Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2025

ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΟΝΗ ΣΙΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΙΝΑΙΟΥ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ; - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΟΝΗ ΣΙΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΙΝΑΙΟΥ

ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ; 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 Α.   Συμφοιτητές στη Θεολογική του Αθήνησι με το Δημήτρη Σαμαρτζή-δυο μήνες κι εφτά μέρες νεώτερο. Συστρατιώτες, φίλοι και αδελφοί εν Χριστώ Ιησού στη Χριστιανική Φοιτητική Ένωση … Συνοδοιπόροι μετά στη Διακονία Του από άλλη διαδρομή, ο γράφων από την κατ’ οίκον Εκκλησία-1961-και τη Λειτουργία του λόγου Του στη νέα γενιά. Εκείνος από τη Μοναστική ζωή της ευχής, επίσης-1961-Μοναχός Δαμιανός, Διάκονος, Αρχιμανδρίτης, Αρχιεπίσκοπος Ηγούμενος της Μονής της Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Διαδρομή ζωής στο πνεύμα του στίχου του Απόστολου των Εθνών. «Ουκ εσμέν γαρ ως οι πολλοί καπηλεύοντες τον λόγον του Θεού. Αλλ’ ως εξ ειλικρινείας, αλλ’ ως εκ Θεού κατενώπιον Θεού εν Χριστώ λαλούμεν»-2Κο.2,17.

     Πλην σε σχέση με το ανακύψαν στη Μονή οξύ θέμα, η ακόλουθη διαφορά. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, γνωστός αγαπημένος και των δυο μας και σεβαστός ως «ο πατήρ Αναστάσιος» πιο πολύ, έμεινε εκεί που τον έστησε «εις τύπον και τόπον Του» ο Χριστός παρών μέχρι και 96 χρονών. Κλινήρης μετακομίστηκε στον Ευαγγελισμό, από όπου τον παρέλαβε η Αγάπη Του, κρίνοντας ότι «τον δρόμον τετέλεκε», και, τον επανέφερε εκεί που ανήκε να ταφεί-και ετάφη- περιφανώς …

Β.  Παρά τα ανωτέρω το και αυθαίρετο και αντικανονικό των στασιαστών μοναχών, και για την ατυχή συγκυρία απαράδεκτο, από μόνη την εύστοχη επισήμανση του Μητροπολίτη Χονγκ Κονγκ Νεκτάριου καταρρίπτεται. Αλλά και, τους φορτώνει την ευθύνη για όλα τα ευρύτερα για την Ορθοδοξία δυσάρεστα. Αυτό επιμαρτυρείται απροκάλυπτα προς κάθε κατεύθυνση και από την ανακοίνωση του Αρχιεπίσκοπου Δαμιανού για τα της διαδοχής του. Ήτοι, σε ποιον ανήκει και η πρωτοβουλία, και η ευθύνη, και σε ποιον όχι, με το όνομα αυτού καταλεπτώς. «Πανορθόδοξα, γράφει, η Κανονική θέση της ιεράς Μονής Σινά έχει οριστεί αμετάκλητα από το Σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχου Γαβριήλ Δ’ το 1872. Παράλληλα τελικός κριτής πανορθοδόξως  παραμένει το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η Ιερά Μονή είναι «αυτόνομη, αυτοδέσποτη …»

Γ.  Πράγμα το οποίο τώρα, και υπό το φως της πραγματείας του Πανεπιστημιακού Καθηγητή Σπυρ. Κοντογιάννη-«Το Σιναϊτικόν ζήτημα»-ιστορικά τε και θεολογικά ανάγει το όλο θέμα πίσω, πολύ πίσω, στον 6ο αιώνα, και πολύ υψηλά, στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, στην επέμβασή του στον Ιερό χώρο του Θεοβάδιστου Όρους, και στα προκύπτοντα από αυτήν προνόμια για τη Μονή, τον Ηγούμενο της οποίας ορίζει τιμητικά σε Αρχιεπίσκοπο. «Η σημασία της Ιεράς Μονής του Σινά, γράφει, είχε πλέον επίσημον αναγνώρισιν και αυτοκρατορικήν προστασίαν, η οποία εξεδηλώθη δια της παροχής υπό του Ιουστινιανού συγκεκριμένων προνομίων δια την αυτοδυναμίαν και αυτονομίαν της εν αυτή ασκήσεως των μοναχών».

