος ότι η αλήθεια της εκκλησίας αλλοιώθηκε με την πάροδο των αιώνων, ώστε με αυτόν τον γνώμονα προσπαθεί να ερμηνεύσει ολόκληρη την τρέχουσα εκκλησιαστική πραγματικότητα.
Αγνοείται έτσι ότι η παράδοση στη ζωή της εκκλησίας δεν είναι απλώς ένα φορτίο που οι αιώνες επισώρευσαν πάνω στις αρχέγονες αλήθειες, αλλά το ίδιο το πεδίο της σωτηριώδους αμοιβαιότητας ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό, μέσα από την οποία το Άγιο Πνεύμα μπορεί να προσαρμόζει, να διορθώνει, να βελτιώνει και γενικώς να συγκροτεί τα της εκκλησίας.
Αν αρνηθούμε αυτή την αλληλεπίδραση, τότε η παράδοση όντως δεν έχει κάποια αξία, και όντως μπορεί η εκκλησία να έχει πάρει λάθος δρόμο επί αιώνες, οπότε πάντα θα χρειάζεται κάποιος φωτισμένος άνθρωπος με δικές του πρωτοβουλίες (και μάλιστα χωρίς την έγκριση της εκκλησίας), για να την επαναφέρει στον σωστό δρόμο.
Δυστυχώς για τον π. Βασίλειο η άποψή του στο δεύτερο θέμα διαψεύδεται από τους ειδήμονες. Δείτε ενδεικτικά στην "Χριστιανική Αρχαιολογία" (Αθήνα, 1902, σ. 102) του Αρχιεπισκόπου Πατρών Νικηφόρου Καλογερά (+1896) - ηλεκτρονικά εδώ: https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/e/a/3/metadata-184-0000026.tkl -και στην "Χριστιανική Αρχαιολογία" (Αθήνα, 1883, σ. 272) του Αρχιεπισκόπου Ζακύνθου Διονυσίου Λάτα (+1894) - ηλεκτρονικά εδώ: https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/4/9/3/metadata-413-0000091.tkl
Ενώ έγραφα ένα σχετικά εκτενές σχόλιο αμφισβήτησης στο εν λόγω κείμενο κάτι πατήθηκε και χάθηκε. Να το θεωρήσω σημάδι εκ Θεού και να συμφωνήσω με το κείμενο ή αν το ξανασυντάξω θα θεωρηθώ απλά a priori αθεολόγητος (που στο κάτω κάτω είμαι κιόλας);
1. Γιατί αγαπητοί Πατέρες στο λίγων ημερών αγοράκι ο ιερέας διαβάζει την ευχή και το περιφέρει στην Αγία Τράπεζα και το κοριτσάκι όχι;
2. Η ευχή της λεχώνας απηχεί την ορθόδοξη θεολογία και γιατί;
3. Η γυναίκα με εμμηνο ρύση μπορεί να κοινωνήσει και γιατί;
4. Τελικά, γιατί ο Χριστός επέλεξε την Ιερωσυνη μόνο για τους άντρες; Μήπως να τον διορθώσουμε και Αυτόν;
Λογικά τα όσα λέει ο π. Βασίλειος αλλά τα απευθύνει σε ένα κόσμο που έχει απωλέσει την λογική και την γνώση. Μιλάω με αδελφούς κληρικούς και διαπιστώνω ότι λένε αυτά τα οποία έχουν να πουν χωρίς να γνωρίζουν το γιατί. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι τα λαμπερά άμφια και οι σταυροί που φέρνουν προς εγκόλπια. Μέσα στο ιερό κουβέντα καφενείου. Βαυκαλίζονται με το να έχουν αγόρια για λιτάνευση και να τα μάθουν κρατούν το βιβλίο και τον μανδύα στους επισκόπους. Τραγική η κατάσταση. Δεν υπάρχει ελπίδα. Ο κόσμος φεύγει και νιώθουν ότι ο ναός είναι γεμάτος. Βλέπω φωτογραφίες οι επίσκοποι μπαίνουν με μανδύα σε αδειανό ναό και ευλογούν τα καθίσματα. Ο κόσμος καταφθάνει λίγο προ του Δι΄ ευχών. Τα πάντα είναι η θεαματικότητα και όχι η ουσία.
π. Νικόλαος Αντωνιάδης.
Ξαφνικά, π. Καρυωτογλου, π. Θερμός, Παπαθανασίου, π. Κουμαριανος και δεν ξέρω ποιοι άλλοι, από το πουθενά ανασύρουν το ζήτημα των διακονισσων. Σαν συντονισμένη προσπάθεια μοιάζει! Δε διαφωνώ με την ουσία των λόγων αλλά με τη διάκριση, ενημέρωση και ωριμότητα εισαγωγής ενός ξεχασμένου θεσμού. Δεν υπάρχουν αυτονόητα που απότομα τα θεσμοθετουμε στη λατρεία... Ήθελε να προκαλέσει ο π. Καρυωτογλου σίγουρα και έτοιμοι από καιρό οι υποστηρικτές του. Διαφωνώ όχι με την ουσία, αλλά με τον βίαιο τρόπο που ανέκυψε όλο αυτό...
Αυτό το οποίο σκέπτομαι είναι η πολεμική εναντίο σας π. Β. από κάποιους που κτυπούν χωρίς να διαβάζουν και πάντα κατηγορούν χωρίς επιχειρήματα.
Καλή δύναμη. Ευχαριστίες.
Αγαπητέ π. Βασίλειε, πέρα από την κοινωνική εξέλιξη και τη λειτουργική εξέλιξη χρειάζεται μια επισημανση: Η ιερατική διακονία και η κάθε λειτουργική διακονία είναι υπηρεσία της είναι προσφορά. Όσο πιο κομβική θέση κατέχει κάποιος στην εκκλησία τόση μεγαλύτερη η θυσία του. Η εκκλησιαστική διακονία δεν έχει σχέση με τη σύγχρονη ισότητα ανδρών και γυναικών, ούτε αποτελεί ζήτημα δικαιωματισμου. Αφορά όχι εξουσία, ανωτερότητα, ποδηγετηση, μα Γολγοθά αυτοδιάθεσης μέχρι θανατου για τη σωτηρία του σύμπαντος κόσμου.
"Δεν θα δεχθούμε να επικρατήσουν οι αστοιχείωτοι! Όχι μόνο διότι αγνοούν τον κόσμο ο οποίος μάς περιβάλλει. Αλλά, πρωτίστως, διότι αγνοούν την Θεολογία". Αλίμονο αν πιστέψει ειδικά ο ιερέας πως αυτός κατέχει τη θεολογία, δηλαδή την αλήθεια... Τότε οι συμφορές δρομολογούνται.
Συμφωνώ π. Βασίλη. Οι θεολογούντες ευκαίρως, ακαίρως, ας ξεσκονήσουμε τα θεολογικά μας κιτάπια. Τα θυμήσατε σωστά εσύ και ο π. Παύλος Κουμαριανός. Δυστυχώς σαν Εκκλησία είμαστε δύσκαμπτος οργανισμός. Κάποιοι τολμούν τώρα (π.χ. τις προσπάθειες υπό του μακαριστού πρώην Πρεβέζης, Μελετίου, για την απόδοση στη δημοτική ευχών και κειμένων τις θ. λειτουργίας) και ελπίζουμε οι καρποί να έρθουν στο μέλλον.
Η συντήρηση ως συντήρηση είναι στοιχείο θεμελιακό. Είναι μέσα στη φύση του ανθρώπου. Και έχει τη θέση της και την αξία της στην ιστορία της εξέλιξής του. Είναι απαραίτητο τόσο όσο και το φρένο στο αυτοκίνητο. Χωρίς φρένα κανένα αυτοκίνητο δεν θα ήταν χρήσιμο ή χρησιμοποιήσιμο. Αυτή είναι η αλήθεια. Το αυτοκίνητο όμως δεν είναι μόνο φρένα! Αν ήταν μόνο φρένα, δεν θα χρειαζόταν καν να γίνει…. Απολυτοποιείται ο συντηρητισμός εν ονόματι της Εκκλησίας και της ιεράς παραδόσεώς της. Αποστεώνεται η πνευματική ζωή και καταπνίγεται τελικά η ελευθερία του ανθρώπου μέσα στην ίδια την Εκκλησία του Χριστού! Και συμβαίνει προσπάθειες, που μπορεί να γίνονται από και με φόβο Θεού και πίστη στα ιερά και παραδεδομένα, αλλά εν ελευθερία εν Χριστώ, να καταδικάζονται ή να παρεμβάλλονται εμπόδια, γιατί θεωρούνται ύποπτος φιλελευθερισμός ή και ελευθεριασμός , συνοδευόμενος από χίλια-δύο υπονοούμενα για την προσωπική ηθική υπόσταση αυτού που είχε την τόλμη να πει: Εν ονόματι του Χριστού και της Εκκλησίας του, ζητούμε ελεύθερη, ζωντανή, σφριγηλή Εκκλησία, ελευθέρων, ζωντανών Χριστιανών!”
