Το λείψανο του Αποστόλου Λουκά - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

 Σύμφωνα με την παράδοση της Ανατολικής Εκκλησίας ο Απόστολος Λουκάς εκοιμήθη στην Θήβα της Βοιωτίας σε ηλικία 84 ετών.

Το λείψανό του μεταφέρθηκε τον 4ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκε στον Ναό των Αγίων Αποστόλων.

Τον 8ο αιώνα, σύμφωνα με την επικρατέστερη παράδοση, ένας Έλληνας πρεσβύτερος μετέφερε στην Πάδοβα τα λείψανα των Αποστόλων Λουκά και Ματθαίου, προκειμένου να τα σώσει από τους εικονομάχους, σε μια εποχή που η σύγκρουση για την τιμή των εικόνων απειλούσε πολλά ιερά κειμήλια της Κωνσταντινούπολης· στην ίδια πόλη υπήρχε ήδη ακμαία ελληνική κοινότητα που δέχτηκε με ευλάβεια τα λείψανα. Μια δεύτερη εκδοχή, η οποία αναφέρεται σε ορισμένες μεταγενέστερες δυτικές πηγές, συνδέει τη μεταφορά με τον Άγιο Αθανάσιο Αλεξανδρείας, ο οποίος, σύμφωνα με αυτή την παράδοση, τα διέσωσε από τους οπαδούς του Αρείου τον 4ο αιώνα. Ωστόσο, η θεωρία αυτή φαίνεται να έχει δημιουργηθεί αργότερα, χωρίς στήριξη σε πρωτογενείς μαρτυρίες, ενώ οι περισσότεροι σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν πιο πιθανό το ενδεχόμενο η μεταφορά να έγινε πράγματι τον 8ο αιώνα κατά την περίοδο της Εικονομαχίας.

Όταν το λείψανο του Αποστόλου Λουκά έφθασε στην Πάδοβα, πιθανότατα τον 8ο αιώνα, αποθησαυρίσθηκε σε έναν ναό που συνδεόταν με την τοπική ελληνική κοινότητα· δεν είναι γνωστό με ακρίβεια ποιος ήταν ο πρώτος χώρος φύλαξής του, καθώς οι αρχαιότερες πηγές δεν το προσδιορίζουν. Η σύνδεσή του με τη Μονή της Αγίας Ιουστίνας τεκμηριώνεται αρκετά αργότερα, γύρω στον 11ο αιώνα, όταν οι μοναχοί του μοναστηριού ανέφεραν ότι το λείψανο «αποκαλύφθηκε» θαυματουργικά και το τοποθέτησαν με τιμές στο καθολικό της μονής. Κατά τη διάρκεια των ταραχών που προκάλεσαν οι επιδρομές των Ούγγρων στην Ιταλία (10ος αιώνας), σύμφωνα με τη μοναστηριακή παράδοση, οι μοναχοί έκρυψαν το λείψανο σε υπόγειο χώρο για να το προστατεύσουν από τη βεβήλωση. Μετά την παύση των επιδρομών, αναφέρεται ότι ο Απόστολος Λουκάς εμφανίστηκε σε οράματα σε πιστούς, υποδεικνύοντας το σημείο της κρύπτης, ενώ η εκ νέου ανεύρεση του λειψάνου συνοδεύτηκε από μαρτυρίες για ευωδία και θαυμαστές θεραπείες. Τότε οι Βενεδικτίνοι το μετέφεραν επίσημα στον ναό της Αγίας Ιουστίνας και αργότερα το τοποθέτησαν σε περίτεχνη μαρμάρινη σαρκοφάγο, όπως μαρτυρείται στις πηγές του 14ου αιώνα.

Την εποχή εκείνη η φήμη του λειψάνου του Αποστόλου Λουκά στην Πάδοβα εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το 1354 ο Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και βασιλιάς της Βοημίας, Κάρολος Δ΄, επισκέφθηκε την πόλη και, σύμφωνα με τα αρχεία της Μονής της Αγίας Ιουστίνας, ζήτησε και έλαβε ως πολύτιμο δώρο το κρανίο του Ευαγγελιστή. Το λείψανο αυτό μεταφέρθηκε με μεγάλες τιμές στην Πράγα και τοποθετήθηκε στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βίτου, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα μέσα σε περίτεχνη λειψανοθήκη.

