ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΛΕΞΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ» για την Εργασιακή Εφεδρεία

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ  
ΑΛΕΞΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ (*)

ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ»

4-10-2011

1.Είναι νέος ή όχι ο θεσμός της εργασιακής εφεδρείας;

Έχει ήδη εφαρμοστεί με διάφορες νομικές μορφές και παραλλαγές σε ορισμένες χώρες. Η πιο σκληρή θεσμική εκδοχή της (νομικά και πολιτικά) εφαρμόστηκε από το 1990 και μετά, με τη μαζική κατάργηση των κρατικών επιχειρήσεων της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και την εσπευσμένη ιδιωτικοποίηση των μορφωμάτων της δημόσιας ή κοινωνικής οικονομίας στα πλαίσια της ενοποίησης των δύο Γερμανιών. Όπου εφαρμόστηκε, ταυτίστηκε με καταστρατήγηση κεκτημένων εργασιακών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και με μαζικές απολύσεις εργαζομένων.

2.Έχει προηγούμενο ο θεσμός της εργασιακής εφεδρείας στην Ελλάδα;

Με την έννοια και το περιεχόμενο που της προσδίδει το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, όχι. Εξάλλου, ως όρος Δημοσιοϋπαλληλικού Δικαίου πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην τέταρτη επικαιροποίηση του Μνημονίου της 2-7-2011, όπου στο άρθρο 2.2 (σελ. 8) και υπό τον τίτλο «Καταπολέμηση της σπατάλης στις δημόσιες επιχειρήσεις και σε άλλους δημόσιους φορείς», αναφέρεται μεταξύ των άλλων «(…) Το πλεονάζον προσωπικό (…) θα αντιμετωπιστεί με μη εθελοντικές αποχωρήσεις και μέσω της δημιουργίας εργασιακής εφεδρείας (απόθεμα εργατικού δυναμικού). Ο κανόνας αυτός εφαρμόζεται χωρίς κλαδικές εξαιρέσεις. (…)». Επομένως πρόκειται περί αναγκαστικών αποχωρήσεων-απολύσεων χωρίς άλλες διατυπώσεις. Στον εφαρμοστικό νόμο 3986/2011 (άρθρο 37 παρ. 7, ΦΕΚ Α 152) ρυθμίζονται με σκόπιμα αόριστες διατυπώσεις, «τα περί τυχόν πλεονάζοντος προσωπικού των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του κεφαλαίου Α του ν. 3429/2005 και εντάσσεται σε πίνακες κατάταξης (…)». Οι αόριστες αυτές έννοιες δημιούργησαν μεγάλη σύγχυση και πλείστα όσα νομικά και πολιτικά προβλήματα.

3.Και η Ν.Δ. είχε προτείνει το θεσμό, όμως…

Βεβαίως και πρώτη δυστυχώς. Πολλά άλλωστε στελέχη της δηλώνουν «καλύτεροι πωλητές» του πλούτου της πατρίδας λόγω δήθεν κρατικιστικών απωθημένων από τους όψιμους ζηλωτές του Μνημονίου. Της είχε τεθεί το ζήτημα από τους εκπροσώπους της τριαρχίας, το είχε αποδεχθεί, το είχε εισηγηθεί, αλλά όταν η κυβέρνηση το νομοθέτησε, αυτή υπαναχώρησε προ των μεγάλων αντιδράσεων και πρότεινε μια light εκδοχή που προστάτευε τους «προ-συνταξιοδοτικούς» πλεονάζοντες.

4.Ποιούς αφορά ο θεσμός;

Όπως προαναφέραμε, το Μνημόνιο ορίζει ότι «ο κανόνας αυτός εφαρμόζεται χωρίς κλαδικές εξαιρέσεις (…)». Στον εφαρμοστικό νόμο 3986/2011 (άρθρο 37 παρ. 7) περιορίζεται η εφαρμογή του στις ΔΕΚΟ και στα ΝΠΙΔ που εποπτεύονται από το κράτος, αφού γίνεται ευθεία παραπομπή στο κεφάλαιο Α του ν. 3429/2005 (ΦΕΚ Α 314). Αργότερα φαίνεται ότι η τρόικα άρχισε να πιέζει για διεύρυνση του θεσμού και στο στενό δημόσιο τομέα (Κεντρική Διοίκηση, ΝΠΔΔ), κάτι που ακόμη δεν έχει νομοθετηθεί.

5.Μπορεί να επεκταθεί και στους μονίμους δημοσίους υπαλλήλους;

Μόνον αν συνδυαστεί με κατάργηση υπηρεσιών και οργανικών θέσεων, κατά το άρθρο 103 παρ. 4 του Συντάγματος 2001, που ορίζει ότι «Οι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι, εφόσον αυτές οι θέσεις υπάρχουν». Και αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι η κατάργηση δεν θα συνδυαστεί με μεταθέσεις σε άλλες προσωποπαγείς θέσεις μέχρι την αποχώρηση του υπαλλήλου. Υπάρχει, ως εκ τούτου, θεσμική (συνταγματική-νομοθετική) δυνατότητα να επιλεγεί το «σκληρό» σενάριο και για τον στενό δημόσιο τομέα.