     Προνομίων που δόθηκαν με συγκεκριμένη «Νεαρά» ή «Χρυσόβουλο» ή «Ορισμό», του Ιουστινιανού, για τα οποία δείχνει αρχικά να κρατάει κάποια απόσταση. «Ανεξαρτήτως της οποιαδήποτε αξιολογήσεως, της αξιοπιστίας και αυθεντικότητος αυτών», γράφει-σελ.28. Κι αυτό παρότι συνάμα δέχεται πως. «Η «Νεαρά» αύτη του Ιουστινιανού περιλαμβάνεται εις τα περιεχόμενα τριών Σιναϊτικών Κωδίκων». «Νεαρά του Μεγάλου Ιουστινιανού εις τον επίσκοπον όρους Σινά, αρχιεπίσκοπον και υπέρτιμον και τρίτον των δύο είναι αξιούσαν…» Αλλά και λίγο πιο πέρα αναθεωρεί αυτή την απόσταση και επισημαίνει τα εξής. «Οπωσδήποτε όμως η αμφισβήτησις του περιεχομένου της σωζομένης «Νεαράς» δεν αίρει την βάσιν και της υπό του Ιουστινιανού εκχωρήσεως εις την ιεράν Μονήν ωρισμένων προνομίων αυτονομίας εν τη οργανώσει και λειτουργία αυτής, τα οποία-ενδιαφέρον αυτό-ηξιοποιήθησαν βραδύτερον δια την θεμελίωσιν περαιτέρω διεκδικήσεων»-σελ. 31.

    Ναι ! Διεκδικήσεων που όντως πέτυχαν, αλλά και σεβάστηκαν σε μεγάλο βαθμό πάντες οι στο πέρασμα του χρόνου ετερόδοξοι και αλλόδοξοι κατακτητές αυτών των τόπων των τόσο ιερών. Πράγμα το οποίο σε τελική ανάλυση έχει να πει ότι, το όλο προκύψαν ζήτημα και πράγμα ανάγεται εκεί που ανήκει έκπαλαι και πρωταρχικά, στο primus inter pares της καθ’ ημάς Ορθόδοξης Ανατολής Οικουμενικό Πατριαρχείο ! Αλλά και ότι, μένουν και ανοιχτοί, και έκθετοι, και απ’ έξω, ως «εισπηδήσαντες», πάντες οι γραφόμενοι παλαιοί τε και οι καινοί !

