Τάλαντα και Ταλέντα - π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Τάλαντα και Ταλέντα

π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Κάθε άνθρωπος για να εκδηλώσει τον εαυτό του χρειάζεται ένα μίνιμουμ αγάπης, ελευθερίας και απόστασης. Ο κύριος της σημερινής παραβολής απομακρύνθηκε, έφυγε σε ταξίδι, ώστε καθένας απ’ αυτούς στους οποίους έδωσε τα τάλαντα να έχει αυτές τις προϋποθέσεις αυτενέργειας. Έδωσε λοιπόν στον ένα πέντε τάλαντα, στον άλλο δύο τάλαντα και στον τρίτο ένα τάλαντο. Ο πρώτος έκανε τα πέντε – δέκα. Ο δεύτερος έκανε τα δύο – τέσσερα. Ο τρίτος όμως έκρυψε το τάλαντό του στο έδαφος, υποτίθεται για να μη του κλαπεί από άλλους, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι ήταν… κλέφτης του εαυτού του!

Ο άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας προλαβαίνει στην περίπτωση και μας λέει: «Μηδείς λεγέτω ὃτι ἓν τάλαντον ἒχω καί οὐδέν δύναμαι ποιῆσαι. Δύνασαι καί δι’ ἑνός εὐδοκιμῆσαι». Αυτή η σκέψη είναι κλειδί στο να συνειδητοποιήσουμε ότι ο Θεός Πατέρας ζητάει από όλους τα ίδια. Και έχουμε όλοι την ίδια υποχρέωση απέναντι στο δώρο. Ο Θεός δεν ζητάει δέκα, από αυτόν στον οποίο έδωσε ένα. Του ζητάει απλώς να το εκδιπλώσει. Η αναλογία εργασίας είναι ακριβώς η ίδια. Πέντε – δέκα και ένα – δύο είναι ακριβώς η ίδια αναλογία διπλασιασμού. Αν αυτός που έχει πέντε τα κάνει οκτώ και εγώ που έχω ένα το κάνω δύο, τότε εγώ είμαι «σωστός» κα ο άλλος υπεκφεύγει. Όταν λέμε «…ἓν τάλαντον ἒχω καί οὐδέν δύναμαι ποιῆσαι …» σκεπτόμαστε με την λάθος υπεκφυγή της ζήλειας: Γιατί και εγώ δεν έχω τόσα;

Τάλαντα και ταλέντο είναι η ίδια λέξη (η δεύτερη ιταλική από τα λατινικά) και σημαίνει το φυσικό χάρισμα. Όμως η παραβολή δείχνει ότι σημασία δεν έχει: Τι έχεις, αλλά: Τι το κάνεις!! Το τι έχω είναι μυστήριο (κληρονομικότητας, συνθηκών, προσωπικών δεδομένων, αόρατων στα μάτια του μυαλού μου), το τι κάνω αυτό που έχω, είναι η ευθύνη μου! Το πρώτο δεν το διάλεξα, το δεύτερο το υλοποίησα. Κάθε ανθρώπινη πράξη (ακόμα και κάθε λόγος) είναι υπόλογος ευθύνης, και είναι ακριβώς αυτό που δίνει αξία στον άνθρωπο, αφού μόνον ο άνθρωπος έχει ηθικές επιλογές και κρίνεται από το τί επιλέγει να ενεργήσει. Άλλωστε όποιος δεν διακινδυνεύει τίποτα, δεν αποκτά τίποτα.

Ο τρίτος από τους δωρεοδόχους είναι σ’ αυτήν την τοποθέτηση. Δεν διακινδυνεύει τίποτε και φυσικά δεν αποκτά τίποτε. Επειδή όμως καταλαβαίνει το σόλοικο της στάσης του θέλει να δικαιολογηθεί και φανερώνει τον ψυχικό του κόσμο, που έχει νοσηρότητες. «Κύριε, ξέρω ότι είσαι σκληρός άνθρωπος, θερίζεις και μαζεύεις από εκεί που δεν σπέρνεις, και γι’ αυτό το έκρυψα». Τι μας λέει – φανερώνει; Ότι δεν έχει σχέση εμπιστοσύνης με τον δωρητή, αλλά τον φοβάται. Φυσικά ο φόβος ακινητοποιεί τον άνθρωπο και τον οδηγεί στο να κάνει λάθος επιλογές.

