Η μαρτυρία της πίστεως στην εποχή του τουρισμού: Τι μας διδάσκει ο Άγιος Βαρλαάμ ο Μάρτυρας - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Η μαρτυρία της πίστεως στην εποχή του τουρισμού: 

Τι μας διδάσκει ο Άγιος Βαρλαάμ ο Μάρτυρας

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Η μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Βαρλαάμ από την Καισάρεια μάς υπενθυμίζει με συγκλονιστικό τρόπο τη δύναμη της ομολογίας και τη σοβαρότητα κάθε πράξεως που αφορά τη λατρεία του αληθινού Θεού. Ο Άγιος στάθηκε ακλόνητος μπροστά στο βωμό των ειδώλων, κρατώντας στο δεξί του χέρι τα αναμμένα κάρβουνα, προτιμώντας να καεί παρά να φανεί – έστω και κατ’ ελάχιστον – ότι προσφέρει θυμίαμα στα είδωλα. Η πράξη του αποτελεί αιώνιο παράδειγμα πίστεως και διακρίσεως, που παραμένει επίκαιρο ακόμη και στις ημέρες μας, ιδίως για όσους Ορθοδόξους ζουν ή ταξιδεύουν στην Άπω Ανατολή.

Διαμένοντας λόγω εργασίας ή επισκεπτόμενοι χώρες με βαθιές θρησκευτικές παραδόσεις, όπως η Ινδία, η Κίνα, η Ιαπωνία ή η Ταϋλάνδη, πολλοί Χριστιανοί βρίσκονται χωρίς να το αντιλαμβάνονται μπροστά σε πρακτικές που δεν είναι απλές πολιτισμικές εκδηλώσεις αλλά αφορούν την τοπική θρησκευτικότητα: άναμμα θυμιαμάτων σε ινδουϊστικούς, βουδδιστικούς και ταοϊστικούς ναούς, κατάθεση μικρών προσφορών σε αγάλματα θεοτήτων, συμμετοχή σε τελετές με φαναράκια σε ποτάμια ή θάλασσα προς τιμήν προγόνων, πνευμάτων ή θεοτήτων. Αυτές οι κινήσεις, αν και μπορεί να φαίνονται «αθώες» ή «τουριστικές», στην πραγματικότητα έχουν καθαρά λατρευτικό χαρακτήρα.

Η Εκκλησία πάντοτε δίδασκε ότι η προσευχή και η λατρεία ανήκουν μόνο στον αληθινό Θεό. Οι πρώτοι Χριστιανοί, ακόμη και στα χρόνια των διωγμών, γνώριζαν πως και η ελάχιστη φαινομενική συμμετοχή σε ειδωλολατρικές τελετές αποτελούσε άρνηση της πίστεως. Γι’ αυτό και τα Μαρτυρολόγια είναι γεμάτα από περιπτώσεις σαν του Αγίου Βαρλαάμ, ο οποίος δεν θυσίασε ούτε για λίγο την ακεραιότητα της ομολογίας του. Η ευαισθησία αυτή δεν είναι «φανατισμός», αλλά βαθιά θεολογική συνείδηση· αναγνώριση ότι κάθε λατρευτική πράξη εκφράζει πίστη και αναφορά σε μία θεότητα.

Στη σύγχρονη εποχή, η εξοικείωση με άλλους πολιτισμούς, η επιθυμία συνύπαρξης και ο σεβασμός προς το διαφορετικό είναι αρετές. Ωστόσο, η ευγένεια και ο σεβασμός προς το διαφορετικό δεν πρέπει να οδηγεί σε σύγχυση πνευματικών ορίων. Η Ορθοδοξία δεν είναι ένα πολιτισμικό σύστημα αλλά ζωή εν Χριστώ. Ο πιστός που επισκέπτεται έναν βουδδιστικό ναό οφείλει να δείξει ευγένεια και σεβασμό χωρίς όμως να προδώσει την πίστη του. Ακόμη και η φαινομενικά απλή πράξη, όπως ένα προσκύνημα, η καύση θυμιάματος ή η κατάθεση προσφοράς, δεν είναι άνευ σημασίας, διότι εκφράζει συμμετοχή σε λατρεία που δεν αναφέρεται στον αληθινό Θεό.