Αθανασιος Κοτταδακης

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ κ. Κοτταδάκη,
Νομίζω ότι καταθέτετε μιαν εύλογον άποψιν, προφανέστατα με καλήν πρόθεσιν, αλλά ενδεχομένως χωρίς επαρκή γνώσιν των παραδόξων κανονικών διαστάσεων του θέματος. Τούτο, δεδομένου ότι το καθεστώς α) της Μονής Σινά και β) της Αρχιεπισκοπής Σινά, θεσμών που συνυπάρχουν αλλά ΔΕΝ αφομοιώνει ο ένας τον άλλον, δεν έχει παρόμοιόν του στον Ορθόδοξον χώρον. Και δια τον λόγον αυτόν, όσα εύλογα και κανονικά ισχύουν σχεδόν παντού, δεν είναι κανονικά και εύλογα δια το Σινά. Τα ίδια υπεστήριξα και πρότριτα αναρτήσας σχόλιον εις το κείμενον του Σεβ. Χόνγκ-Κόνγκ.
Η Μονή είναι πράγματι αυτόνομος και ακαταπάτητος, πάντη και παντός ελευθέρα και μηδενί θρόνῳ πατριαρχικώ υποκειμένη. Η Μονή, όχι η Αρχιεπισκοπή! Η Αρχιεπισκοπή ΔΕΝ είναι αυτόνομος και ακαταπάτητος, πάντη και παντός ελευθέρα και μηδενί θρόνῳ πατριαρχικώ υποκειμένη. Ανά τους αιώνας, πολλάκις έγιναν κινήσεις συγχέουσες τα δύο, με θλιβερά επακόλουθα.
Αναφέρεστε, αντιλαμβάνομαι επαινετικώς, στην μελέτην του καθ. Κοντογιάννη το «Σιναϊτικόν Ζήτημα», και δίδετε ιστορικά στοιχεία από την σελ. 31 αυτής. Ίσως γνωρίζετε το πόνημα από ετεροαναφοράν. Διά τον λόγον αυτόν παραθέτω τμήμα των ΤΕΛΙΚΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ της μελέτης του αειμνήστου, όπως διατυπώνονται στις δύο έσχατες σελίδες του έργου (σελ. 338-339). Πάσα αντίρρησις επί των εκεί λεγομένων δεκτή, υπό την βασικήν προϋπόθεσιν ότι θα προκύπτουν από αντιστοίχου βαρύτητος επιστημονικήν μελέτην. Αναφέρει λοιπόν:
«β) [Καθώρισαν σαφώς] τον ρητόν διαχωρισμόν του καθεστώτος της ανεξαρτησίας της αυτεξουσίου, αυτοδεσπότου και αυτονόμου ι. Μονής εκ της εξηρτημένης εκ του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων κανονικής θέσεως της αρχιεπισκοπής Σινά και Ραϊθού,….
δ) την κανονικήν δικαιοδοσίαν του πατριάρχου Ιεροσολύμων να κρίνη πάσας τας αντικανονικάς πράξεις του αρχιεπισκόπου Σινά εις πάσαν περίπτωσιν ενεργείας αυτού ως επισκόπου ως και το πνευματικόν δικαίωμα επεμβάσεως διά πάσαν αυθαιρεσίαν αυτού έναντι της Σιναϊτικής μοναχικής αδελφότητος, και
ε) την εκκλησιαστικήν ανάγκην ρυθμίσεως οιασδήποτε σχετικής έριδος μεταξύ του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και της αρχιεπισκοπής ή της Ι. Μονής Σινά δι΄ εσωτερικών εκκλησιαστικών και κανονικών διαδικασιών, ήτοι άνευ έξωθεν εκκλησιαστικής ή πολιτικής επεμβάσεως.»
Ο αείμνηστος καθηγητής παρετήρησε σαφώς ότι υπήρξαν και περιπτώσεις επεμβάσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των άλλων πατριαρχικών θρόνων της Ανατολής, για τις οποίες σαφώς λέγει ότι εξεδηλώθησαν «εντός των ΑΚΡΑΙΩΝ πλαισίων της κανονικής παραδόσεως και του ΜΕΙΖΟΝΟΣ εκκλησιαστικού συμφέροντος» (τα κεφαλαία ημέτερα), και αντιλαμβάνεται ότι έλαβον χώραν «προς ειρηνικήν ενδοεκκλησιαστικήν ρύθμισιν του ζητήματος, πριν ή αναμειχθή η αλλόθρησκος Υψηλή Πύλη ή η Αιγυπτιακή Κυβέρνησις…».

Μετά τιμής,
Γεράσιμος Πάλλας

Ανώνυμος είπε...

