Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2021

Η Πανορθόδοξος Σύνοδος του 1593μ.Χ. υποδεικνύει την συναίνεσιν δια το Αυτοκέφαλον - Του Β. Χαραλάμπους


 Η Πανορθόδοξος Σύνοδος του 1593μ.Χ. 
υποδεικνύει την συναίνεσιν δια το Αυτοκέφαλον  

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Πολλοί είναι εκείνοι που στην προσπάθειά τους να δικαιολογήσουν μονομερή εκχώρηση Αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, χωρίς τη συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, πρόβαλαν το επιχείρημα ότι μετά το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Κύπρου, το οποίο επικυρώθηκε κατά την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο, δεν τέθηκε ξανά θέμα συναίνεσης.  Αυτό όμως δεν αληθεύει.

Από τα κείμενα της  Διορθοδόξου  Προπαρασκευαστικής Επιτροπής στο Σαμπεζύ για το ζήτημα του Αυτοκεφάλου, δυστυχώς δεν πείθονται. Ούτε και αυτό που επισημαίνεται στη μελέτη του κ.  Φειδά. που τιτλοφορείται «Το ‘’αυτοκέφαλον’’ και το ‘’αυτόνομον’’ εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία» όπου αναφέρει, ότι «κανονικώς αρμόδιον δια την ανακήρυξιν του ‘’αυτοκεφάλου’’ όργανον είναι η Οικουμενική Σύνοδος και κατ’ ακολουθίαν δια την Ορθόδοξον Εκκλησίαν η Πανορθόδοξος Σύνοδος…»,

καθώς και το ‘’ομόθυμος σύνοδος ή ομόθυμος συμφωνία πάντων των πατριαρχικών θρόνων αποτελούν το κανονικόν όργανον ανακηρύξεως του αυτοκεφάλου ή του αυτονόμου εκκλησίας τινός, πάσα δε άλλη διαδικασία είναι αντικανονική και όχι μόνο δεν εξυπηρετεί την ενότητα, αλλά τουναντίον δια της καταπατήσεως της κανονικής παραδόσεως διαβιβρώσκει και διασπά την εν τη ορθή πίστει και αγάπη ενότητα της Εκκλησίας’’, το δέχονται. Επιμένουν σε προνόμιο του Οικουμενικού Θρόνου που θέλει την εκχώρηση Αυτοκεφαλίας  χωρίς τη συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, ασχέτως της καταπατήσεως της κανονικής παραδόσεως διαβιβρώσκει και διασπά την εν τη ορθή πίστει και αγάπη ενότητα της Εκκλησίας’’, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο εν λόγω καθηγητής.

Ας προσέξομε τι καταγράφει στο σύγγραμμά του που τιτλοφορείται ‘’Το Αυτοκέφαλον της Εκκλησίας Κύπρου’’ (Λευκωσία 1977), ο μ. Ανδρέας Μιτσίδης (Δ.Φ.), ο οποίος διετέλεσε Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης του Υπ. Παιδείας Κύπρου.  ‘’Το 1593 συνήλθεν εν Κωνσταντινουπόλει Πανορθόδοξος Σύνοδος, της οποίας μετέσχον ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίας Β΄ ο Τρανός (1536-1595), ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Α΄ ο Πηγάς (1590-1601), αντιπροσωπεύων και τον Πατριάρχην Αντιοχείας Ιωακείμ Στ΄ (1593-1601), ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Σοφρώνιος Δ΄ (1579-1608) και πολλοί Μητροπολίται.  Η Σύνοδος αύτη απεφάσισεν, όπως «τον θρόνον της ευσεβεστάτης πόλεως Μοσχόβου είναι τε και λέγεσθαι Πατριαρχείον δια το βασιλείας αξιωθήναι  παρά Θεού την χώραν ταύτην, πάσαν τε Ρωσίαν και τα υπερβόρεια μέρη υποτάττεσθαι τω πατριαρχικώ θρόνω Μοσχόβου και πάσης Ρωσίας, και των υπερβορείων μερών…) (Αρχιμανδρίτου Καλλινίκου Δελικάνη, Τα εν τοις Κώδιξι του Πατριαρχικού Αρχειοφυλακείου σωζόμενα επίσημα εκκλησιαστικά έγγραφα τα αφορώντα εις τα σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς τας Εκκλησίας Αλεξανδρείας Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και Κύπρου (1574-1863) (Κωνσταντινούπολις 1904). 

 