Αρχιμανδρίτης Ευσέβιος Βίττης
https://anastasiosk.blogspot.com/2009/04/blog-post_6164.html?m=1
Στον αγαπητό π.Βασίλειο θα απαντήσω οτι ναι μεν ο Εσταυρωμένος δεν είναι παλαιά παράδοση της Εκκλησίας το θέμα που δημιουργείται όμως είναι οτι αφαιρείται μαζί με το αποσπώμενο Σώμα του Χριστού και ο Σταυρός απο το ιερό. Η ύπαρξη Σταυρού του ιερού είναι πολύ παλαιά όμως. Με έρευνα σε πηγές εχουμε φτάσει σίγουρα μέχρι τον 9ο αιώνα. *
Επίσης για το επιχείρημα οτι ο ιερέας είναι ο Χριστός και οτι η Θ.Λ. γίνεται στον Πατέρα γι αυτό δεν πρέπει να υπάρχει Εσταυρωμένος δεν φαίνεται ακράδαντο. Μετά τη μεταβολή έχουμε και το Αναστημένο Σώμα και Αίμα του Χριστού όπως και με την μνημόνευση της Δευτερας Παρουσίας του είναι παρόν εξ ού και ο θρόνος στο σύνθρονο και η ακοίμητη κανδήλα.
Άρα δεν μας εμποδίζει θεολογικά να υπάρχει και ο Σταυρός (με ή χωρίς εσταυρωμένο) καθώς ο Σταυρός αποτελεί και το 1ο θυσιαστήριο στην Ιστορία (όπως (και) θυσιαστήριο ειναι η Αγ.Τράπεζα) οπου τελέστηκε η άπαξ θυσία του Κυρίου αλλά και στη Δευτέρα Παρουσία θα προηγηθεί το σημείο του Σταυρού.
Συμπέρασμα : Θεολογικά τεκμηριώνεται και η ύπαρξη και η μη ύπαρξη του Εσταυρωμένου/Σταυρού πίσω απο την Αγ.Τράπεζα. Και δεν πρέπει να μιλάμε με απολυτότητα για καμία απο τις δυο θέσεις ούτε να λέμε με ευκολία αυτό δεν είναι θεολογικά σωστό ή το ανάποδο.
Αυτό που δεν τεκμηριώνεται θεολογικά είναι να υπάρχει οπωσδήποτε ή να μην υπάρχει οπωσδήποτε επειδή "αλλοιώνει την λειτουργική εσχατολογική προοπτική" όπως ήταν το βασικό επιχείρημα του Σεβασμιώτατου μητροπολίτη μου.
Αρα θεολογικά δεν τίθεται θέμα απλώς πλέον εδω και πολλούς αιώνες εχει γίνει συνήθεια και παράδοση η ύπαρξη του Σταυρου/Εσταυρωμένου στο ιερό.
Οπότε η συζήτηση έρχεται στο γιατί να γίνει η αλλαγή αυτή ; Και όπως αναφέρανε κάποιοι συνομιλητές γιατί να γίνει με αυτό τον τρόπο;
Δεν ξέρω δεν εχω αντιληφθεί ακόμα.
* ANALECTA BOLLANDIANA 18 (1899), Bioς καὶ πολιτεία καὶ διήγησις περὶ τῶν τρισμακάρων καί θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν Δαβίδ, Συμεὼν καὶ Γεωργίου, τῶν ἐν παλαιοῖς καὶ δεινοῖς χρόνοις φωστήρων ἀναλαμψάντων, σελ. 226 : «ὁ ἐν τῷ ὕπερθεν κιβωρίῳ τῆς ἁγίας τραπέζης πεπηγμένος σταυρὸς πολλῷ τῷ ῥοΐζῳ ἀνασπασθεὶς τῆς ἀψίδος ἐφήψατο».
Δύο απλές σκέψεις για τα δύο θέματα τού άρθρου.
Α. Οποιος Επίσκοπος θέλει να επαναφέρει στοιχεία της αρχαίας λατρείας στην σημερινή πραγματικότητα ή να διορθώσει τυχόν "λάθη", που έχουν γίνει, θα πρέπει για λόγους συνέπειας να μήν χρησιμοποιήσει πλέον την Μίτρα καί τον Σάκκο, διότι αυτά δέν ανήκουν στα άμφια του Επισκόπου , αλλά είναι Αυτοκρατορικά ενδύματα, καί φυσικά δέν χρησιμοποιούνται από Επισκόπους, πρίν από τον 15ο αιώνα, όπως πιστοποιούν αδιάψευστα καί οι τοιχογραφίες που απεικονίζουν Επισκόπους πρίν από τον 15ο αιώνα.
Ας δώσουν λοιπόν το καλό παράδειγμα πρώτα για τούς εαυτούς τους καί κατόπιν ας μεταφέρουν τον Εσταυρωμένο στο σκευοφυλάκιο.
Β. Ανάλογο είναι καί το δεύτερο θέμα. Το να παίρνουμε ένα στοιχείο από μία εποχή πρίν από 16 αιώνες, να το αποκόπτουμε από την συνάφεια του καί να το μεταφέρουμε στο σήμερα για να το επιβάλλουμε στανικώς δέν αντικατοπτρίζει πρόοδο αλλά μονομέρεια.
Αν σκεφθούμε μόνον ότι οι κοπέλλες του 4ου αιώνα ενήστευαν, εξομολογούντο, Κοινωνούσαν, ήσαν προετοιμασμένες ακόμη καί για το Μαρτύριο (βλέπε γυναίκες Μάρτυρες καί Ομολογήτριες), τηρούσαν παρθενία, είχαν καλυμμένη την κεφαλή μέσα στον ναό (δηλαδή ελάχιστη σχέση με το 2023), μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η αυθαίρετη πρωτοβουλία της τοποθέτησης τους στο Ιερό Βήμα σήμερα.
Όταν μας καταλαμβάνει η...καινοθ-ηρία, τότε όλα είναι εφικτά.
Αν η αναίρεση ...καινοτομιών του παρελθόντος ως αντιπαραδοσιακων επιτυγχάνεται με νέες καινοτομίες, τότε η αναίρεση κάθε παράδοσης που δεν μας αρέσει, κατά τη λογική της εποχής, είναι προ των πυλών.
Και η επιστροφή σε δήθεν πατροπαράδοτες συνήθειες όζει ...προτεσταντισμού.
Μήπως να καταργηθεί και η επισκοπική μήτρα; Και τα πολυποίκιλτα άμφια;
Όσο για την "ακινησία του νεκροταφείου", αυτό είναι το πιο σύντομο ...και τρομακτικά τραγικό ανέκδοτο!!
Οι σύγχρονοι άγιοι πώς δεν προέβησαν σε τέτοιες καινοτομίες, που ήταν και πιο...αρμόδιοι;;; Και καλύτεροι γνώστες του τι θέλει ο Θεός;;;
Ή πλανήθηκαν και ακινητοποιήθηκαν, νεκροποιήθηκαν, και αυτοί;
Προσοχοί αδέλφια, γιατί η καινοθηρία μπορεί να μας πετάξει τελείως έξω!...
Θα παρακαλούσα για μια απάντηση και πάνω σε αυτό το ερώτημα.
Σας ευχαριστώ.
"Ούτος ο όχλος ο μη γνωρίζων τον νόμον επικατάρατοι εισί"....
