ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΑΛΛΙΩΣ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΑΓΙΟΣ  ΙΩΑΝΝΗΣ  Ο  ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ  ΑΛΛΙΩΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

Δίχως ατυχή προαπαιτούμενα και πιο ατυχείς αναγωγές!

     … «Αρχές δεκαετίας 390 -αντιγράφω από το βιβλίο, «Γράμματα από την Εξορία»- το όνομα Ιωάννης είχε γίνει θρύλος στα χείλη χριστιανών, Ιουδαίων, εθνικών -ειδωλολατρών- στην Αντιόχεια και την ευρύτερη περιοχή. Εφτά χρόνια μετά -Σεπτέμβριος 397- με το θάνατο του Κωνσταντινουπόλεως Νεκταρίου, Ευτρόπιος ο «προεστώς» των βασιλικών κοιτώνων σε συνεννόηση με το νεαρό αυτοκράτορα Αρκάδιο οργανώνει μυστική «απαγωγή» του, για να μην ξεσηκωθεί από τον αποχωρισμό ο λαός. Στο δρόμο προς τη Βασίλισσα πόλη, ο Ιωάννης μαθαίνει ότι, με κανονική ψήφο κλήρου και λαού «της Εκκλησίας του Θεού που παροικεί» στην πρωτεύουσα έχει εκλεγεί επίσκοπος αυτής.

    Αυτό κάνει το Θεόφιλο Αλεξανδρείας ευθύς ως το ακούει να χολωθεί πολύ, και, να υποθηκεύσει όχι λίγα κρατούμενα εναντίον του. Και γιατί έχανε την ευκαιρία να επιβάλει εκλογή δικού του κληρικού, και γιατί διείδε πως με την άνοδο του Ιωάννη ο θρόνος του έχανε οριστικά τη δεύτερη θέση στη διαμορφούμενη τότε εκκλησιαστική Πενταρχία. Ο 3^ος Κανόνας της 2^ης Οικουμενικής Συνόδου είχε ορίσει -381- τον επίσκοπο της Κωνσταντινούπολης ισότιμο με τον Ρώμης, «δια το είναι αυτόν επίσκοπον νέας Ρώμης». Ωστόσο, παρουσία του αυτοκράτορα Αρκαδίου, προεξάρχει της χειροτονίας του -15.12.397- ενώ μάλλον για λόγους παραπλήσιους με αυτά η ενθρόνιση Ιωάννη γίνεται δυο μήνες αργότερα-27.2.398 ! 

******   ***   ******

    Η άνοδος Ιωάννη του Χρυσόστομου στον επισκοπικό θρόνο της πρωτεύουσας αλλάζει όλα τα δεδομένα και δρώμενα στην ευρεία περιοχή ριζικά. Ο άκρως λιτός, υπέρ ασκητικός, πνευματικός, άγιος βίος του νέου Επίσκοπου, η λειτουργική ένταση, η ευταξία, ο εκπληκτικός λόγος του, ο πλουσιότατος και μεστός ουσίας γραπτός, αναθερμαίνουν την πίστη των Ορθοδόξων, και προκαλούν πλησμονή θαυμασμού και ενθουσιασμού, με επακόλουθο την επιστροφή στην ορθή πίστη και την Εκκλησία πολλών αιρετικών, την προσέλκυση όχι λίγων ειδωλολατρών. Παράλληλα το ευρύτατο, ρεαλιστικό, ανύσταχτο ενδιαφέρον του για τους φτωχούς, τους άρρωστους, τους δοκιμαζόμενους «ελάχιστους αδελφούς του Χριστού», ανοίγεται σε μια πιο δυναμική, πρωτοποριακή, φιλανθρωπική-κοινωνική δράση και παρουσία, και προκαλεί ευρύτερο ενδιαφέρον και αγάπη για την Εκκλησία και τα κατ’ αυτήν.

