Κυριάκος Μάτσης: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής»

19 Νοεμβρίου 1958 Κυριάκος Μάτσης:

«Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής»

Σαν σήμερα 19 Νοεμβρίου του 1958, ο σταυραετός του Πενταδακτύλου, Κυριάκος Μάτσης άφηνε την τελευταία του πνοή στο κρησφύγετό του στο Δίκωμο αρνούμενος να παραδοθεί στους Εγγλέζους στρατιώτες. Ήταν από τα δυναμικότερα στελέχη της ΕΟΚΑ.
 
Συνελήφθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1956 και κρατήθηκε στα κρατητήρια της Ομορφίτας όπου βασανίστηκε ανελέητα από τρεις Άγγλους ανακριτές με σκοπό να προδώσει τον Αρχηγό της ΕΟΚΑ Γεώργιο Γρίβα Διγενή. Δεν το κατάφεραν. Όπως δεν κατάφερε να τον λυγίσει ούτε ο Στρατάρχης Χάρντινγκ, ο αποικιοκράτης κυβερνήτης.
 
Ο Κυριάκος Μάτσης μεταφέρθηκε αργότερα στα κρατητήρια της Κοκκινοτριμιθιάς, εκεί όπου κρατήθηκαν κατά την τετραετία του απελευθερωτικού αγώνα, χωρίς δίκη, περισσότεροι από τρεις χιλιάδες αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Είχε τον αριθμό κρατουμένου 196.  
 
Ο βετεράνος δημοσιογράφος Γλαύκος Παναγιώτου (Ξένος) κλήθηκε να καλύψει για την εφημερίδα «Έθνος» τον ηρωικό θάνατο του Κυριάκου Μάτση στο Δίκωμο. Έγραψε τα ακόλουθα συγκλονιστικά όταν αντίκρυσε τον Μάτση νεκρό στο κρησφύγετό του στις 19 Νοεμβρίου 1958:
«Στο βάθος της κρύπτης (κρησφύγετο) βρισκόταν ακρωτηριασμένος κι αιμόβρεκτος ο θαρραλέος μαχητής. Καμιά σύσπαση, καμιά έκφραση πόνου δεν διαγραφόταν στο πρόσωπό του, παρά τα άγρια και φοβερά τραύματά του. Ένα υπερκόσμιο χαμόγελο υψίστης ικανοποιήσεως ήταν ζωγραφισμένο στη γαλήνια μορφή του.
Το θέαμα δεν ήταν καθόλου αποτρόπαιο. Το αμυδρό φως του ηλεκτρικού φαναριού που κρατούσα στο χέρι μου σκορπιζόταν πάνω στο υποβλητικό μεγαλείο της αιματοβαμμένης δόξας, χωρίς να προκαλεί αίσθημα αποτροπιασμού. Ήταν η γαλήνια μορφή και το χαμόγελο του ήρωα που επισκίαζαν τη φρίκη της αιματηρής τραγωδίας.

Ήταν το χέρι του, που ακουμπισμένο στη σκανδάλη του οπλοπολυβόλου διέγραφε ένα υποβλητικό μεγαλείο ύστατης αγωνιστικής διάθεσης που επισκίαζε την εικόνα του θανάτου. Ήταν η ψυχή του, που αθάνατη χώρεσε την τεράστια δόξα του. Ήταν η συγκίνηση που μου’ πνιξε το στήθος. Δεν ξέρω. Θυμούμαι όμως ακόμη την εικόνα εκείνη των λίγων λεπτών μπροστά στον νεκρό Μάτση μ’ ένα αίσθημα θαυμασμού. Την θυμούμαι σαν έναν πίνακα ζωγραφικής».
 

Ο Αρχηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής, εξέδωσε διαταγή με την οποία εξήρε τον ήρωα Μάτση: «Ο ηρωικός θάνατος του Κυριάκου Μάτση χαράσσει τον αιματοβαμμένο δρόμο, που κάθε αγωνιστή μας θα ακολουθήση, για να αντιμετωπίσει τον τύραννον, με το δάκτυλο στην σκανδάλη και με τη σταθεράν απόφασιν να τον συντρίψει ή να πέσει ο ίδιος. Δείχνει σε κάθε Κύπριον Έλληνα τον δρόμο της τιμής και του καθήκοντος…. Τέτοια λεβεντογεννιά, με ηρωικούς νεκρούς και τιτάνες αγωνιστές, ποτέ δε πεθαίνει, αλλά πάντα νικά. ΖΗΤΩ ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΜΑΣ».
 
Ο Πλάτων, είπε «υπερβείτε για να ανεβείτε». Αυτό ακριβώς έπραξε και ο Κυριάκος Μάτσης. Και υπερέβη και ανέβη. Προχώρησε αμείλικτος, ακόμη και μέσα στο σκοτάδι ως αληθινό σύμβολο του πνεύματος ως άλλο άλας της γης της Κύπρου. Έτσι ακριβώς όπως έγραψε και ο κορυφαίος Έλληνας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης: «Προχώρησε αμείλικτος μέσα στο φως, όπως ο Ιησούς Χριστός. Γνήσιο άλας της γης».