Το ανθρώπινο ρέκβιεμ ενός … «ημίθεου» αθλητή – του Λουκά Κασιάρα

Το ανθρώπινο ρέκβιεμ ενός … «ημίθεου» αθλητή 

του Λουκά Κασιάρα

Έκπληκτη η υφήλιος κράτησε την ανάσα της στο πρόσφατο παγκόσμιο πρωτάθλημα στίβου, όταν είδε τον Γιουσέιν Μπολτ, να αδυνατεί να τερματίσει στην κούρσα των 4×100! Δυο μέρες πριν είχε ηττηθεί και στο αγώνισμα που τον εκτόξευσε στα ουράνια της οικουμενικής αθλητικής δόξας, όταν τερμάτισε μόλις τρίτος στα 100 μέτρα. Εκατοντάδες εκατομμύρια θεατών αδυνατούσαν να πιστέψουν και να δεχτούν μια τέτοια εικόνα! Το κατ’ εξοχήν είδωλο του παγκόσμιου αθλητισμού, ο …ημίθεος που μεσουράνησε για μια 15ετία στο παγκόσμιο στερέωμα του στίβου, αυτός ο χαμογελαστός Τζαμαϊκανός που ήρθε σαν αστραπή και σκόρπισε ρίγη συγκίνησης σε κατάμεστα στάδια, ο χαρισματικός showman που διαπόμπευσε τα ρεκόρ των προκατόχων και χάραξε νέα όρια στην ανθρώπινη φύση, αυτός… να πέφτει και να σέρνεται σφαδάζοντας στο ταρτάν, κοιτώντας από μακριά, τόσο απεγνωσμένα, την προσφιλή του γραμμή τερματισμού…

Λίγες ώρες μετά, τα παγκόσμια ΜΜΕ οίκτιραν με τους πιο λυγρούς τόνους το απροσδόκητο συμβάν: «Τραγικό το φινάλε του Μπολτ», «η ηχηρή πτώση ενός θρύλου», «ο γιος του ανέμου ηττήθηκε», «ο ιππότης της ασφάλτου συντρίβεται», με κυρίαρχη επωδό την τελεσίδικη ατάκα: «Άδοξο τέλος για τον Μπολτ»!

Ξεφυλλίζω εταστικά τα πρωτοσέλιδα, σκρολάρω με αμήχανη περιέργεια τις βαρύγδουπες εκφράσεις και τα φωτογραφικά στιγμιότυπα που αναπαράγονται εκθετικά στα ποικίλα sites και μια απορία γιγαντώνει όλο και περισσότερο μέσα μου: Γιατί τόσο εύκολα να αποδομούνται οι «μύθοι»; Γιατί τόσο ηχηρά να γκρεμίζονται από το θρόνο τους, με την πρώτη τους συμπτωματική ευπάθεια, δίκην ατυχούς συγκυρίας; Και ναι μεν, αν επρόκειτο για αποκάλυψη ανήθικης πρακτικής, για σκανδαλώδη εμπαιγμό της νομιμότητας, ίσως κάπου να δικαιολογούσαμε τη στηλίτευση του «μυθικού» αθλητή και την αποκαρδίωση των απανταχού της γης φιλαθλητών. Εδώ όμως, το συμβάν ήταν διαφορετικό. Απλά, ο μέγιστος Μπολτ, βρέθηκε απροετοίμαστος στους συγκεκριμένους αγώνες και, μη αντέχοντας άλλο τα κοντραρίσματα σε υπεράνθρωπα πεδία ανταγωνισμού, δεκαπέντε χρόνια μετά, έδειξε τα πρώτα σημάδια παρακμής του∙ μιας παρακμής που ηλικιακά άλλωστε την περιμέναμε από χρόνο σε χρόνο… Γιατί λοιπόν τέτοια αφοριστική στάση για την εικόνα του στο «κύκνειο άσμα του»;