     Το πνεύμα και ο χώρος δεν αφήνουν περιθώρια για ειδική αναφορά στο τεράστιο συγγραφικό του έργο. Όμως μια αναφορά στην ιδιαίτερη αγάπη του για τον, και από τον Απόστολο Παύλο, ως η σχετική με την ερμηνεία των Επιστολών του δε θα παραληφθεί. Η πρώτη είναι φανερή στους εγκωμιαστικούς λόγους του για το μεγάλο Απόστολο. Και εδώ Γεώργιος Αλεξανδρείας επικροτεί λέγοντας, πως «στο γραφείο του ο Χρυσόστομος είχε εικόνα του Αποστόλου των Εθνών». Για το δεύτερο, Λέων 6^ος ο Σοφός -Εγκώμιο στον Άγιο- διασώζει το εξής. «Όταν ερμήνευε τις θείες Επιστολές του … ο μεγάλος αυτός εξηγητής κι ερμηνευτής τους … αναρωτιόταν κι έλεγε. «Να αρέσει άραγε στο Θεό η ερμηνεία που επιχειρώ»; Καθώς σκεφτόταν αυτά, ένιωσε την ανάγκη να αξιωθεί με μια θεία επιβεβαίωση, που και δεν αργεί … Πρόκλος Διάκονος του τότε, επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως αρκετά χρόνια μετά, βάζει το μάτι στην οπή επικοινωνίας των γραφείων τους και βλέπει τον Αρχιερέα στη θέση του να συνεχίζει τη γραφή … Όμως, και το πιο σπουδαίο, αξιώνεται να δει και τούτο το θαυμαστό, το θείο Απόστολο Παύλο, σκυμμένο πίσω από τη θέση του και της κεφαλής του εγγύς, με το στόμα στο δεξί αυτί του, να δείχνει ότι του υπαγορεύει κάτι τι … Το αυτό δεύτερη και τρίτη φορά λίγα λεπτά μετά … Ως και το δεύτερο και τρίτο βράδυ … 

     Με την αύριο βγαίνει ο Άγιος από το γραφείο … και ο Πρόκλος του λέει. «Σε είδα τις νύχτες που πέρασαν να συνομιλείς με κάποιον πολύ σοβαρά». Εκείνος τον ρώτησε, «ποιος ήταν αυτός»; Και ο Πρόκλος του περιέγραψε το όλο θέαμα καταλεπτώς, έκανε μάλιστα σαν να σχεδιάζει με το δάχτυλό του τη μορφή που έβλεπε, και τον διαβεβαίωνε πως ολοφάνερα επρόκειτο για παρουσία Αποστολική. Ο Άγιος μελέτησε μέσα του το περιγραφόμενο θέαμα πιο προσεκτικά, και κατάλαβε, ήταν η θεία απάντηση στο θερμό του αίτημα ! Ευχαρίστησε το Θεό … και πολύ πιο πρόθυμα, και με χάρη περισσή επιδόθηκε στην ολοκλήρωση της ερμηνείας των θείων του Αποστόλου Παύλου Επιστολών»   

     … Δεν παρέλειψε με σειρά εξορμήσεων, και αποφάσεων θαρρετών να αποκαθάρει τον κλήρο της επισκοπής κι ευρύτερα, από πρόσωπα με βίο ανήθικο ως και σκανδαλώδη …

     Όλοι αυτοί φυσικά δεν κάθονται άπρακτοι … δημιουργήσουν φατρία εναντίον του, όχι επικίνδυνη στην αρχή, γιατί λόγω «της αρνητικής έξωθεν μαρτυρίας τους» είναι στα πλήθη των χριστιανών γνωστοί και αντιπαθείς. Όσο καιρό, λοιπόν, αυτός ο αυστηρός έλεγχος και η κάθαρση που ασκεί ο Ιωάννης περιορίζεται στα όρια της Εκκλησίας, του κλήρου, και εδώ δίνει τις μάχες, η εναντίον του μηχανορραφία και σκευωρία είναι αδύνατη. Όταν όμως επεκτάθηκε και σε πρόσωπα ιστάμενα κοινωνικά υψηλά ο εναντίον του φθόνος άρχισε να φουντώνει. Οι εις βάρος του διαδόσεις έδιναν κι έπαιρναν, κι εκείνοι που τις άκουγαν δεν έμεναν πάντα ουδέτεροι. Η όλη εναντίον του διαβολή κορυφώθηκε, όταν εκφώνησε λόγο λίαν ελεγκτικό κατά Ευτροπίου, που έχοντας πρότερα καταργήσει με διάταγμα βασιλικό το άσυλο των Εκκλησιών, ως ξέπεσε από το αξίωμά του βρέθηκε στην ανάγκη να το επικαλεστεί, καταφεύγοντας ικέτης στο Ναό. Αν εδώ ενταχθεί και η οργή της βασίλισσας Ευδοξίας για τον έλεγχο που ασκούσε στην πλεονεξία, απληστία, ματαιοδοξία της, το εναντίον του μείγμα έγινε εκρηκτικό», συνάγει Σωκράτης ο εκκλησιαστικός ιστορικός.

     Στο μεταξύ ανέκυψε το θέμα των λεγομένων λόγω ύψους «μακρών αδελφών», μοναχών της Νιτρίας, ονομαστών για την αρετή σε όλη την Αίγυπτο. Που, Θεόφιλος Αλεξανδρείας εξεδίωξε κακήν κακώς, κι ο Ιωάννης τους έδειξε ανθρωπιά όταν προσέφυγαν σ’ αυτόν! Άψογη εκκλησιαστικά-τους παρέσχε φιλοξενία, αλλά δεν τους δέχτηκε σε ευχαριστιακή κοινωνία, μέχρι να ξεκαθαριστεί το θέμα τους … Που, ο Θεόφιλος όμως εξέλαβε κατά τα δοκούντα του, κι έγινε έξω φρενών.

   Και άδραξε την ευκαιρία να χωθεί στο άθλιο παιχνίδι που εξυφαινόταν κατά του Ιωάννη από πλευράς Ευδοξίας, για να εξοφλήσει τα κρατούμενα εναντίον του. Όντας δε μάστορας στη μηχανορραφία, άνθρωπος που άλλαζε γνώμη και στάση από τη μια ως την άλλη στιγμή, προσεταιρίζεται από άλλη οδό τον αυστηρό πολέμιο του Ωριγενισμού, άγιο Γέροντα κι αγαθό Επίσκοπο Κωνσταντίας Κύπρου Επιφάνιο. Και, ενώ έρχεται στην Κωνσταντινούπολη να δικαστεί ως ενεχόμενος σε συνομωσία κατά της αυλής, εξαγοράζει ανάξιους επίσκοπους, άλλους κληρικούς, που ο Ιωάννης είχε καθαιρέσει για παραπτώματα σοβαρά, συμμαχεί με πλούσιες οικογένειες, που από τον έλεγχό του είχαν ενοχληθεί, αξιοποιεί και την οργή της βασίλισσας, και, ανατρέποντας τα εις βάρος του δεδομένα, την πείθει να του εμπιστευθεί την απαλλαγή της από τον τολμητία της κατά του προσώπου της προσβολής !

     Έτσι με τους Αιγυπτίους επισκόπους που τον συνοδεύουν και άλλους που για δικούς τους λόγους αντιπαθούν το Χρυσόστομο, συγκαλεί υπό την προεδρία του στη Δρυ, προάστιο της Χαλκηδόνας, επισκοπική παρασυναγωγή -«Συνόδου της παρανόμως κληθείσης», Μ. Φώτιος- όπου τέλη Σεπτεμβρίου 403 σφραγίζει και τυπικά προειλημμένη απόφασή του-το είχε προαναγγείλει σε Αλεξάνδρεια και Λυκία -να καθαιρεθεί ο Ιωάννης και να εξοριστεί! Μάταια ζητεί ο Ιωάννης «να εξαιρεθούν οι εκκλησιαστικοί κριτές δεδηλωμένοι εχθροί μου», και δηλώνει πρόθυμος να εμφανιστεί και να απολογηθεί σε Μείζονα Σύνοδο. Θεόφιλος και λοιποί προχωρούν σε απόφαση τραγική, και για την ειρήνη της Εκκλησίας άκρως δεινή! «Απεφήναντο την του Αγίου ως έδοξαν εαυτοίς καθαίρεσιν», γράφει ο Μ. Φώτιος, αφήνοντας να φανεί ευδιάκριτα η βαθιά θλίψη του για την άδικη και παράνομη απόφαση στη λιτή συνέχεια. «Αρξαμένου Γυμνασίου επισκόπου και τελευτήσαντος Θεοφίλου Αλεξανδρείας, οι πάντες τον αριθμόν τεσσαράκοντα πέντε». Και η κατηγορία, ψευδής και ανενδοίαστα απατηλή. «Κλήθηκε, μα αρνήθηκε να παρουσιαστεί»!