Αν ζούσε ο πατήρ Ευσέβιος τί θά έλεγε άρα, λέτε νά συμφωνούσε με τά λεγόμενα του π. Βασιλείου;
Δηλαδή, ο π. Βασίλειος που σίγουρα θεωρείται "προοδευτικός", μέμφεται την εξέλιξη και "πρόοδο" που κάποτε παρατηρήθηκε στην εκκλησιαστική ζωή;
Δηλαδή, τότε θα ήταν καλή η "συντήρηση", ενώ σήμερα όχι;
Ή μήπως είναι προνόμιο μόνο κάποιων (ποιών άραγε;) να διακρίνουν πότε είναι καλή η "συντήρηση" και πότε η "πρόοδος";
Ο συγγραφέας του άρθρου προφανώς και δεν αναφέρεται στη γενική σωτηριολογική αλήθεια της Εκκλησίας. Αναφέρεται σε επί μέρους αλλότρια και νόθα στοιχεία που κατά καιρούς παρεισέφρυσαν, χρόνισαν εξαιτίας ειδικών συνθηκών (π.χ. τουρκοκρατία) και έφτασαν να εμφανίζονται στις μέρες μας, μόνο και μόνο εξαιτίας της (σχετικής μόνο) παλαιότητάς τους, ως δήθεν"παράδοση της Εκκλησίας" (sic).
Το αντίθετο της συντήρησης είναι η σήψη και όχι η πρόοδος. Συντηρώ σημαίνει προλαβαίνω την σήψη . Ενώ προοδευω σημαίνει έχω τις ρίζες και τις αξίες στις οποίες στηρίζομαι και τις αναπτύσσω
Επιστροφή στις πηγές μας. Για να ζωντανέψουν οι ναοί από πιστούς που θα συμμετέχουν και δεν θα παραμένουν θεατές. Όσοι διαμαρτύρονται είναι μια μειοψηφία που θέλει να επιβάλει την γνώμη της γιατί έτσι τα βρήκαν ή έτσι τα συνήθισαν. Η Εκκλησία είναι εν πορεία ας το κατανοήσουν.
Η ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΟΡΕΑΣ ΔΙΔΑΣΚΕΙ https://www.tomtb.com/?p=14860&page=2
π. Βασίλειε ευλογείτε.
Αυτά που γράφετε είναι η μία όψη του νομίσματος, τα οποία έχουν να κάνουν με την ιστορία των θεμάτων που θίγετε. Το γεγονός ότι οι αλλαγές αυτές ταράσσουν τις συνειδήσεις των απλών και «αγραμμάτων» ή έστω «αστοιχείωτων» πιστών όπως γράφετε, δεν πρέπει να μας προβληματίσει και να αναστείλει, τη «φόρα» της όποιας μεταβολής στο χώρο της λατρείας, μιας και δεν είναι θέματα ουσιώδη (δογματικά), αλλά δευτερεύοντα;
Ο απ. Παύλος προκειμένου να μην σκανδαλίσει τους χριστιανούς τρώγοντας ειδωλόθυτα (ενώ μπορούσε να φάει) τι είπε; «εἰ βρῶμα σκανδαλίζει τὸν ἀδελφόν μου, οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα, ἵνα μὴ τὸν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω» (Α΄Κορ. 8:13).
Άλλωστε τι πειράζει η παρουσία του Σταυρού μέσα στο ι. βήμα; Διδασκαλείο είναι ο σταυρός για όλους μας. Σύγχρονοι άγιοι της εκκλησίας μας, αποδέχτηκαν την παρουσία του χωρίς προβληματισμό… Χωρίς τον σταυρό δεν υπάρχει ούτε η Ανάσταση. Αλλά και η Εκκλησία μας πόσες γιορτές έχει θεσπίσει εις τιμήν του Τιμίου Σταυρού; (Ύψωση Τ. Σταυρού, Πρόοδο Τ. Σταυρού, Σταυροπροσκύνηση κλπ).
Για το θέμα των θηλυκών «ιεροπαίδων». Ποιος ο λόγος να επιλέγουμε και κορίτσια στη διακονία της λατρείας, όταν και μόνο ένα αγόρι μπορεί να εξυπηρετήσει άριστα, να βρεθεί εύκολα και να κάνουμε τη δουλειά μας ανεμπόδιστα;
Οι «ανισότητες» σαφώς δεν υφίστανται πατέρα Βασίλειε. Στη λατρεία υπάρχει διάκριση χαρισμάτων μόνο και διάκριση φύλων και ρόλων, όχι ισοπέδωση. Πιστεύω ότι σε αυτό τουλάχιστον συμφωνείτε(;).
Με τον δέοντα σεβασμό.
π. Δ.
Εδώ ο κόσμος καίγεται καί μας πειράζει ο εσταυρωμένος!!!
Οι παλιότεροι ήταν στην τύφλα ... εμείς είμαστε οι ανοιχτομυαλοι...!!
Εξαιρετική απάντηση! Ευχαριστούμε!
Στο Ευαγγέλιο, που είναι "δύναμη Θεου", αναφέρονται γυναίκες "που διηκονουν τον Χριστό από των υπαρχόντων αυταις". Ο απόστολος των εθνών, δίχως προσωποληψια, ευγνωμονει" τας κοπιωσας εν Κυριω"γυναίκες, Πρισκιλλα, Λυδία, Φοιβη, Μαριάμ, Τρυφαινα, Τρυφωσα, (Ρωμαίους, 1.6)"η γνώσις φυσιοι, η αγάπη οικοδομει" Και εκδηλωσεις αγάπης είναι η συμμετοχή πιστών γυναικών στην ακολουθία, όπως προτείνουν διακριτικοί ποιμένες όπως ο πατέρας Αλεξανδρος
Αχ, αυτή η λατρεία του νέου, που δεν μας αφήνει να ησυχάσουμε, αν δεν αποδείξουμε πόσο μπροστά είμαστε (προοδευτικοί γάρ σε όλα μας) σε σχέση με τους άλλους. Τους άλλους που ζουν την ακινησία του νεκροταφείου, οι φωνασκούντες, οι συντηρητικοί, οι άμοιροι της θεολογίας, οι δούλοι της ψυχολογίας, οι ανιστόρητοι στα εκκλησιαστικά, οι υπερορθόδοξοι, οι έχοντες ως κριτήριο των πάντων την συνήθεια, οι ωρυόμενοι, οι αγνοούντες τον κόσμο που μας περιβάλλει, αυτοί τέλος πάντων που δεν ξέρουν για ποια πράγματα μιλούν!
Ευτυχώς όλα αυτά λέγονται (υποθέτω) με χριστιανική διάκριση και ταπείνωση από τους γνωστούς πια ειδικούς, που δεν θα σταματήσουν τον καλό αγώνα, αν πρώτα δεν συμμορφωθούν όλοι οι παραπάνω (ωρυόμενοι, φωνασκούντες, συντηρητικοί κλπ. κλπ.), έστω και με το ζόρι, αν χρειαστεί, όπως μας έχουν άλλωστε συνηθίσει οι παντός είδους προοδευτικοί.
Εν τω μεταξύ οι ναοί μας αδειάζουν από πιστούς ενώ οι νέοι μας ούτε απέξω δεν περνούν.
Μόνη μας παρηγοριά ότι σε λίγο θα ακούμε στους ναούς μας τις ευχές και τα αναγνώσματα στη δημοτική και θα έχουμε και κορίτσια παπαδάκια.
Κάτι είναι κι αυτό.
Η τελευταία παράγραφος είναι όλα τα λεφτά!!!
Επίσης ένα και μόνο κορίτσι μπορεί να εξυπηρετήσει αριστα.Γιατι να του αρνηθείτε ? Γιατί να προτιμούσατε ένα αγόρι? Αυτό και μόνο δεν είναι απλώς άδικο?