Ο Χριστός μ’ αυτή την παραβολή θέλει να μας βοηθήσει να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να έχουμε αληθινή εικόνα και σωστή ιδέα για τον Θεό. Μας λέει ότι δεν πρέπει να σκεφτόμαστε ότι είναι ένας κακός κύριος, σκληρός και σοβαρός, που θέλει να μας τιμωρήσει! Αν αυτό πιστεύουμε τότε η ζωή μας δεν μπορεί να αναλάβει κόπο για κανένα σκοπό, επειδή θα ζούμε με τον φόβο, που παραλύει, και είναι αυτοκαταστροφικός. Πρέπει επειγόντως να ανακαλύψουμε τι είναι πράγματι ο Θεός και να το εγκολπωθούμε. Ο Χριστός στο περίεργο βιβλίο της Π. Διαθήκης – Έξοδος (34, 6) μέσα σε κείνη την δύσκολη ατμόσφαιρα των αναστατώσεων και των πολέμων και μαχών, μας λέει ότι είναι: «… γεμάτος έλεος και καλοσύνη, υπομονετικός, πιστός και πρόθυμος να συγχωρήσει…». Και στην Καινή Διαθήκη, που έχει πλέον άλλα δεδομένα (Καινή – καινούργια Διαθήκη), ο Χριστός μάς έδειξε ότι δεν είναι ένας σοβαροφανής και ανυπόφορος δάσκαλος, αλλά ένας πατέρας γεμάτος αγάπη και τρυφερότητα. Ένας πατέρας καλοσύνης. Ένας πατέρα άξιος να του έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη. Μας έδειξε ο Χριστός την γενναιοδωρία και την φροντίδα του Θεού με πολλούς τρόπους. Πρώτα με τον λόγο Του, με τις χειρονομίες Του, με την υποδοχή εκ μέρους Του όλων, ειδικά των αμαρτωλών, των φτωχών και των μικρών. Κατόπιν με τις υποδείξεις Του, που φανερώνουν το ενδιαφέρον Του, ώστε να μη χάνουμε την ζωή μας άσκοπα. Αυτά φανερώνουν πόσο πολύ μας αξιολογεί και μας εκτιμά ο Θεός, και αυτή η συνειδητοποίηση, μας βοηθά να είμαστε υπεύθυνοι σε όλες τις πράξεις μας.

Εμάς όμως μας τρομάζει η ευθύνη! Από μικροί υπεκφεύγουμε στο να αναλαμβάνουμε ευθύνη. Φανταζόμαστε την ανωριμότητα άνεση και όχι αναπηρία που όντως είναι. Επιθυμούμε πάντα να μας αναβαθμίζουν αξιολογικά, αλλά δεν αποδεχόμαστε την συνηρτημένη σε κάτι τέτοιο, ευθύνη για «ώριμες ενέργειες»! Δεν καταλαβαίνουμε ατυχώς, ότι ο Χριστός δεν μας δίνει τάλαντα για να Του τα ξαναδώσουμε, αλλά για να ζήσουμε μ’ αυτά! Αυτούς που εργάστηκαν μ’ αυτά που πήραν και τα αύξησαν, όταν ο Δωρεοδότης επιστρέφει, όχι απλώς δεν τους τα παίρνει, αλλά τους τα προσαυξάνει. «Γίνου ἐπάνω δέκα πόλεων». Αυτό σημαίνει ότι τα πάντα σώζονται, όταν θυσιάζονται. Όταν τα προσφέρουμε στον Χριστό τότε αποχτούν μονιμότητα. Τότε γίνονται όντως δικά μας. Σώζεται ό,τι θυσιάζεται.

Υπάρχει μια ιστορία απ’ την ζωή του βασιλιά της Αυστροουγγαρίας Φρειδερίκου Γουλιέλμου του Δ΄ κατά την οποία συζητάει ο βασιλιάς με ένα φίλο του τραπεζίτη και κείνος, μέσα στην επικοινωνιακή τους άνεση, του κάνει μια ερώτηση «προσωπικών δεδομένων». Τον ρωτάει: Έχω απορία πόση είναι η περιουσία σου, τι χρήματα έχεις; Εκείνος που φαίνεται ότι ήταν περιεσκεμμένος άνθρωπος τού απαντά: 4.000 μάρκα. Έλα, του λέει εκείνος, μη με κοροϊδεύεις, αν θες μη μου απαντάς, αλλά μη μου λες ψέματα. Τότε ο βασιλιάς τού λέει: Άκου φίλε μου. Δεν σου λέω ψέματα, 4.000 μάρκα είναι η όντως περιουσία μου! Αυτά έχω δώσει ελεημοσύνη. Έχουμε μόνον όσα αποθέσουμε στα χέρια του Χριστού. Όλα τα υπόλοιπα θα τα αφήσουμε και θα φύγουμε γυμνοί. Όσα έχουμε αποθέσει στα χέρια Του, από εκείνα που Αυτός μας έδωσε, μόνον εκείνα σώζονται και έχουμε.

Η παραβολή των ταλάντων, λοιπόν, μας διδάσκει:

1. Υγιά και αληθή θεολογία. Δεν κινδυνεύουμε από τον Θεό, αλλά από την δική μας αβελτηρία,
2. Δεν έχει θέση στη σχέση μας με τον Χριστό ο φόβος. Δεν κινδυνεύουμε από Εκείνον αλλά από τον εαυτό μας,
3. Δεν κάνει διακρίσεις ο Χριστός στις «απαιτήσεις» Του, και ζητάει αναλόγως αυτών που δίνει, και
4. Όποιος δεν διακινδυνεύει τίποτα, τελικώς φαίνεται πως δεν είναι τίποτα.