Αρκετούς αιώνες αργότερα, στις 17 Σεπτεμβρίου 1998, με την ευκαιρία του εορτασμού της χιλιετίας της μεταφοράς του λειψάνου, η Επισκοπή της Πάδοβας και η αδελφότητα της Αγίας Ιουστίνας αποφάσισαν να ανοίξουν τη μαρμάρινη σαρκοφάγο του Αποστόλου για επιστημονική μελέτη. Μια διεθνής ομάδα ειδικών –ανατόμων, παλαιοανθρωπολόγων και ιατροδικαστών– εξέτασε το σώμα που αποδίδεται στον Λουκά, ενώ μεταφέρθηκε από την Πράγα και το κρανίο για συγκριτική ανάλυση. Τα αποτελέσματα της έρευνας, δημοσιευμένα το 1999, έδειξαν ότι το κρανίο και το υπόλοιπο σώμα προέρχονταν από το ίδιο άτομο, ηλικιωμένο άνδρα συριακής καταγωγής, γεγονός που ενίσχυσε σημαντικά την παράδοση της Πάδοβας σχετικά με την αυθεντικότητα του λειψάνου.

Η Επιτροπή Επιστημονικής Έρευνας με επικεφαλής τον καθηγητή Vito Terribile Wiel Marin, διαπίστωσε ότι:

Ο σκελετός, σχεδόν εξ ολοκλήρου διατηρημένος, δεν είχε το κρανίο, τη δεξιά ωλένη και μερικά από τα μικρότερα οστά. Στη συνέχεια, διαπιστώθηκε περαιτέρω ότι το κρανίο που μεταφέρθηκε από την Πράγα ταιριάζει με τον επάνω αυχενικό σπόνδυλο (τον άτλαντα) του σκελετού της Πάδοβας, αποδεικνύοντας ότι τα δύο μέρη ανήκουν στο ίδιο άτομο.

Τα ανθρωπομετρικά δεδομένα υποδηλώνουν ότι ο σκελετός ανήκε σε άνδρα ο οποίος πέθανε σε μεγάλη ηλικία (μεταξύ 70 και 85 ετών) και είχε ύψος περίπου 163 εκ.

Η εξέταση αποκάλυψε την παρουσία: οστεοπόρωσης, μιας πολύ σοβαρής αρθροπάθειας της σπονδυλικής στήλης (ιδιαίτερα στην οσφυϊκή περιοχή), και ενός πνευμονικού εμφυσήματος (που αποδεικνύεται από την καμπυλότητα των πλευρών). Τέτοιες βλάβες είναι χαρακτηριστικές για έναν άνθρωπο που πέθανε σε μεγάλη ηλικία.

Στις 17 Σεπτεμβρίου 2000 ο Επίσκοπος της Πάδοβας και ο Ηγούμενος της μονής της Αγίας Ιουστίνας δώρισαν μέρος του λειψάνου στον τότε Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας Ιερώνυμο, ο οποίος είχε υποβάλλει σχετικό αίτημα το 1992.

Ολοκληρώνω με ένα συγκινητικό εύρημα των επιστημόνων. Βρήκαν ότι ο σχηματισμός των οστών των ποδών του Αποστόλου φανερώνει πως είχε περπατήσει πάρα πολύ στη ζωή του. Αυτό το εύρημα αποκαλύπτει σε εμάς τους σκληρούς αγώνες του Αποστόλου για την διάδοση του Ευαγγελίου του Χριστού. Αποτελεί ένα μεγάλο παράδειγμα για όλους εμάς!

«Ως ωραίοι οι πόδες των ευαγγελιζομένων ειρήνην, των ευαγγελιζομένων τα αγαθά!» (Ρωμ.ι΄15)

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

(φωτογραφία: Η μαρμάρινη σαρκοφάγος με το λείψανο του Αποστόλου Λουκά στην Πάδοβα)