Η τελευταία παράγραφος με βρίσκει λίγο μετέωρο, να είμαι ειλικρινής. Πραγματικά, δεν έπρεπε, ίσως, και δεν γνωρίζουμε πως επεκράτησε, και γιατί, η Εκκλησία σταδιακά αποφάσισε να καταστήλει την τάξη των διακονησσών. Θα προτιμούσα όμως να μη εισέλθουμε για να υιοθετήσουμε την σαρωτική λογική της αποδομηστικής ιστορικής ανάλυσης της σύγχρονης μετανωτερής κουλτούρας, περί κοινωνικών αδικιών, μισογυνισμού, κλπ γιατί ενοχοποιούμε την ίδια την Εκκλησία. Γιατί εάν η Εκκλησία έφτασε σε μια τέτοια πλάνη, αλοίμωνο, τι έμεινε για να πιστεύουμε για ορθόδοξο σήμερα και τι χρειάζεται περαιτέρω συζητήσεως; Εισερχόμαστε στα χωράφια της λογικής των μεταρρυθμιστών διαμαρτυρομένων εν ονόματι ενός δήθεν γνησιότερου ισμού, χριστιαν-ισμού (τ.ε. ιδεολόγημα)
Μετά, υπάρχει πουθενά, καθαυτή η τάξη ιεροπαίδων; Απάντηση: ναι, στην επίσης δυτική - λατινική παράδοση. Το πώς επικράτησε στην καθημας Ανατολή, όπως όλα τα άλλα τα δυτικότροπα, ας ξεκινήσουμε στον 16ο αιώνα στον οποίο σε πολλές περιπτώσεις φθάσαμε να έχουμε σχεδόν τα πάντα κοινά, ακόμη και ιεροκήρυκες και εξομολόγους!
Κανένα πρόβλημα το κορίτσι να κρατάει σταυρό ή λαμπάδα. Ευλογημένο να'ναι απο την Παναγία. Τα στηχάρια, όπως τα επιμάνηκα, και τα οράρια είναι των κληρικών και όχι των λαϊκών. Κανονικά, μονάχα αναγνώστες, ας πούμε, και άνω, όχι στα φραγκότροπα "παπαδάκια", δηλαδή πράγματι εάν μας ενδιαφέρει η ιστορική ακρίβεια και όχι η κενοδοξία των εντυπώσεων.
Πάτερ την ευχή σας.
Χωρίς κανένα ίχνος ειρωνείας θα ήθελα να ρωτήσω.
Αφού επιβεβαιωνεται σε πολλά θέματα η πλάνη των Δυτικών.
Απο το πιο απλό μέχρι το πιο δογματικό.Εμεις τι διάλογο έχουμε μαζί τους.
Τι να δεχτούμε από κάποιους λανθάνουσας?
Συγχαρητήρια π. Βασίλειε για την παρέμβασή σας. Χαίρομαι ειλικρινά που τοποθετείστε ενάντια στη διαιώνιση αντιλήψεων που θέλουν τα κορίτσια κατώτερα και τα αγόρια ανώτερα. Θλίβομαι όμως πολύ, ως μητέρα αυτιστικού παιδιού, που στο κείμενο σας χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως «εμείς εξακολουθούμε να παραμένουμε κλεισμένοι αυτιστικά στον κόσμο μας» διαιωνίζετε αντιλήψεις και στερεότυπα γύρω από μια αναπηρία της οποίας το στίγμα είναι πολύ βαρύ ούτως ή άλλως στην ελληνική κοινωνία. Ένα στίγμα ενάντια στο οποίο οι αυτιστικοί άνθρωποι και οι οικογένειες τους δίνουμε αγώνα κάθε μέρα. Γνωρίζετε ασφαλώς ως παιδοψυχίατρος ότι ο αυτισμός είναι φάσμα και το να λέμε ότι οι αυτιστικοί είναι απομονωμένοι στον κόσμο τους είναι και επιστημονικά λανθασμένο και προάγει μισαναπηρικές αντιλήψεις. Σας εύχομαι καλή συνέχεια στο θεολογικό και ποιμαντικό σας έργο.
Πολύ όμορφη και σημαντική παρέμβαση! Λεπτομέρεια που διεισδύει στην ουσία και στη βάση του θέματος και του τρόπου με τον οποίο παρουσιάζεται!
Όλοι, είμαι σίγουρος, γνωρίζουμε πλείστες όσες γυναίκες που διακονούν στο ναό και τη λατρεία, χωρίς κανένα σύμπλεγμα (κόμπλεξ) κατωτερότητας που λάμπουν με την ταπείνωσή τους και το σιωπηλό τους τρόπο. Χωρίς αυτές η λατρεία θα ήταν σίγουρα φτωχότερη. Θες να πεις για το πρόσφορο και τις αρτοκλασίες, θες να πεις για την περιποίηση του ναού και το στολισμό του, θες για τη μέριμνα για τη διακονία κλήρου και λαού μετά την ακολουθία;
Και έπειτα δεν υπάρχουν και άνδρες που δεν έχουν διακονία κατά τη λατρεία και ευρίσκονται προσευχόμενοι στο ναό;
Ζητω συγγνωμη απο την κυρια του σχολιου 9.54. Πραγματι αγωνιζομαστε για την εξαλειψη του στιγματος, αλλα εχει παραμεινει μια μεταφορικη χρηση του ορου "αυτιστικος". Σαφως πρεπει να βρουμε κατι αλλο που θα αποδιδει την φουσκα μεσα στην οποια ζουν οι σκληροπυρηνικοι Χριστιανοι. Καλη δυναμη στον αγωνα σας.
Πηγή γνησιότητας το Αγιονόρος. Δείτε τι κάνουν και τι δεν κάνουν εκεί, να καταλάβετε τι είναι και τι δεν είναι Ορθοδοξία. Έχουν στο Αγιονόρος κορίτσια για "παπαδάκια"; ΟΧΙ!!! Άρα το θέμα είναι ληξαν.
(Αστειευόμενος γράφω, ο νοών νοείτω, ε;;; :-))
Χριστός Ανέστη!
Ίσως ο πιο "αυτολεξί" όρος να είναι -αντί του προσβλητικού "αυτιστικός"- το "αυτοϊκανοποιημένος". Παραπέμπει στο "εαυτώ αρέσκων" όπως το όριζε ο Απόστολος Παύλος.
Αν απαντάτε σε εμένα, ευχαριστώ. Προφανώς και δεν εννοώ ότι ο συγγραφέας αναφέρεται γενικά στη σωτηριολογική αλήθεια της εκκλησίας. Είναι μεγάλη η θεολογική του εμβρίθεια και η δυνατότητά του μέσα από αυτήν να προσφέρει πάρα πολλά στην εκκλησία.
Εγώ αναφέρομαι ακριβώς σε αυτό που ονομάζετε "αλλότρια και νόθα στοιχεία που κατά καιρούς παρεισέφρυσαν" και θεωρώ ότι έτσι ερμηνεύει ο συγγραφέας ένα μεγάλο μέρος της παράδοσης. Η άποψή μου είναι ότι υπάρχει εδώ ένα σφάλμα ερμηνείας, διότι στοιχεία τα οποία παρεισέφρησαν για έναν α λόγο, μπορεί στην πορεία να ανα-νοηματοδοτηθούν με έναν β τρόπο, και, όταν μετά από πολύ καιρό ο α λόγος έχει ξεχαστεί, μένει ο β με νέο νόημα. Το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της λειτουργικής αποτελείται από τέτοιες ανανοηματοδοτήσεις.
Η δυνατότητα ερμηνείας συνίσταται ακριβώς στο να μπορούμε να ανακαλύψουμε το νέο νόημα, και πιθανόν, την επίνοια του αγίου Πνεύματος πίσω από αυτό -επίνοια, που όμως ως ανθρώπινο αίτημα προκύπτει και ως ανθρώπινη πράξη υλοποιείται (εξ ου και η κατανόηση της παράδοσης ως ενός πεδίου αμοιβαιότητας Θεού και ανθρώπου).
Αν αντίθετα, δούμε την παράδοση (δηλ. μεγάλο μέρος της) ως σύνολο νόθων παρεμβάσεων επάνω στην "αρχική αλήθεια", υπάρχει φόβος μια τέτοια αντίληψη (ή ιδεολογία) να συμπαρασύρει και πολλά καλά στο διάβα της (ακόμα π.χ. και την ευσέβεια προς τη Θεοτόκο, που είναι όψιμος καρπός των αιώνων της εκκλησίας), ιδίως αν κάποιος -και όχι ο π. Θερμός- αυτοαναγορεύεται διορθωτής των κακώς κειμένων χωρίς την έγκριση της εκκλησίας.
Και ο μεν π. Θερμός έχει την παιδεία, τη σοφία και την αρετή να ξέρει πού είναι τα όρια. Τι γίνεται όμως όταν κάποιος άλλος δεν τα έχει;
Σας ευχαριστώ.
Συγχωρείστε με αδελφοί. Και οι δυο κόρες μου σαραντίστηκαν με είσοδο στο Ιερό και περιφορά στην Αγία Τράπεζα. Από Ιερέα των νότιων προαστίων, ορθοδοξότατο! (δεν αναφέρω όνομα, έχει εκδημήσει, μην τον εκθέσω σε... τυμβωρυχία...)