Αυτό που δίνει περισσότερο φως στο ζήτημα τούτο, είναι το απόσπασμα από τη μελέτη του μ. Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου που τιτλοφορείται ‘’Μελέτιος ο Πηγάς – Κεφάλαιον Γ΄ : Ο Μελέτιος ως Πατριάρχης Αλεξανδρειας’’, ειδικότερα σε αυτό που αναφέρεται στο Ρωσικό θέμα και τη Σύνοδο του 1593.  Στη μελέτη του αυτή που μεταξύ άλλων σημειώνει τα εξής : «Κατ’ εκείνον τον καιρόν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄ την κανονικήν τάξιν παριδών, ανεκήρυξεν αυτοβούλως εις Πατριαρχείον τον Μητροπολιτικόν θρόνον Μοσκοβίας.  Πληροφορηθείς τούτο ο Μελέτιος απηύθηνεν επιστολήν προς τον Πατριάρχην Ιερεμίαν δριμέως ψέγων αυτόν δια την τολμηθείσαν παραβίασιν της Κανονικής εν τη Εκκλησία τάξεως.  ‘’Οίδα’’, έγραφε, ‘’επί τη αναγωγή εις Πατριαρχείον της Μοσκόβου Μητροπόλεως, ου γαρ σε διαλανθάνει ουχ ενός είναι τούτο Πατριάρχου (ει μη τη Παλαιά Ρώμη επανακολουθείν έγνωκεν η Νέα) αλλά Συνόδου και Συνόδου Οικουμενικής (των Ορθοδόξων δηλαδή).  Τούτον γαρ τρόπον και τα μέχρι σήμερον Πατριαρχεία κατέστη, δια τούτο έδει σου την ιεράν ψυχήν και των λοιπών αδελφών συμπαραλαβείν την ψήφον.  Δει γαρ πάντας ειδέναι (ως κατά την Γ΄ Σύνοδον οι Πατέρες διορίζονται) το πραττόμενον ότι περί κοινού τινός πράγματος εστίν η σκέψις· φανερόν δε ότι θρόνος ουδείς Πατριαρχικός ετέρω υπόκειται, αλλά τη καθολική συνδέεται Εκκλησία’’.  Δια της επιστολής ταύτης επί της Κανονικής αυτού βάσεως το θέμα της ανακηρύξεως του αυτοκεφάλου και της ανυψώσεως Μητροπόλεως τινός εις Πατριαρχικήν αξίαν, γεγονός ενέχον μεγάλην σημασίαν δια την πορείαν της Εκκλησίας».

‘’Δριμέως ψέγων αυτόν’’, σημειώνει ο μ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος.  Η αιτία ήταν ότι  ‘’ανεκήρυξεν ο Πατριάρχης Ιερεμίας αυτοβούλως εις Πατριαρχείον τον Μητροπολιτικόν θρόνον Μοσκοβίας’’. ‘’Απηύθηνεν επιστολήν προς τον Πατριάρχην Ιερεμίαν’’, γιατί δεν   τηρήθηκε η Κανονική Τάξη για το θέμα τούτο.  Η Κανονική Τάξη στο συνοδικό πολίτευμα της Εκκλησίας παρέπεμπε.  Το τονίζει εμφανέστατα στην επιστολή ο Άγιος Μελέτιος ότι ‘’ουχ ενός είναι τούτο Πατριάρχου, αλλά Συνόδου και Συνόδου Οικουμενικής’’. 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι προηγήθηκε στις 26 Ιανουαρίου του έτους 1589 χειροτονία του Μητροπολίτη Μόσχας σε Πατριάρχη, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία Β΄.   Τη συναίνεση και των υπολοίπων Πατριαρχείων είχε ήδη υποδείξει και ο Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωακείμ Στ΄ στον Τσάρο Θεόδωρο το έτος 1586. Έτσι όταν έφθασε  ο Άγιος Μελέτιος στην Κωνσταντινούπολη, αντιπροσωπεύων και τον Πατριάρχην Αντιοχείας Ιωακείμ Στ΄,  συγκροτήθηκε Ενδημούσα Σύνοδος στον Ιερό Ναό της Παμμακαρίστου στις 12 Φεβρουαρίου 1953. 

Όπως αναφέρει στη μελέτη του αυτή ο σημειώνει ο μ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ‘’σκοπός της Συνόδου ταύτης ήτο η ρύθμισις της ρωσικής αυτοκεφαλίας και η επίλυσις σοβαρών τινών ζητημάτων τάξεως και πειθαρχίας’’.  Αυτοκεφαλία λοιπόν δεν είναι διμερές ζήτημα, όπως έγινε προσπάθεια να προβληθεί ως τέτοιο, αλλά πρόβλημα που αφορά όλη την Εκκλησία και συνεπώς η συναίνεση των υπολοίπων Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών είναι απαραίτητη.   

‘’Ου γαρ σε διαλανθάνει ουχ ενός είναι τούτο Πατριάρχου’’, έγραφε εξ αφορμής της μονομερούς εκχώρησης Αυτοκεφάλο ο Άγιος Μελέτιος, ο διατελέσας και Τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου κατά τα έτη 1597-1598. Αυτό καταδεικνύει τη σημασία της συναίνεσης στο μεγάλο αυτό ζήτημα.  Δεν είναι όμως λίγοι εκείνοι που έχουν ‘’αφαιρέσει’’ την προϋπόθεση της συναίνεσης των υπολοίπων Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.

‘’Η Σύνοδος επικυρώσασα το δωροφορηθέςν τη ρωσική Εκκλησία, αυτοκέφαλον, και δια πράξεως Συνοδικής’’ και ‘’επέλυσε το γεννηθέν δια της αυθαιρέτου ενεργείας του Πατριάρχου Ιερεμίου ρωσικόν ζήτημα και απεκατέστησεν την τρωθείσαν κανονικήν τάξιν’’, σημειώνει ο μ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Αυτό μάλιστα που καταληκτικά τονίζει με το ‘’η σώφρων του Μελετίου φωνή’’, ας είναι στις μέρες μας σωτήριο παράδειγμα για αποκατάσταση της εκκλησιαστικής ενότητας. 

*www.myriobiblos.gr ‘’Μελέτιος ο Πηγάς – Κεφάλαιον Γ΄ : Ο Μελέτιος ως Πατριάρχης Αλεξανδρειας’’

Δεν υπάρχουν σχόλια: