«Φθινοπωρινά ποικίλα» Το νέο τεύχος της «Σύναξής» (αρ. 175).

«Φθινοπωρινά ποικίλα»

Το νέο τεύχος της «Σύναξής»  (αρ. 175).

Παραθέτω το ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ και στη συνέχεια τα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.

[Το εξώφυλλο: έργο Ανδρέα Γιαννούτσου (Λάρισα), Ανδρεας Γιαννουτσος]

……………………………………

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ο

Το τεύχος ετούτο στεγάζει κείμενα ποικίλης θεματικής, με κοινή όμως ραχοκοκαλιά – όπως συμβαίνει πάντα με τα ποικίλα τεύχη μας. Η ραχοκοκαλιά εδώ είναι η έγνοια ότι αδιάκοπα χρειαζόμαστε κεντρίσματα για ζητήματα που παραμένουν ανοιχτά και που πρέπει να μη λησμονιέται ότι παραμένουν ανοιχτά.

Το τεύχος εκδίδεται φθινοπωριάτικα, δηλαδή εποχή γλυκιά, εποχή που σηματοδοτεί νέες ενάρξεις στις ετήσιες ασχολίες μας. Ωστόσο η συγκυρία την οποία ζει ο πλανήτης μας –και φυσικά η κοινωνία μας– είναι συγκυρία δίχως γλύκα. Συγκυρία η οποία πεισματικά αποσπά και παράλογα τονίζει το πρώτο μονάχα συνθετικό της λέξης Φθινόπωρο: την φθίση – την αίσθηση μείωσης και παρακμής. Η αγωνία και η ανασφάλεια, οι πόλεμοι και η αποθέωση της ισχύος κάνουν την συγκυρία δυστοπική, αλλά ακριβώς εδώ έγκειται το μεγάλο στοίχημα: Η βίωση φθίσης ούτε να συνεπάγεται συναίνεση, ούτε και να μένει ατουφέκιστη. Τα κεντρίσματα λοιπόν που επιχειρεί το τεύχος εκφράζουν τέτοιας λογής στάση.

Ώστε η καλή η έγνοια, η ξαγρύπνια για τα σπουδαία της ζωής, η άρνηση παραίτησης απ’ την ελπίδα και –εν τέλει– η λαχτάρα για γλύκα φθινοπωρινή να ανοίγουν προοπτικές με νόημα και αναμετρήσεις με το νόημα. Κάπως σαν το ποίημα (μήπως προσευχή;) του Ρίλκε:

“Μέρα φθινοπώρου”

«Κύριε: είναι καιρός. Το θέρος τράβηξε πολύ.
Ρίξε τον ίσκιο σου στου ήλιου τα ρολόγια,
λύσ’ τους ανέμους σου στον κάμπο τον πλατύ.
Πρόσταξε τα στερνά σου φρούτα να μεστώσουν,
δώσ’ τους δυο μέρες πιο πολλές καλοκαιριά,
σπρώξ’ τα το έργο τους εκείνα να τελειώσουν,
διώξε τη γλύκα τους μες στα βαριά κρασιά.
Όποιος δεν έχει σπίτι τώρα, δεν θα χτίσει.
Μόνος αν έμεινε, έτσι θα ’ναι για πολύ,
θα στέλνει γράμματα, πια μάτι δεν θα κλείσει,
μες στις αλλέες θα γυρνά εδώ κι εκεί
καθώς τα φύλλα θα μαδούν πάνω στη γη»*.

Το τεύχος το ανοίγει σχόλιο του π. Βασίλειου Αργυριάδη σε μια ευαγγελική παραβολή χαρακτηριστική του ανοίγματος του Φθινοπώρου: στην παραβολή του σπορέως ή (θα μπορούσαμε να πούμε) στην παραβολή για την άσκηση στην δεξίωση του σπόρου. Στη συνέχεια ο π. Αντώνιος Πινακούλας ανατέμνει την αυτοβιογραφία του αγίου Σωφρονίου Σαχάρωφ (1896-1993) ως εγχείρημα νεωτερικό – ως συνάντηση δηλαδή της πίστης με τα νεωτερικά μοτίβα και προτάγματα. Ο Δημήτρης Μόσχος αποκαλύπτει τον πλούτο, την συνθετότητα, ακόμα και την πολυφωνία που έχει αποτυπωθεί στο «Γεροντικό», την συλλογή περιστατικών και αποφθεγμάτων ασκητών της Εκκλησίας. Ο Σωτήρης Δεσπότης ερευνά την δράση γυναικών οι οποίες άρθρωσαν θεολογικό λόγο και επιχείρησαν κοινωνική παρέμβαση στη νεώτερη Ελλάδα, και εισηγείται αναστοχασμό των ορισμών που δίνονται στο παραδοσιακό, το καινοτόμο και το μεταρρυθμιστικό. Ο Αυγουστής Μπάλκας συνεχίζει την έρευνα για την αμφιλεγόμενη μορφή και την οδυνηρή κατάληξη του νεοέλληνα κληρικού διαφωτιστή Θεόφιλου Καΐρη (1784 – 1853).

Ο π. Εμμανουήλ Κλάψης φέρνει σε διάλογο την «Μαύρη Θεολογία» (ένα ρεύμα της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, φωνή των εξουθενωμένων Αφροαμερικανών) με την Ορθόδοξη συνείδηση, και συνηγορεί υπέρ της ανάγκης για σπουδή και για κριτικό διάλογο, για τα οποία δεν υπάρχει πάντα ετοιμότητα και προθυμία. Κατόπιν Κωνσταντίνος Γιαννούλης και η Βαΐτσα Γιαννούλη εξετάζουν τις θεολογικές αφορμές ή αναφορές του ζωγράφου Σαλβατόρ Νταλί (1904-1989), οι οποίες αφθονούν στα έργα του, παρά τις δηλώσεις του ίδιου περί αθεΐας του. Η δε Εβελίνα-Στεφανία Ντένμπεκ φωτίζει μια πλευρά της παλαιστινιακής συνάφειας στα χρόνια του Χριστού, αποκρυπτογραφεί τα συμφραζόμενα και τις συνδηλώσεις που είχε η ενδυμασία των διαφορετικών εθνοτικών ή κοινωνικών ομάδων.