6.Τίθεται ζήτημα νομιμότητας του θεσμού;

Βεβαίως. Παραβιάζεται το σύνολο του δικαίου της καταγγελίας, που είναι το πιο σημαντικό και ευαίσθητο στο Εργατικό μας Δίκαιο, όπως πρωτοθεσπίστηκε με τον ν.2112/1920 του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο οποίος δυστυχώς αλλοιώθηκε με τους εργατικούς νόμους που επέβαλε η τριαρχία των δανειστών και κυρίως με το ν. 3846/2010. Δεν υπάρχει προειδοποίηση, δεν γίνεται γραπτή καταγγελία, δεν καταβάλλεται αποζημίωση, δεν χορηγούνται επιδόματα ανεργίας… Παραβιάζεται δηλαδή το σύνολο των δικαιωμάτων του απολυομένου.

7.Για τη διαδικασία επιλογής του πλεονάζοντος προσωπικού;

Κι αυτή είναι αίολη. Είναι δύσκολο έως αδύνατον να υπάρξει μέσα σε λίγες ημέρες συγκριτική αξιολόγηση κάθε ατομικού φακέλου των υπαλλήλων εν σχέσει με τους άλλους, και μάλιστα εντός μιας Υπηρεσίας που έχει κενές οργανικές θέσεις και όπου το μέχρι σήμερα κριτήριο του 10% των υπηρετούντων υπαλλήλων υπακούει μόνον στο δημοσιονομικό κριτήριο της μείωσης του μισθολογικού κόστους. Δεν υπάρχει σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων και η αξιολόγηση των υπαλλήλων από ιδιωτικούς φορείς προσκρούει στην αρχή του κράτους δικαίου και άλλων συνταγματικά προστατευόμενων αρχών, αφού προσβάλλει τις πλέον κεντρικές και ευαίσθητες αρμοδιότητες των οργάνων της συντεταγμένης λαϊκής κυριαρχίας (βλ. και Α. Καζάκο στην «Ελευθεροτυπία» της 27-9-2010 και Γ. Χρυσόγονο και Γ. Κατρούγκαλο στην «Ελευθεροτυπία» της 30-9-2011). Πέραν της τυπικής παρανομίας, που ωθεί σε παράλογο χαρακτηρισμό του πλεονάζοντος προσωπικού σε υπηρεσίες με πολλές κενές οργανικές θέσεις, η διαδικασία πάσχει και ουσιαστικά. «Αξιολογούνται», επιλέγονται και απολύονται υπάλληλοι που προσλήφθηκαν και μονιμοποιήθηκαν με αξιοκρατικούς διαγωνισμούς ή με τη διαδικασία ΑΣΕΠ. Περαιτέρω, βαθμολογήθηκαν και αξιολογήθηκαν, κατά τακτά χρονικά διαστήματα, κατά τη διαδικασία της υπηρεσιακής τους εξέλιξης, υπηρέτησαν σε θέσεις ευθύνης και τώρα, στην ωριμότητα του υπηρεσιακού τους βίου, επιλέγονται από ιδιώτες ως «πλεονάζοντες». Και τα δύο στάδια της αξιολόγησης είναι κυριολεκτικώς «στον αέρα». Η μελέτη του ΟΟΣΑ και οι αξιώσεις της τριαρχίας λειτουργούν σε θεσμικό κενό, ωσάν να μην υπάρχουν νόμοι και Σύνταγμα σ’ αυτή τη χώρα.

8.Επηρεάζει το καθεστώς της εφεδρείας τον μισθό και τη σύνταξη;

Είναι προφανές. Η αμοιβή του εργαζομένου στον προθάλαμο της απόλυσης θα είναι το 60% του βασικού για χρονικό διάστημα μέχρι 12 μηνών. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη η αυξημένη επιδοματική σύσταση των αποδοχών, τότε θα πρόκειται περί μισθών λιμοκτονίας.

Έχω όμως την εντύπωση ότι η φράση του νομοθέτη «μέχρι 12 μήνες» θα οδηγήσει σε εφεδρεία μικρότερου χρόνου και εν πάση περιπτώσει μέχρις ότου ολοκληρωθεί ο «τύπος» της διαδικασίας. Ο καθηλωμένος αυτός μισθός θα μειώσει περαιτέρω τις συντάξιμες αποδοχές. Μετά το «πάγωμα» του προμνημονιακού 2009 και των μνημονιακών ετών 2010-2011, οδηγούμαστε σε μεγάλη συρρίκνωση των συντάξιμων αποδοχών. Αυτό, μαζί με τη μείωση του εφάπαξ και τη μη καταβολή αποζημίωσης απόλυσης, χωρίς καν τις εγγυήσεις της καταγγελίας, οδηγεί σε εργασιακή τραγωδία. Η τριαρχία επιθυμεί και η κυβέρνηση αποδέχεται, με μίαν αταβιστική και προδημοκρατική αντίληψη περί Κοινωνικής Δικαιοσύνης, να μην υπάρχει σύστημα σταθερής και ασφαλισμένης απασχόλησης που θα «τραβά» και τα άλλα συστήματα προς τα πάνω.