Εν μέρει προσπαθώ να συμμεριστώ το παρορμητικό κοινό αίσθημα. Θέλουμε ο άνθρωπος που αγαπάμε και θαυμάζουμε – καθώς ταυτιζόμαστε ψυχολογικά μαζί του – να φεύγει από την ενεργό δράση «όρθιος», στη μέγιστη απόδοσή του, πλήρης χαράς και δόξης. Εντάξει. Αυτό το κατανοώ! Αλλά πόσο απέχει μια τέτοια ευγενής ενσυναίσθηση από απερίφραστες δηλώσεις απογοήτευσης που έμμεσα μειώνουν και αμαυρώνουν τον πρότερο εύφημο αθλητικό βίο του ανδρός…! Πόσο νοσηρή μπορεί να είναι η πικρία μας για ένα «αστέρι» που έδυσε όταν ήρθε η ώρα του, ναι μεν κάπως άτυχα, αλλά αφήνοντας πίσω του τεράστιο φωτεινό αχνάρι στο στερέωμα, οδοδείκτη για τις μελλούμενες γενιές; Και πόσο εφικτή, αλήθεια, θα μπορούσε να είναι μια τέτοια λαμπρή αποχώρηση, για όλους, παντού και πάντοτε;

Αποπειρώμαι να ανατάμω αυτό το κοινωνικό αντανακλαστικό. Ανατρέχω σε προηγούμενες οπτικές μνήμες. Εστιάζω σε δυο – τρεις εικόνες που με έκαναν να καρφώσω τα μάτια στην οθόνη, και ανέκοψαν το ορμητικό μου σερφάρισμα, τέσσερις μήνες πριν. Δε βλέπεις εύκολα τον ατρόμητο δρομέα Μπολτ να δακρύζει, να σκύβει, να λυγίζει. Αυτές ήταν οι φωτογραφίες που ανακάλεσα στο νου μου και έψαξα να ξαναβρώ… Δεν είχα προσέξει τότε το λόγο. Ένας φίλος του, ίσως ο πιο επιστήθιος, «έφυγε». Επιστρέφοντας από ένα φιλικό πάρτυ έγινε το ατύχημα. Κι εκεί, μέσα από τα χαλάσματα της μηχανής, μέσα από τα χέρια του Γιουσέιν, «πέταξε» για τον ουρανό η ψυχή του φίλου και συναθλητή του, του Ζερμέιν Μέισον, 34χρονου ολυμπιονίκη του ύψους… Έδειχνε τόσο ανυπεράσπιστος και αδύναμος, περιγεγραμμένος από την οξύμωρη – σκληρή όψη της ζωής. Αυτός ο τεράστιος ρέκορντμαν, το μεγαθήριο της σωματικής ρώμης, ο αδάμαστος αίλουρος των στίβων βούλιαζε στο κλάμα, νιώθοντας αφοπλισμένος μπροστά στο θάνατο, ενδεής στον πόνο της απώλειας, ηττημένος από την άτεγκτη «μοίρα» της ζωής. Διπλωμένος στα δύο θρηνούσε. Εικόνα παράταιρη ίσως στα μάτια μας, για έναν απαράμιλλο πολυνίκη. Πόσο όμως φυσιολογικό, πόσο αληθινό, πόσο ανθρώπινο για τον ίδιο!

Και μετά… έπρεπε να μαζέψει τα κομμάτια του, να απωθήσει τυραννικά ερωτήματα, να πνίξει αδιέξοδα συναισθήματα, να ενταχθεί στον φρενήρη ρυθμό των προπονήσεων, να παλέψει για την τελευταία του κούρσα στο παγκόσμιο στίβου, να αφιερώσει σε εκατομμύρια θεατές ένα αποχαιρετιστήριο spread, κόντρα σε χρόνους και σε ανέμους, κυρίως όμως ενάντια στην ανθρώπινη φύση του, την εσωτερική, την ψυχική αυτή τη φορά. Ε … και δεν τα κατάφερε! Τον πρόδωσε «στην τελική» το σώμα του, που φάνηκε να συγχρονίζεται αυτή τη φορά με μια διαφορετική ψυχή πλέον. Όχι εκείνη του ατρόμητου ολυμπιονίκη με το ηρωϊκό χαμόγελο, αλλά με μια πληγωμένη ψυχή κι έναν σκορπισμένο νου, πλημμυρισμένο από «γιατί», ενεό και μετέωρο μπροστά στα υπαρξιακά αδιέξοδα. Ο πόνος στη θλάση του μυός του, φάνηκε να αντικατοπτρίζει εκείνη τη βουβή μακρόσυρτη οδύνη του χαμού, που βίωσε. Αυτή τον έριξε κάτω, και ταυτόχρονα –αν προσέξατε – τον έκανε να στρέψει το βλέμμα προς τα πάνω, σαν να αναζήτησε στον φίλο του, όχι βέβαια τον υπαίτιο της ήττας, αλλά τη συγκατάνευση για την συμπόρευση της φιλίας τους πέρα από τη ζωή και το θάνατο. Τι πιο φυσιολογικό, αληθινό και ανθρώπινο!

Αλλά… είναι δυνατόν να δικαιολογήσει τέτοιες .. ευαισθησίες οι εποχή μας;

Μια εποχή που υπερθεματίζει την επικυριαρχία του σώματος ενάντια στο πνεύμα, που διψά για υπεράνθρωπα ρεκόρ στην αδηφάγο κονίστρα του στίβου, που στραγγίζει από ηθικά ιδεώδη πλήθη ευέλπιδων αθλητών, όταν νιώθουν άθυρμα στη βαριά βιομηχανία του θεάματος και γίνονται βορά στον άγριο και άνομο ανταγωνισμό…

Μια εποχή που ποινικοποιεί τις ευγενείς αξίες, αγνοεί πεισματικά το βυθό του εσωτερικού κόσμου, και θεωρεί ευτελισμό και αδυναμία την αυθόρμητη έκφραση συναισθημάτων…

Μια εποχή που δε σου δίνει το δικαίωμα να είσαι ο εαυτός σου, να συντίθεσαι δηλ. από όλο εκείνο το πανέμορφο ψηφιδωτό των χαρισμάτων και των ελλείψεών σου, που στοιχειοθετούν τη δυναμική και αέναη ομορφιά της ύπαρξης, το αληθινό νόημα της ζωής.

Μια εποχή που αγνοεί ότι πίσω από το σώμα ενός υπεραθλητή, από αυτήν την καλοκουρδισμένη μηχανή μυών και ανθεκτικών οργάνων, κρύβεται ο προωθητικός μηχανισμός ενός ευφυή και εναργή νου και ακόμη περισσότερο μια στέρεη αρμονική ψυχοσύνθεση, που ξέρει να αυτοπειθαρχεί και να πεισμώνει, αλλά ενίοτε και να υποχωρεί και να συστέλλεται, δίκην ευαγών αισθημάτων.

Αποτυχημένο και άδοξο λοιπόν το τέλος της καριέρας του Μπολτ… για μια μαζοποιημένη κοινωνία των πληθωρικών θεαμάτων και των παγκοσμιοποιημένων ειδώλων. Δεν άντεξε να περπατά στο σκοινί ισορροπίας. Η ανθρώπινη αντοχή του έσπασε αντίκρυ στο βάρος των υπερβατικών προσδοκιών ενός όχλου που απαιτούσε μόνο μετάλλια και γύρους θριάμβου. Και το πλήθος εκείνο που τον αποθέωνε στα στάδια του κόσμου φάνηκε αδύναμο να του δώσει ένα στοιχειώδες άλλοθι, μια «άφεση» για την απροσδόκητη πτώση του, ίσως και κάτι περισσότερο ακόμη: έναν εγκάρδιο έπαινο που δεν ξέχασε την ανθρωπιά του, αλλά θυσίασε στο βωμό της φιλίας το επιστέγασμα της καριέρας του.

Διότι εκείνα τα χρυσωμένα και μαγικά πόδια του, που φάνηκαν ατελέσφορα να τον οδηγήσουν στη γραμμή τερματισμού, ήταν τα ίδια που γονάτισαν δίπλα στον τάφο του φίλου του όταν τον έσκαβε (σύμφωνα με την τοπική παράδοση). Ήταν τα ίδια που συνόδεψαν τη νεκρική πομπή του Ζερμέιν Μέισον στο τελευταίο του κατοικητήριο.

Έτσι λοιπόν κοιτώντας πεσμένο στο ταρτάν τον θεόρατο Γιουσέιν Μολτ, με εκείνον τον κάπως σπαραξικάρδιο μορφασμό, δεν μπορώ παρά να του απονείμω τα εύσημα της ανθρωπιάς για ένα τόσο… δοξασμένο από μια άλλη άποψη ρέκβιεμ!

[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ.]

Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.