Όπως κάθε τεύχος Σεπτεμβρίου, έτσι και τούτο κλείνει με την ανάγνωση – αξιολόγηση κάποιου αξιόλογου έργου. Αυτή τη φορά, του εν γένει έργου του Ιταλού φιλοσόφου και ψυχαναλυτή Μάσιμο Ρεκαλκάτι (Massimo Recalcati), τον οποίο διαβάζουν ο π. Ευάγγελος Γκανάς, ο π. Χρυσόστομος Τύμπας και η Βασιλική Πηγή Χριστοπούλου.

Και υπενθυμίζουμε το αίτημα:

«Κύριε [...] λύσ’ τους ανέμους σου στον κάμπο τον πλατύ».

Παραχρήμα υπενθύμιση ότι η δεξίωση των ανέμων από τον άνθρωπο σημαίνει στάση έμπρακτη και έμπονη.

Θ.Ν.Π.

* «Rainer Maria Rilke (1875-1926), Δέκα Ποιήματα (μτφρ. Κώστας Κουτσουρέλης)», Ποιείν, https ://shorturl.at/QKt21

..........................................................

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
- π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ, «Τὰ τέσσερα ἐδάφη».
- π. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΙΝΑΚΟΥΛΑΣ, «Παιδεία καὶ μετάνοια στὴν αὐτοβιογραφία τοῦ π. Σωφρονίου».
- ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΜΟΣΧΟΣ, «Ὁ πνευματικὸς κόσμος τῶν Πατέρων τῆς ἐρήμου: κοινὲς γραμμὲς καὶ σημεῖα σύγκρουσης».
- ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΕΣΠΟΤΗΣ, «Γυναῖκες ἑρμηνεύτριες - εὐαγγελίστριες τῆς Ἁγίας Γραφῆς στὴν Ἑλλάδα».
- ΑΛΕΞΙΟΣ ΜΑΪΝΑΣ, «Ἡ ἐλπίδα (ποίημα)».
- ΑΥΓΟΥΣΤΗΣ ΜΠΑΛΚΑΣ, «Ὁ διδάσκαλος τοῦ Γένους Θεόφιλος Καΐρης».
- π. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΛΑΨΗΣ, «Ἡ συμβολὴ τῆς Μαύρης Θεολογίας τῆς Ἀπελευθέρωσης γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη μαρτυρία σὲ ἕναν κόσμο ἀδικίας».
- Καλὸ κατευόδιο, Χρυσόστομε Σταμούλη!.
- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ & ΒΑΪΤΣΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗ, «Ὁ διάλογος ἁγιολογικῶν ἔργων καὶ τέχνης στὸ εἰκαστικὸ ἔργο τοῦ Salvador Dalí».
- ΕΒΕΛΙΝΑ-ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΝΤΕΝΜΠΕΚ, «Ἡ ἐνδυμασία ὡς κυρίαρχο σημάδι ἀναγνώρισης τῶν ἀλλοεθνῶν στὴν Παλαιστίνη τοῦ 1ου αἰ.».
- π. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΓΚΑΝΑΣ, π. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΤΥΜΠΑΣ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΗΓΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ, Ἀναγνώσεις του ἔργου τοῦ Μάσιμο Ρεκαλκάτι.
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ:
Θανάσης Ν. Παπαθανασίου (για το βιβλίο: Marcus Plested, THE MASTER BUILDER:
DEMETRIOS KOYTROUBIS AND THE RENEWAL OF THEOLOGY IN MODERN GREECE), 

Γιάννης Γεωργίου (για το βιβλίο: Adèle Sutre, ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ), 

π. Βασίλειος Θερμός (για το βιβλίο: Ἁνδρέας Ἁλεξόπουλος, ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΗΘΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΑ ΣΚΟΜΠΤΣΟΒΑ), 

Λαμπρινός Ευστ. Πλατυπόδης (για το βιβλίο: Ἄλμπρεχτ Ντίτεριχ, ΝΕΚΥΙΑ: ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ), 

Διονύσιος Σκλήρης (για το βιβλίο: π. Ἰωσὴφ Κουτσούρης, ΚΡΥΦΗ ΖΩΗ), 

Άγγελος Καλογερόπουλος (για το βιβλίο: Δημήτρης Γ. Μαγριπλής, ΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙ ΜΕ ΣΗΜΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ), 

Ιωάννης Βογιατζής (για το βιβλίο: Χρυσόστομος Σταμούλης, MIND THE GAP), 

Πέτρος Α. Παναγιωτόπουλος (για το βιβλίο: Νικόλαος Γ. Τσιρέβελος, Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ), 

Χριστίνα Κολοβού (για το βιβλίο: ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ, ΠΑΞΩΝ & ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΤΡΙΒΙΖΑΣ - ἐπιμ. Μητροπ. Θεσσαλιώτιδος & Φαναριοφερσάλων Τιμοθέου), 

Σταύρος Γιαγκάζογλου (για το βιβλίο: Γιῶργος Παπαγεωργίου, Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ).
ΕΝΘΕΤΑ ΤΕΧΝΗΣ: Ντράγκιτσα Τάντιτς, «Ο Χριστός της μονής Ντέτσανι».