ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ (1892-1903) - Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΗΛΕΙΑΣ

 ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ (1892-1903)

Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΔΑΜΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου

Πατρῶν κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

(E')

Κεκοπιακώς ἀπό τό βαρύ φορτίο τῆς ζωῆς καί τήν ἐπί νύκτα καί ἡμέρα ἐξαντλητική ἐργασία καί φροντίδα γιά τό ποίμνιό του, ἔμπλεως ἀγάπης θυσιαστικῆς πρός τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο, ὁ πολύς καί δραστήριος Ἱεράρχης τῶν Πατρῶν Ἱερόθεος παρέδωσε τό πνεῦμα του πρός τόν Κύριό μας. Ἄς παρακολουθήσωμε ὅμως τά σχετικά.

Τό καλοκαίρι τοῦ 1902, ὁ Ποιμενάρχης τῶν Πατρῶν, παρά τό ἐπισφαλές τῆς ὑγείας του, περιοδεύει στήν ὀρεινή περιοχή τῆς Ἐπαρχίας του. Ἐκεῖ παθαίνει τό πρῶτο ἐγκεφαλικό, ἀλλά σύντομα εὑρίσκει τούς κανονικούς ρυθμούς, καί μετέχει κανονικά στίς ἐργασίες τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς περιόδου 1902-1903. Μητροπολίτης Ἀθηνῶν ἦτο ὁ Θεόκλητος Μηνόπουλος, ἀφοῦ λόγῳ τῶν γεγονότων τῶν «Εὐαγγελικῶν» εἶχε παραιτηθῆ ὁ Προκόπιος Οἰκονομίδης. Ὁ Θεόκλητος παρεκάλεσε τόν Ἱερόθεο νά παραμείνῃ κοντά του, προκειμένου νά τόν βοηθήσῃ στό πολυεύθυνο ἔργο του. Ὁ φιλότιμος Ἱεράρχης τῶν Πατρῶν ἔμεινε λοιπόν γιά ἕνα διάστημα κοντά στόν νέο Μητροπολίτη Ἀθηνῶν, προσφέροντας τήν πολύτιμη βοήθειά του μέ τίς γνώσεις καί τήν ἐμπειρία του.

Ὅμως, τόν Μάρτιο τοῦ 1903 ὁ Ἱερόθεος λυγίζει . Στίς 5 καί 6 τοῦ μηνός ἡ ὑγεία του ἐπιδεινώνεται, ἀφοῦ παθαίνει δύο ἀκόμα ἐγκεφαλικά, μέ ἀποτέλεσμα στίς 7 Μαρτίου καί στίς 6:00 τό πρωί νά παραδώσῃ τό πνεῦμα του στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο τόσον ἠγάπησε ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων, καί μέ αὐταπάρνηση ὑπηρέτησε μέχρι τῆς τελευταίας του πνοῆς.

Ἡ εἴδηση τῆς κοιμήσεως τοῦ Ἱεροθέου ἔπεσεν ὡς κεραυνός στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἰδιαιτέρως ὅμως στήν Πάτρα, ἡ ὁποία τόσο τόν ἠγάπησε καί μετά κλαυθμῶν τόν ἐθρήνησε, ἀφοῦ ἔχασε τόν θησαυρό καί τόν πατέρα, τόν θερμουργό κήρυκα καί διδάσκαλο τῶν θείων ἀληθειῶν, τόν προασπιστή τῶν ἱερῶν τῆς Ἐκκλησίας μας Δογμάτων, τόν γενναῖο μαχητή ἐναντίον τῶν  αἱρέσεων καί τῆς μασσονίας.

Ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία ἐτελέσθη τήν 8^η Μαρτίου 1903 στόν Μητροπολιτικό Ναό Ἀθηνῶν, χοροστατοῦντος τοῦ Μητροπολίτου Ἀθηνῶν Θεοκλήτου Μηνοπούλου, συγχοροστα-τούντων τῶν Συνοδικῶν Ἀρχιερέων καί τοῦ Μητροπολίτου Πενταπόλεως Ἁγίου Νεκταρίου, ὁ ὁποῖος συνεδέετο μέ στενή φιλία μέ τόν ἀοίδιμο Ἱερόθεο. Πλῆθος ἀμέτρητο πιστοῦ Λαοῦ κατέκλεισε τόν Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν γιά να συμμετάσχῃ στήν ἐξόδιο Ἀκολουθία τοῦ λαμπροῦ Ἱεράρχου, νά τόν τιμήσῃ, νά τόν ἀποχαιρετίσῃ, νά τόν εὐχαριστήσῃ γιά τούς ὑπέρ τῆς εὐσεβείας ἱερούς ἀγῶνας του.

Τόν κοιμηθέντα προσεφώνησε ὁ Μητροπολίτης Ἀθηνῶν Θεόκλητος, εἰπών τά ἑξῆς:

«Σεβασμιώτατε ἀδελφέ,

Μετά βαθέος ψυχικοῦ ἄλγους ἔρχομαι νά Σέ προσφωνήσω ἐνταῦθα κατακείμενον ἐν ὀνόματι τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἧς μέλος ἀπετέλεις, καί νά ἐκφράσω τήν ἄφατον θλίψιν της ἐπί τῷ προώρῳ θανάτῳ Σου. Ἐν τῷ προσώπῳ τῆς Σεβασμιότητός Σου ἡ Ἐκκλησία ἀπώλεσεν ἱεράρχην διαπρεπῆ καί αὐστηρότατον τηρητήν τῶν ἱερῶν Κανόνων καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως· ἱεράρχην μεριμνήσαντα καί μοχθήσαντα ὑπέρ τῆς μορφώσεως τοῦ ἱεροῦ κλήρου καί ἀγωνισθέντα μετ’ ἐνθέρμου ζήλου ὑπέρ τῶν δικαιωμάτων αὐτοῦ· ἱεράρχην, οὗ αἱ πολλαί καί ποικίλαι ἀρεταί περί τε τήν διδασκαλίαν, τήν διοίκησιν καί τόν βίον ἀνύψωσαν τό θρησκευτικόν φρόνημα παρά τῷ ποιμνίῳ αὐτοῦ καί ἐπαγίωσαν τήν πίστιν καί τήν εὐσέβειαν· ἱεράρχην ἀφοσιωθέντα ἐκ νεαρᾶς ἡλικίας εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί ἐκπληρώσαντα πιστῶς καί ἐπακριβῶς τά πρός αὐτήν μεγάλα καί ἱερώτατα αὐτοῦ καθήκοντα· ἱεράρχην τόν δρόμον αὐτοῦ τελέσαντα, σεμνῶς καί ἀμέμπτως τήν διακονίαν αὐτοῦ πληρώσαντα, καί δι’ ὧν ἐλάλησε, ἔδρασε καί ἤθλησε ἀναδειχθέντα τύπον ἱεράρχου, σέμνωμα τοῦ κλήρου, καί ὑπόδειγμα κάλλιστον καί τιμιώτατον ἀληθοῦς τοῦ Ὑψίστου λειτουργοῦ.

Ἐντεῦθεν τήν ἀπώλειάν Σου, Σεβασμιώτατε ἀδελφέ, συναισθάνεται βαθύτατα ἡ ἡμετέρα Ἐκκλησία, καί θρηνεῖ αὐτήν κλῆρος καί λαός. Ἀλλά καί διά τοῦτο παραμυθούμεθα, ἐλπίζοντες ὅτι, ἀνερχόμενος εἰς τό οὐράνιον θυσιαστήριον, θά ἀξιωθῇς τοῦ ἀφθάρτου τῆς ζωῆς στεφάνου καί θά δέησαι ὑπέρ τῆς ἰσχύος καί τῆς δόξης τῆς Ἐκκλησίας ἐκείνης, εἰς ἥν ὁλόκληρον ἔδωκας σεαυτόν. Ἐν τῇ ἐλπίδι δέ ταύτῃ φωνοῦμεν πάντες οἱ ἐν τῷ ἱερῷ τούτῳ ναῷ· εὐλογημένη εἴη καί αἰωνία Σου ἡ μνήμη» (Ἀρχιμ. Ἠλία Μαστρογιαννοπούλου, Ἱερόθεος Μητρόπουλος, ὁ φωτισμένος ἱεράρχης, Ἐκδ. Ἑπτάλοφος, Ἀθῆναι 1993, σελ. 24-25).

          Ἀλλά ἡ Πάτρα πενθοφοροῦσα ἀνέμενε τόν πατέρα, νά τοῦ φιλήσῃ γιά τελευταία φορά τό ἁγιασμένο χέρι, νά τόν ράνῃ μέ τά δάκρυα καί τά μύρα τῆς εὐγνωμοσύνης της. Ἡ Πατραϊκή γῆ ἀνέμενε νά κλείσῃ στοργικά στά σπλάχνα της τό ἱερό σκήνωμα τοῦ σεπτοῦ Ἀρχιερέως, ὁ ὁποῖος ἐπότισε μέ δάκρυα καί ἱδρῶτα κάθε σπιθαμή της.

          Ἡ ἀμαξοστοιχία μέ τό σκήνωμα τοῦ Ἱεροθέου ἔφτασε στήν πόλη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου τήν Κυριακή 9 Μαρτίου 1903, στίς 11:00 τό πρωί. Μέγα πλῆθος εὐσεβῶν Πατρέων εἶχε κατακλύσει τόν σιδηροδρομικό σταθμό, τούς δρόμους, τίς πλατεῖες, ἀπ’ ὅπου θά περνοῦσε ἡ ἱερά πομπή, ἡ ὁποία κατέληξε στόν Μητροπολιτικό Ναό τῆς Εὐαγγελιστρίας, ὅπου ἐτελέσθη δέηση ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τοῦ ἀοιδίμου Ἱεροθέου. Τό ἱερό σκήνωμα συνώδευσε στήν Πάτρα ὁ Μητροπολίτης Πενταπόλεως, ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, ὁ ὁποῖος ἐνεταφίασε τόν Ἱερόθεο, στόν τάφο πού εἶχε ἑτοιμασθῆ πίσω ἀπό τόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, τοῦ Ἐπισκοπείου Πατρῶν.

          Ἄς παρακολουθήσωμε ὅμως κάποια ἀποσπάσματα ἀπό τόν «Νεολόγο» τῶν Πατρῶν τῆς Δευτέρας 10^ης Μαρτίου 1903:

«Ἐν τῷ ναῷ τῆς Μητροπόλεως ὁ συνωστισμός ἦτο ἀπερίγραπτος. Ἡ εἴσοδος μετά κόπου πολλοῦ ἐπετυγχάνετο δι’ ὅλων τῶν θυρῶν. Περί τό φέρετρον δέ συνήπτοντο ἀληθεῖς ἀγῶνες μέχρις οὗ χιλιάδες χειλέων ἐγγίσωσι τήν χεῖρα τοῦ Ἱεράρχου, ὅστις ζῶν ὑπῆρξε διά τούς προσκυνητάς τῆς χθές ἀληθής πατήρ καί κηδεμών τῆς θρησκείας των. Ἀστυφύλακες ὑπό τόν Ἀστυνόμον κ. Ζέρβαν μάτην ἠγωνίζοντο ν’ ἀραιώσωσιν ὅλον ἐκεῖνον τό πλῆθος, τό ἀπαύστως ἀνανεούμενον ἀγογγύστως, μέ μίαν ἔκφρασιν ἐπί τοῦ προσώπου, ἐνδεικνύουσαν βαθύ ἄλγος, τό ἀνακουφιζόμενον τέλος, ὅταν ἐξεπληροῦτο ὁ πόθος του. Πόθος ἱερός, ὁ ὁποῖος ἀπέδειξε χθές τρανότατα τήν αἴγλην τῆς πρός τά ἱερά προσηλώσεως τοῦ λαοῦ, διά μιᾶς ἀποθεώσεως σπανίας εἰς τά χρονικά τῶν θανάτων ἱεραρχῶν...

...Τό πεντάωρον προσκύνημα τοῦ σεπτοῦ λειψάνου του ὅπως ἐξετυλίχθη, ἔφερεν εἰς τήν μνήμην πάντων ὁμοίας ἐκδηλώσεις ἐπί προαποθανόντων Ἱεραρχῶν. Ἀνωμολογήθη δέ γενικῶς, ὅτι τό προσκύνημα ὅπερ ἐγένετο πρός τήν μνήμην τοῦ Ἱεροθέου, ὑπερέβη πᾶσαν προγενεστέραν ἐκδήλωσιν καί ἀπετέλεσε σπάνιον φαινόμενον διά πᾶσαν τήν Ἑλλάδα...

...Ὡς ἀπετέθη ἐπί τοῦ χείλους τοῦ τάφου τό φέρετρον προσεφώνησε τόν νεκρόν διά λίαν συγκινητικωτάτου ἐπιταφίου λόγου καί μέ δάκρυα εἰς τούς ὀφθαλμούς ὁ Ἐπιθεωρητής τῶν Σχολείων κ. Χαραλάμπης καί μετ’ αὐτόν δι’ ὀλίγων ὁ τελειόφοιτος τῆς φιλολογίας κ. Κ. Λιβαθινός.

Ὁ νεκρός τοῦ Ἱεράρχου, ἀφοῦ μετά λυγμῶν τόν ἠσπάσθησαν τό τελευταῖον οἱ ἱερεῖς, ἐξήχθη τοῦ δρυΐνου φερέτρου, τό ὁποῖον οἱ συγγενεῖς τοῦ ἀποβιώσαντος ἐδώρησαν ὑπέρ τοῦ Πτωχοκομείου, καί ἐναπετέθη εἰς τόν τάφον ἄνευ φερέτρου πλέον. Ὁ Μητροπολίτης Νεκτάριος ἀφοῦ ἐψάλησαν αἱ ἐπιτάφιοι εὐχαί περιέχυσεν ἐπί τοῦ νεκροῦ οἶνον καί ἔλαιον ἐκ κανδήλας, πρός συμβολισμόν τοῦ σβεστοῦ τῆς ζωῆς, μεθ’ ὅ ἐκαλύφθη τό σεπτόν σκήνωμα διά λιθίνων πλακῶν ἄνωθεν τῶν ὁποίων ἐρρίφθη χῶμα ὑπό τάς εὐχάς τῶν παρεστώτων.

          Καί οὕτως ἡ πόλις τῶν Πατρῶν σύσσωμος καί ἐν θρησκευτικῇ κατανύξει ἐκήδευσεν τόσον μεγαλοπρεπῶς καί μετά τόσης λαϊκῆς ἀγάπης τό σεπτόν Λείψανον τοῦ Ἀρχιεπισκόπου αὐτῆς Ἱεροθέου, ὅστις ἐπί δεκαετίαν ὁλόκληρον ἐποδηγέτησε τό πιστόν του ποίμνιον καί πιστῶς ἐφρούρησε τήν ἁγίαν του Θρησκείαν.

          Ἡ πόλις τῶν Πατρῶν οὐδέποτε ἐνθυμεῖται τοιαύτην λαϊκήν ἐκδήλωσιν εἰς Ἱεράρχην, ἡ ὁποία δέν ἦτο ἄλλο ἤ ἐκχείλισις τῆς ἀπείρου λατρείας καί τῆς ἀδόλου ἐκτιμήσεως πρός Ἀρχιερέα, ὅστις πιστῶς καί εὐόρκως ἐξεπλήρωσε τήν ἱεράν αὐτοῦ ἀποστολήν ἐπί τῆς γῆς καί παρέδωκε τό πνεῦμα πρός τόν Παντοκράτορα Θεόν ὑπό τάς εὐχάς χιλιάδων λαοῦ».              

          Αὐτός ἦτο ὁ λαμπρός Ἱεράρχης τῶν Πατρῶν, ὁ ὁποῖος ἐνῷ πρίν ἀπό 110 χρόνια ἔφυγε ἀπό τόν κόσμο αὐτό, ἡ παρουσία του εἶναι ζωντανή στήν πόλη τῶν Πατρῶν, τά βήματά του νωπά, ἡ εὐλογία του μᾶς συνοδεύει ὅλους, καί ἡ ἁγία ζωή του φωτίζει τά δικά μας βήματα καί τήν ζωή μας.

          Ὅλα αὐτά ἐγράφησαν μέ ἀφορμή τά Θυρανοίξια τοῦ, ἐκ βάθρων ἀνακαινισθέντος, Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, τόν ὁποῖο ἐκεῖνος ἔκτισε, καί πίσω ἀπό τό Ἅγιο Βῆμα τοῦ ὁποίου, τό ἱερό του σκῆνος ἀναπαύεται.

          Κάθε ἡμέρα περνώντας ἀπό τόν τάφο του καί ἀνάβοντας τό καντήλι, διαβάζω μέ βαθειά συγκίνηση τό ἐπιτύμβιο ἐπίγραμμα, τό ὁποῖο συνέταξε ὁ εὐσεβής Γυμνασιάρχης τῆς ἐποχῆς ἐκείνης Κ. Διαλησμᾶς:

 

«Ἐν Ἱεράρχαις ὡς ἀστήρ λαμπρός μεσουρανήσας,

ὁ Ἱερόθεος Πατρῶν φωτοβολεῖ καί δύσας,

φιλόχριστος, φιλάνθρωπος, πραΰς, ἀγνός τά ἤθη,

διδακτικός, φιλόπατρις, μεγάλως ἠγαπήθη.

Τῆς Ἐκκλησίας ἤθελε τήν δόξαν καί τό κλέος,

καί προμαχῶν ὑπέρ αὐτῆς ἐπάλαιε γενναίως.

Τήν σιμωνίαν ἤλεγξε καί τόν μασωνισμόν

καί Βίσμαρκ τῶν κατά Κρητῶν βαρύν ὀνειδισμόν·

ἐπόθει δέ τήν ἕνωσιν τήν τῶν ἐκκλησιῶν

καί δι’ αὐτήν εἰργάζετο καί ηὔχετ’ εἰς Θεόν.

Ἐν πάσῃ χριστιανικῇ  φυλῇ καί κοινωνίᾳ

Ἱεροθέου τοῦ Πατρῶν ἡ μνήμη αἰωνία.

Αἱ Πάτραι τόν ἀοίδιμον εὐγνωμονοῦσι λίαν,

ἱδρύσαντα τρεῖς λαϊκάς σχολάς, ἀπόρων μίαν,

συλλόγους δύο, γράψαντα βιβλία, ἐγκυκλίους,

προχέοντα κηρύγματος ἀεί κρουνούς πλουσίους,

κτίσαντα τήνδ’ ἐπισκοπήν καί τόν ναόν αὐτῆς,

δι’ ὧν, ὦ πάτερ, καί θανών, ἀεί εὐεργετεῖς».