Αγαπητέ π. Βασίλειε, σας ευχαριστώ πολύ για τις δημόσιες παρεμβάσεις σας, που τόσο πολύ έχει ανάγκη η ορθόδοξη εκκλησία και που ξέρουμε με πόσο μεγάλο κόστος γίνονται. Άνθρωποι σαν κι εσάς είναι ο λόγος που ακόμα δεν έχω εγκαταλείψει την εκκλησία.
Και στα δύο θέματα συμφωνώ αλλά που να το πω. Αν εσάς με κάποια πτυχία και μια ιερατική ιστορία δεν σας ακούνε, που θα ακούσουν εμάς, που μας θέλουν μόνο για ενίσχυση του παγκαριού και του φιλανθρωπικού έργου χωρίς να μας δίνουν σημασία. Ούτε έναν απολογισμό δεν κάνουν οι Άγιοι επίτροποι των εισπράξεως και το που διατέθηκαν τα χρήματα. Ας είναι καλά η χοάνη του δεύτερου ταμείου…. Που πάει σε μητροπολη και ημέτερους. Εδώ ξύπνησα!!! και σταμάτησα και δεν δίνω ούτε για κερί. Τα κάνω φιλανθρωπία οπουδήποτε εκτός από παπάδες.
Ελένη
Δέν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι "όταν τελούμε την Θεία Λειτουργία δέν απευθυνόμαστε στο Χριστό".
Το Συνοδικό της Ορθοδοξίας αναφέρει ότι απευθυνόμαστε καί στον Χριστό καί στο Αγιον Πνεύμα, διότι διαφορετικά αποξενώνουμε τα δύο πρόσωπα από την "Θεοπρεπή ομοτιμία".
Τό πλήρες κείμενο φαίνεται παρακάτω
§37 Τοις λέγουσιν, ότι την εν τω καιρώ τού κοσμοσωτηρίου πάθους τού Κυρίου και Θεού και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού προσαχθείσαν υπέρ τής ημών σωτηρίας παρ' αυτού θυσίαν τού τιμίου αυτού σώματός τε και αίματος, ως αρχιερέως, κατά το ανθρώπινον δι' ημάς χρηματίσαντος, ότι περ ο αυτός και Θεός και θύτης και θύμα, κατά τον πολύν εν θεολογία Γρηγόριον, προσήγαγε μεν αυτός τω Θεώ και Πατρί, ου προσεδέξατο δε ως Θεός μετά τού Πατρός, αυτός τε ο μονογενής και το Πνεύμα το άγιον, ως δια τούτων αποξενούσιν αυτόν τε τον Θεόν Λόγον και το ομοούσιον και ομόδοξον τούτου παράκλητον Πνεύμα τής θεοπρεπούς ομοτιμίας τε και αξίας, ανάθεμα (γ΄).
Ο Σεβ. Περιστερίου θα έχει το θάρρος να ζητήσει την κατάργηση του ράσου και των μακριών μαλλιών που επίσης δεν ήταν στην παράδοση; Θα έχει το θάρρος να καταργήσει τα πλουμιστά του άμφια, τον σάκκο, την μίτρα, τον μανδύα κλπ; Θα καταργήσει το τέμπλο; Θα μεταθέσει τον θρόνο του στην παραδοσιακή του θέση; Θα φέρει την τέλεση της θ. Λειτουργίας με φορά προς τον λαό; Και πόσα άλλα…
«μὴ πάντες ἀπόστολοι; μὴ πάντες προφῆται; μὴ πάντες διδάσκαλοι; μὴ πάντες δυνάμεις;»
(Α΄ Κορ. ιβ΄, 29)
Ρηχά, ἐπιφανειακά, χωρίς θεολογικό ὑπόβαθρο τά ἐπιχειρήματα τοῦ σεβαστοῦ π. Βασιλείου σχετικά περί ἀντιλήψεως γιά «ἀνώτερα καί κατώτερα παιδιά» προκειμένου ὑποστηρίξει κάποιες ἀπερίσκεπτες καί ἐπιπόλαιες ἐνέργειες πού σκανδάλισαν τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας.
Οὐδέποτε ἡ Ἐκκλησία μας ὑποτίμησε καί θεώρησε τή γυναίκα κατώτερη σέ σχέση μέ τόν ἄνδρα.
Ἄλλωστε ἀπαγορεύσεις δέν ὑπάρχουν μόνο σέ γυναῖκες ἀλλά καί σέ ἄνδρες στά διάφορα διακονήματα.
Αὐτό τί σημαίνει, ὅτι εἶναι κατώτεροι ἀπό τούς ἄλλους;
Στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ρόλοι τοῦ καθενός (ἀνδρός ἤ γυναικός) εἶναι διακριτοί καί ἔχουν νά κάνουν μέ τήν ἰσονομία ἀπέναντι στό Νόμο τοῦ Θεοῦ.
Ἕνεκα τούτου τό ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας κοσμεῖται ἀπό ἁγίους καί ἄνδρες καί γυναῖκες.
Κι αὐτό διότι οἱ εὐσεβεῖς καί ἐμφορούμενοι ἀπό φόβο Θεοῦ πιστοί, βλέπουν τόν Νόμο Του ὡς πραγματική ἐλευθερία καί ὑποτάσσονται σ’αὐτόν ὁλόψυχα καί μέ ἐπιστοσύνη ἀφοῦ μέσα του διακρίνουν τήν δυνατότητα πού τούς παρέχεται γιά τή σωτηρία καί τόν ἁγιασμό τους.
Ἀντιθέτως, οἱ ἐμφορούμενοι ἀπό κοσμικό πνεῦμα χριστιανοί ὅλα τά βλέπουν ὡς ἀδικίες, ὡς περιορισμούς, ὠς ἀντιλήψεις καί ἀπόψεις τοῦ παρελθόντος κλπ. πού πρέπει νά ξεπεραστοῦν γιατί δῆθεν λειτουργοῦν ὡς ἀγκυλώσεις μέ ἔλλειψη προσαρμοστικότητας στίς νέες συνθῆκες καί ἐποχές «κατά τις οποίες επέρχεται κοσμογονία στις ανθρώπινες σχέσεις, στις νοοτροπίες, στην τεχνολογία κτλ» ὅπως χαρακτηριστικά ἀναφέρει ὁ π. Βασίλειος.
Ὅμως θέλουμε νά λησμονοῦμε πώς ἡ ἀλαζονία καί ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι αὐτές πού γεννοῦν τέτοιες καταστάσεις, οἱ ὁποῖες ὡς ἰδιαίτερα παθολογικές καί ξένες πρός τό πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας μας ἐπισωρεύουν πλείστα ὅσα προβλήματα, διενέξεις καί διχογνωμίες στό Σῶμα της.
Ὁ Ἅγιος Ἐφραίµ ὁ Σῦρος νουθετεῖ: «Ἡ ὑπερηφάνεια ἀναγκάζει ἐπινοεῖν καινοτοµίας, µή ἀνεχόµενη τό ἀρχαῖον» κατονομάζοντας ἔτσι ὡς πηγή, ὡς ρίζα ὅλων τῶν κακῶν στήν Ἐκκλησία τήν ἔλλειψη ταπεινοῦ φρονήματος ἐκ μέρους τῶν μελῶν της.
Ὡς ἐκ τούτου «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου!»
Θεόδωρος Σ.
Αναρωτιέμαι. Ήταν η πρώτη φορά που βγήκαν τα κοριτσάκια με στιχάρια και λαμπάδες στον εν λόγω ναό; Αν ναι, πολύ τυχερός ο "ευλαβής" πιστός που τα φωτογράφησε και τα έβγαλε στη δημοσιότητα! Αν όχι, και πάλι ήταν τυχερός ο "ευλαβής" πιστός. Αλλά μήπως η δημοσιοποίηση έγινε επί τούτου για να γίνει συζήτηση και ντόρος; Μήπως το θέμα εκκινεί από τον ίδιο το χώρο για την εδραίωση της τακτικής που εφαρμόζεται;
Εγώ εκείνο που δεν μπορώ να καταλάβω είναι το γιατί τόσοι σχολιαστές υπογράφουν ως ΑΝΩΝΥΜΟΙ!!! Πραγματικά είναι αδιανόητο! Πραγματικά, αν ήμουν εγώ ο διαχειριστής του blog δεν θα αναρτούσα κανένα σχόλιο που υπογράφεται από ανώνυμο σχολιαστή! Τί φοβάστε; Δεν καταλαβαίνω! Μήπως είστε Φαρισαίοι και θέλετε να παίζετε σε διπλό ταμπλώ; Μήπως από εγωπαθές συμφέρον θέλετε να τα έχετε καλά με όλους! Δεν έχετε το θάρρος της γνώμης σας; Αν δεν έχετε το θάρρος της γνώμης σας τότε καλύτερα μη στείλετε κανένα σχόλιο!
