Βουλιαγμένοι στο σκοτάδι - π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Κυριακή του Τυφλού

 Βουλιαγμένοι στο σκοτάδι

 π.Θεοδόσιος Μαρτζούχος

Κατά Ιωάννην Θ’ 1-38

Τα μάτια είναι η μισή ομορφιά και η χαρά της ζωής. Αυτά δίνουν την δυνατότητα της εμπειρίας του κόσμου του Θεού. Χωρίς αυτά όλη η ομορφιά και το μεγαλείο της δημιουργίας μένουν άγνωστη υπόθεση και αποκλεισμένη ευτυχία. Η βλάβη των ματιών είναι ζημιά ουσιαστική, έλλειψη και δυστυχία.

    Το σημερινό ευαγγέλιο της πέμπτης μετά το Πάσχα Κυριακής περιέγραφε ένα θαύμα. Ένας άνθρωπος τυφλός εκ γενετής, δηλαδή με την δυστυχία που είπαμε παραπάνω σε απόλυτο βαθμό, είχε την ευλογία της συναντήσεως με τον Χριστό, και αυτό το γεγονός ήταν καθοριστικό για την πορεία του, αφού μετά την συνάντηση έπαψε πλέον να βρίσκεται στην κατάσταση της τυφλώσεως και έβλεπε. Αν παρακολουθήσουμε τα τροπάρια της σημερινής γιορτής, θα δούμε ότι ο υμνογράφος της Εκκλησίας ξεχνάει το θαύμα, το αφήνει στην άκρη ή αν θέλετε το παίρνει σαν μια μικρή αφορμή και πάει βαθύτερα. Λέει ότι αυτός ο άνθρωπος τον οποίο θεράπευσε ο Χριστός ήταν τυφλός στα βιολογικά του μάτια, αλλά επισημαίνει ότι υπάρχει μια τύφλωση που είναι χειρότερη από την τύφλωση των βιολογικών ματιών! Η τύφλωση της ψυχής, του εσωτερικού ανθρώπου δηλαδή. Το κοντάκιο της εορτής έλεγε: «Τῆς ψυχῆς τά ὄμματα πεπηρωμένος σοί Χριστέ προσέρχομαι ὡς ὁ τυφλός ἐκ γενετῆς, ἐν ματανοίᾳ κραυγάζων σοί, Σύ τοῖς ἐν σκότει, τό φῶς τό ὑπέρλαμπρον». Τα μάτια της ψυχής μου είναι κατεστραμμένα, Χριστέ μου, όμως σε πλησιάζω όπως ο τυφλός εκ γενετής, κραυγάζοντας εν μετανοία προς εσένα: Εσύ είσαι, γι’ αυτούς που βρίσκονται στο πνευματικό σκοτάδι, το φως το υπέρλαμπρο.

    Αφού βλέπει κανείς τα πάντα γύρω του, πώς είναι δυνατόν να μη βλέπει; Είναι πολύ δυνατόν και, ακόμη χειρότερο, πάρα πολύ συνηθισμένο! Στα μάτια της ψυχής μας παρεμβάλλεται μια κρούστα η οποία τα εμποδίζει να βλέπουν και η οποία κρούστα προέρχεται από τα λάθη μας, από τα πάθη μας, από τις στραβές ιδέες μας· και τότε αρχίζουμε να αξιολογούμε τα πράγματα με λανθασμένο κριτήριο. Η Εκκλησία προσεύχεται για τους Χριστιανούς και ζητάει ακριβώς αυτό: Να έχουν τα μέσα τους μάτια καθαρά και ανοιχτά. Να βλέπουν τηλαυγώς(=μακριά και κατακάθαρα). Κριτήριό τους να είναι η ευαισθησία που έχει το φυσικό μάτι όταν κάτι πάει να μπει μέσα του, και δακρυρροεί και αισθάνεται ενοχλημένο φοβερά και θέλει να το αποβάλει. Με τον ίδιο τρόπο, μας διδάσκει η Εκκλησία, θα πρέπει να αντιδρά και ο εσωτερικός μας κόσμος. Όμως ξέρετε κάτι; Αυτός ο εσωτερικός κόσμος είναι δύσκολη υπόθεση.

    Τα λάθη μας, όταν γίνονται  κατ’ επανάληψιν, σιγά-σιγά στοιχειοθετούν δεσμεύσεις ψυχικές, που ονομάζονται πάθη, και μας «προικίζουν» μ’ αυτές. Πρόκειται για τις εξαρτήσεις. Καταστάσεις δεσμευτικές και συνθήκες δουλείας. Η ευχάριστη αρχική χαρά από κάποιο θέμα, χάνει καθ’ οδόν την χαρά, μένει απλώς ευχάριστη, μέχρι να γίνει αναγκαστική, δυσαχθής(δύσκολα υποφερτή) πορεία δουλείας σε κάποιο πάθος. «Ὅσα πάθη τοσοῦτοι καί δεσπόται». Όσα πάθη, άλλα τόσα και αφεντικά. Κι αυτή η διαδρομή ισχύει και για ψυχικά και για σωματικά πάθη. Τα λάθη λοιπόν γεννάνε πάθη και παράγουν δούλους. Οι δούλοι βλέπουν… «αλλά δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς!!».