******   ***   ******

     Αλλά! Όταν κατά το βραδάκι ανακοινώθηκε η απόφαση -γράφει ο ιστορικός Σωκράτης- τα πλήθη ξεσηκώθηκαν, κι έγινε στάση δεινή. Αποφάσισαν να φυλάνε τον Ιωάννη με βάρδιες νυχθημερόν … δεν άφηναν να πλησιάσει κανείς στο ναό … Συνάμα δεν έπαυαν να διαδηλώνουν, να διαμαρτύρονται, να απαιτούν να κριθεί από Μείζονα Σύνοδο … Όμως ο Ιωάννης γύρω στο μεσημέρι της τρίτης μέρας από την καθαίρεση, για να μην εκτραχυνθούν για χάρη του τα πράγματα πιο πολύ, παραδόθηκε κρυφά, και πήρε στο δρόμο της εξορίας ταπεινά …

       Τότε ο λαός επαναστάτησε σε βαθμό που δεν μπορούσε να ελεγχθεί, και  ακολούθησε ό,τι συνήθως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις. «Πολλοί που δεν τον συμπαθούσαν, άλλαξαν γνώμη, άρχισαν να τον συμπαθούν, και άλλοι που λίγο πριν ήθελαν να καθαιρεθεί, έλεγαν ότι υπήρξε θύμα συκοφαντίας. Και όλοι μαζί αποκήρυτταν ακόμα πιο έντονα το βασιλιά και τη σύνοδο των επισκόπων, και κατάγγελλαν το Θεόφιλο ως κύριο υπαίτιο της σκευωρίας … Από την πλευρά της η προληπτική Ευδοξία, είτε από κακό όνειρο που είδε, είτε από αντικείμενο που έπεσε και έσπασε, είτε από κάποιο σεισμό, φοβήθηκε και ζήτησε από τον Αρκάδιο ν’ ανακαλέσει τη διαταγή εξορίας. Εκείνος την ανακάλεσε και έστειλε τον ευνούχο της βασίλισσας Βρίσωνα που τον πρόλαβε στο προάστιο Πραίνετο, εγγύς Νικομήδειας. Του έδειξε την απόφαση ανάκλησης, και τον συνόδευσε επανερχόμενο στην Κωνσταντινούπολη.

     Έτσι καταγράφει τα γεγονότα ο εκκλησιαστικός ιστορικός και προσθέτει -ιδιαίτερη προσοχή εδώ, παρακαλώ. «Ο Ιωάννης όμως παρά την ανάκληση του διατάγματος εξορίας αποφάσισε να μην μπει στην πόλη, πριν δικαστεί από Μείζονα Σύνοδο και δικαιωθεί … Τα πλήθη όμως αγανακτούσαν, περιέλουζαν τους κρατούντες με πιο άγριες βλαστήμιες, προκαλούσαν όλο και πιο μεγάλες ταραχές… Και, οι πιο δυναμικοί αποφάσισαν να τον φέρουν ακόμα και αναγκαστικά. Τον συναντούν με πολλή σεβασμό και τιμή … Εκείνος όμως … επιμένει να τους επαναλαμβάνει ότι: «Για να γίνει αυτό πρέπει να προηγηθεί νέα συνοδική απόφαση, που να ανακαλεί την πρότερη καταδικαστική»! Με άλλα λόγια, και απλά και καθαρά, δέχεται ότι εφ’ όσον η απόφαση καθαίρεσής του δεν έχει ανακληθεί είναι σε ισχύ! ‘Όμως τα πλήθη συνεχίζουν ασυγκράτητα, παίρνουν φωτιά, ανυπομονούν να τον δουν πάλι στον επισκοπικό θρόνο, να τους διδάσκει, να τους ευλογεί ... Τελικά, από τη μια ο ενθουσιασμός, η επιμονή, η έντονη πίεση του πλήθους, κι από την άλλη η αγωνία του ίδιου μήπως η κατάσταση γίνει πιο επικίνδυνη, επεκταθούν οι ταραχές, εκτραχυνθούν τα πράγματα, έκαμψαν την αντίστασή του. Πέρασε, ανέβηκε στον επισκοπικό θρόνο, ευχήθηκε σε όλους την ειρήνη του Θεού, και άρχισε τη διδαχή…