Προς: 9 Ιουνίου 2023 στις 1:50 π.μ.
Σεβαστέ μου π. Παύλε. Είμαι σε δύσκολη θέση να απαντήσω στα όσα εκθέσατε. Πολλές φορές το έχω αναλογιστεί αν πρέπει να υπάρχουν σχόλια.
Επώνυμα γράφω την άποψή μου σε άλλα ιστολόγια, και δεν την δημοσιεύουν, διότι δεν είναι της «γραμμής» τους, όπως συμπεραίνω.
Στην ζωή μου συζητώ με αδελφούς χριστιανούς και μου εκφράζουν γνώμη. Όταν πάμε σε ανώτερο κλιμάκιο ξεχνούν τα όσα είπαν και συντάσσονται με την «γραμμή», για να μην γίνουν αποσυνάγωγοι.
Υπάρχει τόση κακότητα στο χώρο μας, που κατανοώ και αυτούς τους ανώνυμους. Το έχω γράψει ότι κάνω λογοκρισία στα σχόλια τα οποία και δεν δημοσιεύω.
Ως τακτική μου έχω να μιλάω επώνυμα. Αυτό είχε και έχει πολλές συνέπιες. Σε μια επώνυμη επιστολή μου προς κάποιους Αρχιερείς, ο Μητροπολίτης Ηλείας κυρός Γερμανός (τον οποίο γνώριζα), ζήτησε την απόλυσή μου εκ της εργασίας μου (Βιβλιοπωλείο ΖΩΗ), και ταυτόχρονα την απομάκρυνσή μου από την άμισθη διεύθυνση οικοτροφείου, και εκ του κατηχητικού έργου.
Αν ήταν ανώνυμη δεν θα πέρναγα της ψυχής μου τον τάραχο.
Προ ετών.. δύο αδελφοί, αστυνομικός που μετά έγινε κληρικός, και επιστήμονας της βορείου Ελλάδας, με επιστολές τους επώνυμα ζητούσαν την αποπομπή μου από συλλόγους που πρόσφερα διακονία, λόγω αναρτήσεων στο ιστολόγιο αυτό που δεν τους άρεσαν.
Το ερώτημά μου είναι: μπορούν να έχουν το θάρρος της γνώμης τους κληρικοί και λαϊκοί στον εκκλησιαστικό χώρο που σε τίποτα δεν διαφέρει από τον κοσμικό;
Σας ευχαριστώ για τις δύο επώνυμες παρεμβάσεις σας οι οποίες τίμησαν την μικρή αυτή προσπάθεια του ιστολογίου και έθεσαν ζητήματα γόνιμου προβληματισμού, σε εμένα και στους αναγνώστες θέλω να πιστεύω.
Την ευλογία σας.
Μα σε τί κόσμο ζούμε επιτέλους! Και όλοι αυτοί που ασκούν αυτήν την τρομοκρατία λέγονται και... Χριστιανοί!!! Κύριε ελέησον!
Θα ήθελα να απαντήσω στις θέσεις του ανώνυμου, (όχι που δεν θα ήταν ανώνυμος!), 6 Ιουνίου 2023 στις 3:59 μ.μ., σχετικά με τη θέση του Σταυρού πίσω από την Αγία Τράπεζα. Επικαλείται την μαρτυρία ANALECTA BOLLANDIANA 18 (1899). Μα η μαρτυρία αυτή αποδεικνύει το αντίθετο από αυτό που θέλει να αποδείξει! Δεν μιλάει το χωρίο αυτό για Σταυρό πίσω από την Αγία Τράπεζα αλλά για Σταυρό που ήταν επάνω στο κιβώριο: «ὁ ἐν τῷ ὕπερθεν κιβωρίῳ τῆς ἁγίας τραπέζης πεπηγμένος»! Τότε, πάνω από την Αγία Τράπεζα υπήρχε ένα κουβούκλιο (κιβώριον), το οποίο στηριζόταν σε τέσσερεις κολώνες επάνω ή πλάι στις γωνίες της Αγίας Τραπέζης. Στην κορυφή αυτού του κιβωρίου υπήρχε «πεπηγμένος» ένας Σταυρός! Γι’ αυτόν τον Σταυρό μιλάει το χωρίο ANALECTA BOLLANDIANA 18 (1899), «ὁ ἐν τῷ ὕπερθεν κιβωρίῳ τῆς ἁγίας τραπέζης πεπηγμένος»! Αυτός ήταν ο Σταυρός του Αγίου Βήματος!
Και να διευκρινίσω κάτι για τις απόψεις μου. Δεν υποστηρίζω κατ' ανάγκην την αφαίρεση του Σταυρού πίσω από την Αγία Τράπεζα! Εκείνο που θέλω να αποδείξω είναι ότι οι απόψεις του Αγίου Περιστερίου είναι απόλυτα σύμφωνες με την Παράδοση των Αγίων Πατέρων πριν την Τουρκοκρατία και την αυξανόμενη επιρροή της Δύσεως επί της Ανατολικής Εκκλησίας.
Μάλιστα. Λαμπρά. Δηλαδή ο υπαρξιακός Γολγοθάς και η αυτοδιάθεση μέχρι θανάτου είναι πίστα για λίγους. Μόνο αρσενικούς. Οι γυναίκες διακοσμητικά εργαλεία στη ζωη και στον θανατο. Στοιχεία υποβάθρου. Σε λίγο θα μας πείτε και τίποτα άλλα εξίσου λαμπρά λόγια όπως ότι η Εύα παρεσυρε τον Αδάμ στην αμαρτία και όλα τα σχετικά. Σαν εκείνο το φωτεινό από αγάπη πλάσμα, τον αρχιερέα ενός μοναστηριου στην Ανδρο το 2006 που μου έλεγε, μικρό κορίτσι τότε, πως οι γυναίκες ευθύνονται για όλα τα κακά του κόσμου. Και δεν με άφηνε να κοινωνήσω όταν περιοδευα. Τραγικές καταστάσεις. Ευτυχώς τώρα από την άλλη πλευρά, εκείνη του κοινωνικού ελέγχου, είμαι σε θέση να εντοπίζω τέτοιους ιερείς οι οποίοι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους έχουν εγκληματίσει (και δεν αναφέρομαι σε οικονομικά εγκλήματα μόνο).Τυχαιο; Δεν νομίζω. Άλλωστε έτσι τους εντοπίζω. Όποτε έρχεται κάποια εισαγγελική για υποψία κακοποίησης από κληρικό, το πρώτο που ζητάω είναι να γίνει έρευνα στα όσα ο εκάστοτε κληρικός κηρύττει. Από εκεί διαπιστώνει πολλά κανείς για το ποιόν του ανθρώπου. Μόλις αντιληφθώ πως υπάρχουν τέτοιου είδους αφηγήματα στα όσα κηρύττει, εκδιδω ένταλμα για έλεγχο. Μέχρι στιγμής δεν έχω πέσει ποτέ έξω στο ποιος είναι ο ιερέας τον οποίο ψάχνουμε στην εκάστοτε περίπτωση απλά και μόνο από το που "στεκεται" σε δογματικές θέσεις αυτού του είδους. Δεν γίνεται να στηρίζει κάποιος τέτοιες θέσεις και να είναι στη σωστή πλευρά της ζωής. Δεν γίνεται να στηρίζει κάποιος τέτοιες θέσεις και να έχει αγάπη.
