Ιερός ζήλος ή ψυχοπαθολογία ; - π. Βασίλειος Θερμός

[...] Χρειάζεται οπωσδήποτε να υπάρχει κάποιος εχθρός για να τιθασεύονται οι διαλυτικές τάσεις του ψυχισμού. Αν οι άνθρωποι αυτής της παθολογίας δεν επιτεθούν, ή θα αρρωστήσουν οι ίδιοι ή ο γάμος τους θα περάσει κρίση. Την καχυποψία και την επιθετικότητα αυτών των ψυχισμών, η Ορθοδοξία τους επιτρέπει να τις καμουφλάρουν κάτω από τον ιερό ζήλο. Η συγκεκριμένη χρήση της Ορθοδοξίας τους παρέχει ένα προσωπείο φυσιολογικότητας.

Αναφέρει ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν: «Ένα άθλιο, παράλογο μίσος... και για το ίδιο το γεγονός πως καλούνται να προχωρήσουν κάπου, πως τους ζητούν να το ξανασκεφτούν, να καταλάβουν... Αυτό το μίσος είναι ένας τρομακτικός αυτοερωτισμός. Άρνηση κάθε λογικής, κάθε λόγου, κάθε αναλύσεως. Από που να πηγάζει άραγε αυτό το πάθος, αυτή η παράξενη διαστροφή που τόσο συχνά προσβάλλει τους πνευματικούς ανθρώπους ;... η ούτως αποκαλούμενη πνευματικότητα είναι σκοτεινή, οργισμένη, αρνείται όλους τους άλλους, συζητάει συνεχώς για το μοναχισμό.

"Επιστροφή", αυτήν που βλέπω, είναι ένα είδος συναισθηματικού κύματος, ψευδομυστικισμού, φανατισμού, και τελικά μίσους: μίσους εναντίον του κόσμου, μίσους εναντίον αυτών που σκέφτονται διαφορετικά, σεκταρισμός και ψευδοπνευματικότητα. Όσοι βρίσκονται εκτός Χριστιανισμού, καταφεύγουν στον Βουδδισμό η σε κάποιο νεφελώδη μυστικισμό».

(Θ' αντιληφθούν άραγε ποτέ αυτή τη φρικτή αναλογία; 
Ότι, δηλαδή, ενεργούν 
- ως προς τον μυστικισμό τους σαν Βουδιστές, 
- προς την αυτοπεποίθησή τους σαν Βατικανό, 
- ως προς τη στενομυαλιά τους σαν φονταμενταλιστές Προτεστάντες, 
- ως προς τον αντιδυτικισμό τους σαν φανατικοί μουσουλμάνοι κ.τ.λ.; )

Το μίσος αυτό τα τελευταία χρόνια το είδα ζωντανά στα μάτια εκείνων που με έβριζαν και με πολεμούσαν. Είδα ν' αγριεύουν και να ωρύονται στο όνομα των Πατέρων! Παρ' όλα αυτά είχα την έμφυτη τάση να το υποτιμώ, μέχρι τη στιγμή που άρχισαν τα απειλητικά τηλεφωνήματα, που με προειδοποιούσαν ότι θα φάω ξύλο αν συνεχίσω. Τότε ανατρίχιασα κατανοώντας όχι μόνο την αγριότητα της θρησκευτικής τρομοκρατίας αλλά και τις θρησκευτικές ρίζες κάθε άλλης τρομοκρατίας.

Ο άγιος Χρυσόστομος μας λέει: «Το να πολεμάτε μεταξύ σας σημαίνει να δίνετε τόπο στον διάβολο... Διότι ποτέ δεν έχει έτσι ευκαιρία ο διάβολος όπως κατά τις έχθρες... Όταν γίνη η αρχή, αυτός ανοίγει τα αυτιά με τις διαβολές του, διότι οι ψευδόμενοι γίνονται πιο αξιόπιστοι αφού έχουν το μίσος που καταδικάζει και όχι την αλήθεια που κρίνει. Και καθώς όταν υπάρχει φιλία και τα αληθινά από τα κακά φαίνονται ψευδή, έτσι όταν υπάρχει έχθρα και τα ψευδή φαίνονται αληθινά. Άλλος νους, άλλος δικαστήριο, που δεν ακούει δίκαια αλλά με πολλή μεροληψία και προκατάληψη».

Άλλοι εκ των πολεμούντων δεν είναι ανοικτά επιθετικοί αλλά διπρόσωποι: ευγενικοί στην άμεση συναναστροφή, χωρίς να υστερούν όμως στην αναπαραγωγή κατηγοριών και υποψιών κατ' ιδίαν: «Βρισκόμαστε κάτω από τον ίδιο ναό... και δεν βλέπω καμιά φιλονικία. Όταν όμως διαλυθούμε, ο τάδε κατηγορεί τον τάδε, άλλος βρίζει φανερά... άλλος πλέκει άπειρες μηχανορραφίες... ο πόλεμος είναι φοβερός, μάλιστα δε ο εμφύλιος» (άγιος Χρυσόστομος).

Νεαρός που είχε λάβει θεραπεία και παρακολουθούνταν από μένα για τις ιδεοληψίες του (και ενώ είχε βελτιωθεί αρκετά), επισκέφτηκε ιερομόναχο πνευματικό κατόπιν προτροπής συγγενούς του. Αυτός αποφάνθηκε ότι το πρόβλημα είναι πνευματικό διότι «έχει σκοτισθεί ο νους» του (έκφραση της μόδας σήμερα), του έδωσε κάποιες προσευχές να κάνει, του συνέστησε να μειώσει τα χάπια από 2 σε 1 ημερησίως, προσθέτοντας δε, την επόμενη φορά που θα με επισκεφθεί να μη μου το πει! 

Διερωτώμαι: δεν θα πρέπει κάποτε να ληφθούν μέτρα κατά των πνευματικών εκείνων οι οποίοι ελαφρά τη καρδία καταστρέφουν θεραπείες, πολύ συχνά και ανθρώπους; 

Για τον άλλον πνευματικό ο οποίος διέκοψε τα φάρμακα του ασθενούς και εκείνος αυτοκτόνησε, ποια μέτρα θα ληφθούν αν ο ίδιος δεν αντιλαμβάνεται την ευθύνη του; Είναι καιρός αυτά, που λέγονται ανεπίσημα από καιρό, να είπωθούν και «επί των δωμάτων», προκειμένου να σταματήσει κάποτε αυτός ο μεσαίωνας.

«Ας σεβαστούμε, φίλοι και αδελφοί, το δώρο του Ειρηνικού, την ειρήνη την οποία μας άφησε φεύγοντας σαν αποχαιρετιστήριο δώρο. Έναν πόλεμο μόνο να γνωρίζουμε, τον κατά του διαβόλου» (άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος). Αυτή είναι και η μόνη εξουσία ποὺ μας έδωσε ο Χριστός: «Ιδού, σας δίνω τήν εξουσία να πατάτε πάνω σε φίδια και σκορπιούς και σέ όλη τή δύναμη του εχθρού» (Λουκ. 10:19). Μόνο πού σήμερα χρησιμοποιείται εναντίον ανθρώπων. [...]

π. Βασίλειος Θερμός 

▪︎Πένταθλον- Εκδόσεις Ακρίτας, 2002
• Απόσπασμα από το κεφάλαιο: "Πυγμαχία"