    Τα μεν σωματικά πάθη, επειδή έχουν την αμεσότητα της ανταποδοτικής ικανοποίησης, γίνονται εύκολα εξαρτήσεις, ενώ η επαναληπτική δουλεία γεννάει κούραση στον άνθρωπο που, μετά την αρχική αυταπάτη ικανοποίησης και ευτυχίας, ζει το βίωμα του «ταπεινωμένου» δουλικού, που σέρνεται αναγκασμένο σε κάθε «δεσποτική» εντολή. Από την άλλη, τα ψυχικά πάθη γεννάνε σιγά-σιγά στραβές ιδέες που γίνονται, στην πορεία κάθε ταλαίπωρου εξαρτημένου, οδηγητικοί πλοηγοί προς το …σκοτάδι. Στα ψυχικά πάθη, η κούραση δεν είναι ενοχλητική, και οι στραβές ιδέες φαντάζουν ως ο ούριος άνεμος που κατευθύνει το πλοίο της ζωής αυτού «του τυφλού» στον «νέο κόσμο» που υπόσχονται οι στραβές ιδέες!

    Έτσι εμείς όλοι οι ταλαίπωροι άνθρωποι ωδινόμαστε σε αυτή την «σχιζοφρενική» διελκυστίνδα, να μας τραβούν από την μία τα σωματικά πάθη και από την άλλη οι στραβές ιδέες· και εμείς… «να μην το βλέπουμε»! Λέμε: «να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά» σε όποιον αγαπάμε και θέλουμε να μην πελαγοδρομήσει· και συγχρόνως εμείς να είμαστε θεότυφλοι ψυχικά και να καμαρώνουμε ως ανοιχτομάτηδες.

    Όταν κουραζόμαστε από τις σωματικές εξαρτήσεις και βλέπουμε ως λύτρωση την αλλαγή και την ελευθερία από αυτές, τότε οι στραβές ιδέες μας δεσμεύουν και δεν μας αφήνουν να ενεργήσουμε! Όταν αμφισβητούμε την ορθότητα των στραβών ιδεών και αποφασίζουμε να τις «πετάξουμε», τότε τα σωματικά πάθη μάς θυμίζουν τις αλυσίδες των δεσμεύσεων που εμποδίζουν το …πέταγμα! Μένουμε οικόσιτα πτηνά, υπόδουλα στο …καλαμπόκι των παθών και ξένα προς την γοητευτική αετίσια ελευθερία. Και όλα αυτά γιατί, όπως λέει ο Ισαάκ ο Σύρος: «Αυτός που έχει μάτια ώστε μπορεί και βλέπει τον εσωτερικό του εαυτό, είναι  μεγαλύτερος από εκείνον που αξιώθηκε να δει αγγέλους». Σε μας μένει να ζητήσουμε από τον Αναστημένο Χριστό να μας βοηθήσει να διαπιστώσουμε ότι είμαστε τυφλοί και να ζητήσουμε να θεραπεύσει την τύφλωση μας.

    Πώς θα γίνει αυτό; Ο Χριστός, όντας φως του κόσμου (Ιω 9, 8), όταν βρέθηκε μπροστά του ο τυφλός, έφτυσε χάμω, έφτιαξε λάσπη, την πήρε στα χέρια του, την έβαλε στα μάτια του τυφλού και του είπε: «Τώρα πήγαινε να πλυθείς στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ!» Τι μπορούν να σημαίνουν αυτά για εμάς σήμερα; Αυτός όλος ο κύκλος των εξωτερικών εικόνων υποδήλωναν το μυστήριο της Εκκλησίας. Στην Εκκλησία τι συμβαίνει; Εκεί υπάρχει ο όντως Απεσταλμένος (Σιλωάμ) που είναι ο Χριστός. Αυτός είναι η κολυμβήθρα μέσα στην οποία ανοίγουν τα μάτια των ανθρώπων. Εκεί, κάποιος ο οποίος λειτουργεί ακριβώς για να τεθεί αυτή η λάσπη πάνω στα μάτια των ανθρώπων, και είναι ο πνευματικός του καθενός μας, χρίει τα μάτια μας με την λάσπη που δημιούργησε με το πτύσμα Του ο Χριστός. Μια λάσπη που έχει γίνει από το πτύσμα του Χριστού. Και γι’ αυτό μπορεί να ανοίγει τα μάτια των τυφλών. Όχι επειδή έχει εξ ιδίας δυνάμεως την δυνατότητα να μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο, αλλά ακριβώς επειδή λειτουργεί ως το γεγονός αυτό που διαβάζουμε στο ευαγγέλιο.

    Αδελφοί μου, τέτοια περιστατικά από το Ευαγγέλιο θα πρέπει να μας δίνουν την αφορμή πάνω από όλα να σκεφτούμε τον εαυτό μας. Να αγωνιστούμε να μπούμε σε μια πορεία αυτογνωσίας. Να αρχίσουμε την προσπάθεια να ανοίξουμε τα εσωτερικά μας μάτια. Να αρχίσουμε να βλέπουμε τον ψυχικό μας κόσμο. Εκεί είναι τα δύσκολα. Τα απ’ έξω τα βλέπουμε εύκολα, το κριτήριο για να τα αξιολογήσουμε μας λείπει και πορευόμαστε στα τυφλά.

    Ο Χριστός θα μας ανοίξει τα μάτια και θα μας βοηθήσει να δούμε τον εαυτό μας όπως ακριβώς είναι:

με ό,τι είναι πληγωμένο και τυφλό

με ό,τι είναι εύθραυστο

με ό,τι είναι φτωχό

αλλά και

με όλα μας τα χαρίσματα

με όλη την ομορφιά που μας έδωσε

με όλη την κλήση προς την αγάπη που

την «διαστρέψαμε τυφλώττοντες παντός ἀγαθοῦ καί νοσοῦντες τήν ἀπροσεξίαν».