Τόσος σάλος για το ότι δύο κορίτσια κράτησαν τις λαμπάδες εκτός του Αγίου Βήματος. Διότι όπως διάβασα τα κορίτσια δεν διακονήσαν μέσα στο ιερό αλλά έξω. Που είναι το κακό; Δεν μπορούν οι γυναίκες να κρατούν κεριά εκτός. Την Μ. Εβδομάδα στην ενορία μου επιτρόπισες διορισμένες από τον Αρχιεπίσκοπος στην περιφορά Νυμφίου, Μυστικού Δείπνου, Επιταφίου.. προπορεύονταν με λαμπάδες. Εκεί τι το διαφορετικό υπήρχε; Α! ξέχασα στην ενορία μου η μία από τις διορισμένες επιτρόπισες προπορευόταν με κερί φορώντας παντελόνι στον Αγ. Νικόλαο ήταν σεμνοντυμένες με ρασάκι. Η υποκρισία στο έπακρο.
Ψάξτε τίποτα άλλο και αφήστε τις παρωνυχίδες.
Μια χαρά τα γράφει ο π. Βασίλειος Θερμός.
Νικόλαος Πεφάνης
Υπερβάλετε έως και λοιδορείτε ολόκληρη κατηγορία εκ του ασφαλούς βέβαια,δημοσίων λειτουργών των κληρικών.Η δικην Μαρά και Ροβεσπιέρου οιηματικη καταγγελία αγνώστων κληρικών πίσω από ανώνυμα σχόλια είναι απαράδεκτη.Διότι συγκρίνετε ανόμοιες συμπεριφορές χωρίς συναίσθηση πιστεύω και ενσυναίσθηση οτι έτσι διασπείρεται μίσος χωρίς έστω, ολίγιστη αμφιβολία ότι πρόκειται περί απόψεων μίας μειοψηφίας ανθρώπων για τους οποίους προδικαζετε δυσμενή μεταχείριση άνευ πραγματικης αιτιολόγισης.Ερμηνεύετε κατά δόκησιν θρησκευτικές απόψεις περί δήθεν υποβάθμισης της ισότητας των δύο φύλων στην Εκκλησιαστική πρακτική και Λειτουργική ζωή.Χωρις να αφήνετε έστω και μικρή αμφιβολία για την ορθότητα αφ' ενός των δικών σας συμπερασματων,αφ' ετέρου μήπως φαινομενικά ίδια γεγονότα και συμπεριφορές, όπως τα το παρόντα σχολιαζομενα,υποκρύπτουν προώθηση απόψεων μη αποδεκτών από συνειδητούς Ορθόδοξους Χριστιανούς, όπως πχ Ατζέντα ΛΟΑΤΚΙ! Περαιτέρω διάχυση τέτοιας μορφής κριτικής μόνο κοινωνική αντιπαράθεση κομίζει επισσωρευση ανύπαρκτων ζητημάτων, καθαρά τυπικά εκκλησιαστικά τα οποία κλιμακούμενα δια της μεθόδου "κάνω την τρίχα .. τριχιά", μόνο αχρείαστες κοινωνικά και άδικες ηθικά,γ κατηγορίες για τους αποδέκτες. επιφέρουν.Δυστυχώς η επώνυμη υπογραφή του email δεν είναι δυνατή λόγω α
Ας ασχοληθεί η Σύνοδος με κάτι σοβαρό. Ας μην χάνει τον «πολύτομο» χρόνο της με τον π. Αλέξανδρο. Για τε μεγάλα θέματα δεν επιλαμβάνεται, για πλημμελήματα έχει χρόνο. Συνεδριάσεις ρουτίνας και άνευ σημασίας κάνει. Όσο συντομότερα επανέλθει στην ενορία του ο π. Αλέξανδρος τόσο το καλύτερο.
π. Νεόφυτος
Απαντώντας στον Πρωτοπρεσβύτερο Λειτουργιολόγο Παύλο Κουμαριανό, θα ήθελα να συνεισφέρω αντιρρητικά,όχι στην ουσία του τεθέντος προβλήματος, αλλά στη γενικότερη αναστάτωση που επισυνέβη από την άστοχη ενέργεια του Σεβασμιωτάτου Μητρ. Περιστερίου να επανεισάγει μεταβολές στον χώρο του Ιερού Βήματος (έστω βολιδοσκοπών),ως μη έδει, σε απληροφόρητους περί τα λειτουργικά θέματα, ιερείς αλλά και λαϊκούς αδελφούς, άσημους και επίσημους. Δηλαδή να τονίσω, ότι όσο χρήσιμη κηρυκτικά και τελετουργικά μπορεί να είναι μια τέτοια πρωτοβουλία, για την επανεκπαίδευση και συνειδητοποίηση των λειτουργικών μας ελλείψεων και αστοχιών, μια τέτοια ενέργεια, μπορεί να καταστεί επιτηδευμένη ή υπό την πίεση εξωτερικών συνθηκών ατελέσφορη.Βεβαίως η γνώση προγενέστερων λειτουργικών συμβολισμών, τύπων και τεκταινόμενων στην ενοριακή Λατρεία, είναι στοιχείο λειτουργικής μεταρρύθμισης, άρα πρέπει να γίνεται από κοινού (Συνοδικώς), ώστε να μην καταστεί άσκοπη, και πηγή ταραχών επί ζημία της ενότητος του εκκλησιαστικού πληρώματος. Άρα μάλλον θα πρέπει να συζητείται με την προοπτική μίας ευρείας και σταδιακής προσαρμογής σε καταλληλότερα λειτουργικά πρότυπα Πράγμα που πρέπει να γίνει στην αρχή πειραματικά και συντηρητικά και υπό την επιστημονική συνεργασία και καθοδήγηση μέσω της επιλογής κατάλληλων προτύπων Ναών δια της δημιουργίας ευκαιριών πανηγύρεων και προσκυνημάτων η ναοδομικών προσθήκών η αφαιρέσεων λειτουργικών χώρων με κατάλληλο αρχιτεκτονικό/ ναοδομικό σχεδιασμό και επίβλεψη.
πρεσβ.ΠέτροςΠανταζής, πτυχιούχος Θεολογίας.
Τι πράγματα είναι αυτά που λέτε κύριε Γιώργος Κίσσας, απόδοση στην δημοτική ευχών και κειμένων της Θείας Λειτουργίας στην δημοτική?! Χριστέ μου! Θα τρίζουν τα κόκαλα των Αγίων Πατέρων με αυτά που λέτε!
π. Πέτρο, σε ευχαριστώ για το σχόλιό σου και συμφωνώ μαζί σου! Τέτοιες αλλαγές θέλουν πολλή σκέψη, περίσκεψη, στοχασμό, μελέτη από τους Ποιμένες της Εκκλησίας και σωστή προετοιμασία του Λαού του Θεού ώστε να έρθει εύπεπτη η αλλαγή/διόρθωση των κακώς κειμένων!
Βέβαια είμαστε μια Εκκλησία που κινείται με πολλές ταχύτητες! Γι' αυτό οι μεγάλες αλλαγές πρέπει να γίνουν αργά, μεθοδικά και σταθερά με προηγούμενη ενδελεχή μελέτη από τους Ποιμένες της Εκκλησίας! Εμείς, δυστυχώς ή δεν διορθώνουμε τίποτα ή κάνουμε καταστροφικούς σεισμούς! Ένα αρνητικό παράδειγμα είναι η θέση των Πληρωτικών της Θ. Λειτουργίας. Η Εκκλησία βασίσθηκε στις θέσεις του μακαριστού Φουντούλη και έβγαλε τα Πληρωτικά από πριν το "Πάτερ ημών" και άφησε τα Πληρωτικά μόνο μετά τη Μεγάλη Είσοδο! Η περαιτέρω έρευνα όμως αποδεικνύει το αντίθετο! Τα Πληρωτικά ή δεν ανήκουν καθόλου στη Λειτουργία, ή αν πρέπει να μπουν τέλος πάντων κάπου στη Λειτουργία, τότε είναι πριν το "Πάτερ ημών"! Το λάθος ήταν ότι η Εκκλησία εμπιστεύτηκε ΕΝΑΝ μόνον σχετικό επιστήμονα και βιάστηκε να θέσει σε πράξη την άποψή του!
Δεν είναι όμως αυτός εδώ ο κατάλληλος και επαρκής χώρος για επιστημονική ανάλυση! (Πρόκειται να δημοσιεύσω σχετικό άρθρο στο περιοδικό Σύναξη!)
Αυτά τα ολίγα είχα να σου πω, αδελφέ, και να παρακαλέσουμε το Θεό να μας φυλάξει από το κάνουμε βίαιες αλλαγές με ποιμαντικά κόστος και να σκανδαλίσουμε το Λαό του Θεού!