9.Τί πρέπει να κάνουν όσοι επιλεγούν για την εφεδρεία;

Πρώτα απ’όλα να αγωνιστούν για την καταγγελία του Μνημονίου, την κατάργηση των αντεργατικών και αντικοινωνικών νόμων και τη ματαίωση των επιλογών της τριαρχίας. Ο αγώνας πρέπει να είναι ιδεολογικός, πολιτικός, γενικευμένος, συλλογικός. Πρέπει να ενώσει όλον τον σκόπιμα κατακερματισμένο κοινωνικό ιστό. Υπάρχει βέβαια και η δυνατότητα των αγωγών και προσφυγών για την ακύρωση των παράνομων θέσεων σε εφεδρεία και των παράνομων απολύσεων. Δεν είμαστε όμως αισιόδοξοι για την έκβασή τους στα Διοικητικά Δικαστήρια και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Εξάλλου, με πρόσφατους νόμους ο δικαστικός αγώνας έχει γίνει δαπανηρός και απρόσιτος για τους πολλούς πολίτες. Στον δρόμο αυτόν τα πάντα εξαρτώνται από τη στάση της Δικαιοσύνης, που ούτε γρήγορη μπορεί να είναι, ούτε βέβαιη, με δεδομένο ότι το πρώτο Μνημόνιο και οι νόμοι που το υλοποίησαν κρίθηκαν συμβατοί με το Σύνταγμα και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο!! Ως εκ τούτου, δεν συνιστούμε ατομικούς δικαστικούς αγώνες. Εάν όμως γίνουν προσφυγές, αυτές πρέπει να είναι συμπλήρωμα των πολιτικών αγώνων και μόνο υπό την προϋπόθεση της δωρεάν νομικής βοήθειας από τους Δικηγορικούς Συλλόγους της χώρας και την εισφορά των καταναλωτικών και συνδικαλιστικών κινημάτων για την καταβολή των ενσήμων του κράτους.

10.Μπορείτε να μας διευκρινίσετε τον όρο «προσυνταξιοδοτικό καθεστώς», που χρησιμοποιήθηκε στην κυβερνητική ανακοίνωση για τους υπαλλήλους του στενού δημόσιου τομέα;

Αναμένουμε το νόμο για να ερμηνεύσουμε τους όρους του. Το «προσυνταξιοδοτικό» όμως καθεστώς είναι ένας ευφημισμός, αφού κατ’ουσίαν πρόκειται για απόλυση που ακολουθεί την κατάργηση συγκεκριμένων Υπηρεσιών ή Τμημάτων και των οργανικών τους θέσεων, ώστε να παρακαμφθεί το σπουδαιότερο συνταγματικό κώλυμα. Οι απολυμένοι αυτοί υπάλληλοι θα λαμβάνουν το 60% του βασικού μισθού, όπως και οι άλλοι «έφεδροι» των λοιπών κατηγοριών. Ενδεχομένως η ιδιότυπη αυτή απόλυση να επιμηκυνθεί και πέραν των 24 μηνών.

11.Τί επιπτώσεις θα έχει αυτός ο θεσμός στις συντάξεις όσων υπαχθούν σ’αυτόν;

Με το «πάγωμα» των μισθών των μνημονιακών χρόνων και το 60% του βασικού μισθού του νέου μισθολογίου για τα χρόνια της «προσυνταξιοδοτικής» απόλυσης, οι άτυχοι αυτοί υπάλληλοι θα συνταξιοδοτηθούν με πολύ μειωμένες τις συντάξιμες αποδοχές. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι από 1-1-2013 η σύνταξη θα υπολογίζεται επί του μέσου όρου των μισθών της τελευταίας πενταετίας, ο καθένας αντιλαμβάνεται τι σημαίνει ο όρος «εξέρχονται σε πλήρη σύνταξη», που η μνημονιακή δημοσιολογία χρησιμοποιεί, προσπαθώντας -είτε από άγνοια, είτε από σκοπιμότητα- να απαλύνει τις εντυπώσεις από την εφαρμογή του βάρβαρου αυτού θεσμού.

12.Εν τέλει, τι συμβουλεύετε τους μελλοθάνατους;

Ενημέρωση, Κινητοποίηση, Αγώνα…

(*)Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι πανεπιστημιακός και Πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους

Επιμέλεια Ο Εκκλησιολόγος