Ευχαριστώ κ. Πάλλα. Έχω διαβάσει το σχόλιο σας στο γραπτό του Αγίου Χονγκ Κονγκ. Αλλά, δεν ξέρω αν έχετε προσέξει ότι στη μελέτη του «Το Σιναϊτικόν Ζήτημα» ο αοίδιμος Καθηγητής Σπ. Κοντογιάννης ασχολείται, ερευνά, καλύπτει τα διατρέξαντα κατά την Μονή του Σινά μόνο από τον 16ο μέχρι και τον 20ο αιώνα-δες Περιεχόμενα, Κεφάλαια Α’, Β΄, Γ’, αντίστοιχα. Συνεπώς τα εξαγόμενα συμπεράσματά του εντοπίζονται-στηρίζονται-συνάγονται-αφορούν μόνο την περίοδο αυτή. Ήτοι, αφήνουν εκτός της, ιδιαίτερα την όλως αποφασιστικής σημασίας περίοδο της επέμβασης του Ιουστινιανού στην ιερή περιοχή. Αφήνω βέβαια ότι από τον επόμενο 7ο μέχρι 16ο αιώνα τα Πατριαρχεία Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και Αλεξάνδρειας, και η όλη περιοχή πέρασαν σε Αραβική τε και άλλη κατοχή. Και το κενό αυτό- εννιά αιώνες-είναι μεγάλο αρνητικό.
Μη ασχολούμενος, λοιπόν, ο αοίδιμος Καθηγητής παρά μόνο εισαγωγικά με την περίοδο Ιουστινιανού γράφει και άρα δέχεται ότι. «Η σημασία της Ιεράς Μονής του Σινά είχε πλέον επίσημον αναγνώρισιν και αυτοκρατορικήν προστασίαν, η οποία εξεδηλώθη δια της παροχής υπό του Ιουστινιανού συγκεκριμένων προνομίων δια την αυτοδυναμίαν και αυτονομίαν της εν αυτή ασκήσεως των μοναχών». Πριν απ’ αυτό όμως, κρατώντας οιονεί απόσταση ασφαλείας προειδοποιεί. «Ανεξαρτήτως της οποιαδήποτε αξιολογήσεως της αυθεντικότητος και της αξιοπιστίας της «Νεαράς» ή «Χρυσόβουλου» ή «Ορισμού», του Ιουστινιανού». Συνάμα δεν αρνείται π.χ. ότι. «Η «Νεαρά» αύτη του Ιουστινιανού περιλαμβάνεται εις τα περιεχόμενα τριών Σιναϊτικών Κωδίκων … Νεαρά» του Μεγάλου Ιουστινιανού εις τον επίσκοπον όρους Σινά, αρχιεπίσκοπον και υπέρτιμον και τρίτον των δύο είναι αξιούσαν»-σελ.28. Τρεις σελίδες πιο κάτω επανέρχεται αλλιώς. «Οπωσδήποτε όμως η αμφισβήτησις του περιεχομένου της σωζομένης «Νεαράς» δεν αίρει την βάσιν και της υπό του Ιουστινιανού εκχωρήσεως εις την ιεράν Μονήν ωρισμένων προνομίων αυτονομίας εν τη οργανώσει και λειτουργία αυτής τα οποία ηξιοποιήθησαν βραδύτερον δια την θεμελίωσιν περαιτέρω διεκδικήσεων»-σελ.31.
Ασφαλώς το πρόβλημα δεν είναι απλό. Αλλά ποιος μας λέει ότι ο Ιουστινιανός λόγω και της ρευστότητας των τότε θεολογικών πραγμάτων, δεν υπήγαγε τη Μονή, στη Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, και δεν όρισε τιμητικά τον Αρχιεπίσκοπο και Ηγούμενο αυτής υπέρ όριον !. Πάντα ταύτα δυστυχώς τώρα πια είναι απλώς για κουβέντα μοναχά. Σήμερα πια μετά την Αγιά Σοφία, για τα της Μονής του Σινά και του όλου ιερού χώρου της περιοχής είναι αργά για δάκρυα. Αθανάσιος Κοτταδάκης

Ανώνυμος είπε...

"Ίσως γνωρίζετε το πόνημα από ετεροαναφοράν"-μου έγραψε ο κ. Γ.Π. και δεν το πρόσεξα. Διό προσθέτω ως διόρθωση. Την πραγματεία Κοντογιάννη "Το Σιναϊτικόν Ζήτημα" κατέβασα αυτούσια σε pdf από το Διαδίκτυο όπως μπορεί να την κατεβάσει και διαβάσει καθένας. Αθαν. Κοτταδάκης