Η ποιμαντική εμπειρία δείχνει ότι χρειάζεται κατήχηση και πνευματική αφύπνιση σε αυτά τα ζητήματα. Πολλοί πιστοί, από άγνοια ή αδιακρισία, μπορεί να παρασύρονται σε τέτοιες ενέργειες, χωρίς πρόθεση προδοσίας. Εδώ βρίσκεται το καθήκον της Εκκλησίας: να φωτίζει, να εξηγεί, να καθοδηγεί με διάκριση και αγάπη. Η αληθινή μαρτυρία της πίστεως δεν απαιτεί επιθετικότητα ή απαξίωση των άλλων, αλλά σταθερότητα στην αλήθεια που μας ελευθερώνει.

Ο Άγιος Βαρλαάμ γίνεται έτσι πνευματικός καθοδηγητής για κάθε Χριστιανό που ζει ανάμεσα σε άλλες θρησκείες και πολιτισμούς. Η ομολογία του δεν περιορίζεται στο παρελθόν· είναι πρόσκληση σε εγρήγορση, σε διάκριση, σε αληθινή μαρτυρία χωρίς συμβιβασμούς. Ο Κύριος μάς καλεί να αγαπούμε όλους, να σεβόμαστε κάθε άνθρωπο, αλλά να προσκυνούμε μόνο Εκείνον. Η σύγχρονη ζωή, με τα ταξίδια και την παγκοσμιοποίηση, χρειάζεται Χριστιανούς που να γνωρίζουν τί σημαίνει πίστη, και πώς να την ομολογούν με αγάπη και αφοσίωση.

***

The Witness of Faith in the Age of Tourism: What St. Barlaam the Martyr Teaches Us

The memory of Saint Barlaam the Martyr of Caesarea reminds us in a deeply moving way of the power of confession and the gravity of every act related to the worship of the true God. The Saint stood unwavering before the altar of idols, holding burning coals in his right hand, choosing to be consumed by fire rather than appear—even in the slightest degree—to offer incense to idols. His act remains an eternal example of faith and discernment, one that retains its relevance even today, especially for Orthodox Christians who live or travel in the Far East.

Whether residing for work or visiting countries with ancient religious traditions—such as India, China, Japan, or Thailand—many Christians find themselves, often without realizing it, involved in practices that are not mere cultural expressions but are essentially religious acts: the lighting of incense in Hindu, Buddhist, or Taoist temples; placing small offerings before statues of deities; or taking part in lantern ceremonies on rivers or the sea in honor of ancestors, spirits, or gods. These gestures, however innocent or “touristic” they may seem, are in truth religious in nature.

The Church has always taught that prayer and worship belong to the one true God alone. The early Christians, even during the times of persecution, understood that even the slightest appearance of participating in pagan rites amounted to a denial of faith. This is why the Martyrologies are filled with accounts like that of Saint Barlaam, who refused to compromise even momentarily the integrity of his confession. Such spiritual sensitivity is not “fanaticism,” but a profound theological awareness—the understanding that every act of worship expresses faith and reference to a particular divinity.

In our time, familiarity with other cultures, the desire for peaceful coexistence, and respect for what is different are indeed virtues. Nevertheless, courtesy and respect for the beliefs of others must not lead to confusion of spiritual boundaries. Orthodoxy is not merely a cultural system but life in Christ. A believer visiting a Buddhist temple should show politeness and respect without, however, betraying his or her faith. Even a seemingly simple gesture—such as bowing, lighting incense, or placing an offering—is not without significance, for it expresses participation in worship that is not directed to the true God.

Pastoral experience shows that catechesis and spiritual awakening are greatly needed in such matters. Many faithful, through ignorance or lack of discernment, may be drawn into these actions without any intention of denying their faith. Here lies the duty of the Church: to enlighten, to explain, and to guide with discernment and love. True witness to the faith does not require aggression or contempt for others, but steadfastness in the truth that sets us free.

Thus, Saint Barlaam becomes a spiritual guide for every Christian who lives among other religions and cultures. His confession is not confined to the past; it is a reminder to remain alert, discerning, and steadfast in bearing true witness without compromise. The Lord calls us to love all people, to show respect to everyone, but to worship Him alone. In our globalized age of travel and cultural exchange, the world needs Christians who understand what faith means and how to confess it with love and devotion.