Ευχαριστώ για το χρόνο σου! Καλή Λειτουργία αύριο!
π. Παύλος Κουμαριανός
Διαφωτιστικά τα όσα μας ενημέρωσε ο π. Βασίλειος Θερμός. Ένας φωτισμένος κληρικός που τολμά να εκφράσει άποψη. Τολμά και τις επικρίσεις χωρίς φόβο, διότι λέει αυτά που θεωρεί σωστά. Ευχαριστώ π. Βασίλειε για όσα κατά καιρούς μαθαίνω από εσάς.
Αριστείδης Νικολόπουλος
Μαθηματικός
Από όσο γνωρίζουμε πάτερ μου, η μόνη που μπήκε στο Ιερό ήταν η Παναγία. Ακόμα και τα μωρά όταν σαραντίσουν και τα πάνε οι γονείς τους στην εκκλησία για ευχή, μόνο τα αγόρια βάζουν εντός του Ιερού οι Ιερείς. Τι, δεν είναι έτσι; Το τι ισχύει στα Μοναστήρια είναι τελείως διαφορετικό και μη το συγκρίνουμε, διότι οι μοναχές έχουν λάβει "σχήμα" το οποίο δεν έχουν οι λαϊκές.
Δεν έχεις γνώση της πρακτικής της Εκκλησίας. Στο ιερό μπορούν να εισέλθουν λαϊκές γυναίκες οι οποίες έχουν λάβει ευλογία από τον Επίσκοπο ή τον Εφημέριο. Πολλές γυναίκες νεωκόρισες ή ευπρεπιστείς μπαίνουν στο ιερό. Στον Ναό του Ραγκαβά που έγινε τόσο λόγος και στο τέλος θα είναι «άνθρακας ο θησαυρός» οι κοπέλες δεν μπήκαν στο ιερό. Ντύθηκαν έξω, και κρατούσαν τις λαμπάδες έξω. Πόσο ψέμα και σπέκουλα για ανύπαρκτο θέμα από τις «μονταζιέρες» των ακραίων. Η υπομονή έχει όρια. Το ψέμα όσοι το αναπαράγουν είναι όργανα του διαβόλου. Σταμάτα τα Fake News γιατί κολάζεσαι και κολάζεις.
π.Βασίλειε εαν η θεολογία δεν εμπνέει πνοή ζωής αιωνίου τι να την κάνω? Η «αἰώνιος ζωή», ἡ ζωὴ τῆς ἀγάπης, τῆς μετοχῆς στὴ ζωὴ τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὴν ὁποία «ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν» (Α’ Κορ. 2, 9). Ποτὲ μάτι δὲν εἶδε κι αὐτὶ δὲν ἄκουσε κι ἡ πιὸ τολμηρὴ φαντασία δὲν σκέφτηκε αὐτὰ ποὺ ἐτοίμασε ὁ Θεὸς γιὰ ὅσους τὸν ἀγαποῦν! Ἐκεῖ μᾶς εἰσάγουν τὰ γεγονότα τῆς Ενανανθρωπήσεως τοῦ Λόγου, τοῦ Σταυροῦ, τῆς Ἀναστάσεως, τῆς Πεντηκοστῆς. Αὐτὴ εἶναι ἐντελῶς διαφορετικὸ εἶδος ζωῆς. Εἶναι «αἰώνια», μὲ τὴ διάρκεια, τὴν ἔνταση, τὴν καθολικότητα, τὴν τελειότητά της. Με τὴν Μυστηριακὴ γνώση τοῦ Θεοῦ μὲσα στὴν Ἐκκλησία, ἡ Λειτουργική πραγματικότητα δεν έχει πια διαστάσεις, μπρός -πίσω, πάνω-κάτω, παραμένει "αδιάστατος" και πανταχού αεί παρούσα! Ἐν τάφῳ σωματικῶς, ἐν Ἄδου δὲ μετὰ ψυχῆς ὡς Θεός, ἐν Παραδείσῳ δὲ μετὰ Ληστοῦ, καὶ ἐν θρόνῳ ὑπῆρχες Χριστέ, μετὰ Πατρὸς καὶ Πνεύματος, πάντα πληρῶν ὁ ἀπερίγραπτος.
π.Παύλο την ευχή σας.
Μοιάζει σα να μην διαβάσατε στο εν λόγω σχόλιο, το σχόλιο... αλλά μόνο τον αστερίσκο. Ας μείνουμε όμως σε αυτό. Αν έχετε ακούσει την θεολογική τεκμηρίωση του Περιστερίου θα θυμάστε οτι "δογμάτισε" την μη τοποθέτηση Εσταυρωμένου/Σταυρού στο Ιερό-κόγχη.
Αυτή η μαρτυρία που παρέθεσα επιλεκτικά (έχουμε πληθώρα μαρτυριών που δείχνουν το συμβατό του να υπάρχει Σταυρός-Εσταυρωμένος στο χώρο του ιερού) απορρίπτει - εξ απόψεως παραδόσεως - το επιχείρημα οτι δεν πρέπει να υπάρχει ο Σταυρός-Εσταυρωμένος στην περιοχή Αγ.Τραπέζης-κόγχης ιερού (είναι πολύ συγκεκριμένη η διατύπωση μου στο πρώτο σχόλιο)..... Και η μεγάλη σημασία της συγκεκριμένης μαρτυρίας είναι στην παλαιότητά της.
Έτσι αν προσέξετε η μαρτυρία δεν αποδεικνύει το αντίθετο απο αυτό για το οποίο παρατέθηκε.
Φυσικά δεν αποδεικνύεται οτι ο Περιστερίου είναι "απόλυτα" σύμφωνος με την Παράδοση προ Τουρκοκρατίας καθότι ουδέποτε υπήρξε τέτοια θεολογία απο τους Πατέρες σαν αυτή που διατύπωσε ο Περιστερίου στην ομιλία του τον Μάϊο του 2023.
Δείτε αγιογραφίες και ψηφιδωτά απο 4ο-6ο αιώνα με Σταυρό στην "περιοχή" που ο Περιστερίου θεολόγησε ως χώρο μόνο των εσχάτων, δείτε στο ευχολόγιο που μιλάει για εγκαίνια ναού και τοποθέτηση Σταυρού πίσω απο την Αγ.Τράπεζα.
Πολλά και ποικίλα μπορούμε να αντιπαραθέσουμε τόσο στα επιχειρήματα περι παράδοσης όσο και στα θεολογικώς ενδεδυμένα επιχειρήματα (περί οντολογικής σύγχυσης, περί εσχατολογίας κ.α.) για συντομία θα σας παραπέμψω στις εξής εργασίες :
1.https://tasthyras.wordpress.com/2023/05/25/ο-εσταυρωμένος-στο-ιερό-βήμα-α/
2.https://tasthyras.wordpress.com/2023/06/29/η-ενότητα-σταυρού-και-ανάστασης-στο/
3.https://tasthyras.wordpress.com/2024/03/24/λόγος-ἀπολογητικός-πρός-τούς-διαβάλλ/
Εν κατακλείδι , όπως είπα και στο πρώτο σχόλιο, θεολογικά τεκμηριώνεται και να υπάρχει και να μην υπάρχει. Το μεγάλο ατόπημα είναι οτι δογμάτισε και απολυτοποίησε την θέση οτι δεν πρέπει να υπάρχει Σταυρός-Εσταυρωμένος πίσω απο την Αγ.Τράπεζα κάτι που δεν συνάδει ούτε με την θεολογική ούτε με την λειτουργική Παράδοση και φυσικά καθιστά όλους τους ναούς που έχουν Σταυρό-Εσταυρωμένο...ασύμφωνο με την "θεολογία" κατά τον Περιστερίου άρα και ιερείς/πιστούς που το υποστηρίζουν κατά το ηπιότερο αιρετίζοντες(;) και όλους όσους αγίασαν με την συγκεκριμένη Παράδοση ... (τι άραγε;)
Με εκτίμηση
Παναγιώτης Σαρρής
Θεολόγος-Οικονομολόγος
Και που είμαστε ακόμα. Με τα καινούργια ΣΜΥΚ. Με 2 χρόνια σπουδών θα λιγοστέψουν ακόμα περισσότερο αυτά που θα μπορούσε να μάθει ένας υποψήφιος.
Δημοσίευση σχολίου