     Με αυτό όμως που υποχρεώθηκε από τα πράγματα να κάνει, υποθήκευσε στους εχθρούς του δυνατότητα νέας εναντίον του σκευωρίας, ότι επανήλθε στον επισκοπικό θρόνο του μετά από ανάκληση του Βασιλικού Διατάγματος εξορίας, βέβαια, αλλά όχι και νέας συνοδικής απόφασης που να τον δικαιώνει αίροντας και ανακαλώντας την πρότερη καταδικαστική. Ο Θεόφιλος το επισημαίνει αυτό, αλλά εκείνη τη στιγμή φοβούμενος την οργή του λαού σπεύδει και αποπλέει νύχτα για την Αλεξάνδρεια, ως και άλλοι πολλοί. Και, για την ώρα όλοι τους λουφάζουν, περιμένουν την κατάλληλη στιγμή, που θα τον πλήξουν οριστικά.

******   ***   ******

     Προχωρούμε προς την κορύφωση του δράματος. Ο Ιωάννης παραδομένος ολοκληρωτικά στην Αγάπη του Θεού, με ένα πλήθος λαού να ζει σε παραλήρημα ενθουσιασμού και απερίγραπτης χαράς, ξαναρχίζει το λειτουργικό, διδακτικό, κοινωνικό, ιεραποστολικό έργο του ακόμα πιο δυναμικά… Κάποια μέρα όμως -συνεχίζουν οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Σωκράτης και Σωζομενός- στήνεται ασημένιος ανδριάντας της βασίλισσας Ευδοξίας σε κίονα πορφυρό στη μέση του μεγάλου δρόμου, ούτε μακριά, ούτε πολύ κοντά από το Ναό-της Αγίας Σοφίας, τον πριν τον Ιουστινιανό. ‘Όπου γίνονται θορυβώδεις λαϊκές εκδηλώσεις και δίδονται θεατρικές παραστάσεις, όχι λίγο ελαφρές. Ο Ιωάννης κρίνει ότι αυτά αποτελούν προσβολή της Εκκλησίας! Και, με τη γνωστή παρρησία του, ακονίζει τη γλώσσα του κατά των εμπνευστών… Η Ευδοξία θεωρεί ότι την έβαλε στο στόχαστρο πάλι, ότι οι λόγοι του είναι για το πρόσωπό της προσβλητικοί και υβριστικοί. Απαιτεί να συγκληθεί νέα σύνοδος. Η ευκαιρία που περίμεναν οι εχθροί του είχε βρεθεί !

     Αρχίζουν παραστάσεις στον αυτοκράτορα, πετυχαίνουν να μην παραστεί στη Λειτουργία των Χριστουγέννων, ως το συνήθιζε, και να διακόψει κάθε συνεργασία με τον Ιωάννη, μέχρι να ξεκαθαριστεί το θέμα των εκκρεμών «νέων» κατηγοριών! Ο Ιωάννης που δεν είχε πάψει ούτε στιγμή να τον παρακαλεί να επισπεύσει την έκδοση Διατάγματος η  Μείζων Σύνοδος να συγκληθεί, αντιμετωπίζει τη νέα πρόκληση με θάρρος και υπομονή … Αλλά, μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου -404- με επίκληση συνοδικής διάταξης που τους διαμήνυσε ο Θεόφιλος από την Αλεξάνδρεια, συνέρχονται εκ νέου και τον καταδικάζουν, γιατί επανήλθε στον επισκοπικό θρόνο, χωρίς να έχει ανακληθεί η Συνοδική απόφαση καθαίρεσης … Μάταια ο Ιωάννης εξηγεί και εφιστά την προσοχή τους ότι, η διάταξη που επικαλούνται δεν είναι απόφαση Συνόδου της Καθολικής Εκκλησίας, αλλά αιρετικής παρασυναγωγής, Αρειανών επισκόπων -Αντιόχεια -341- και μάλιστα, φωτογραφική διάταξη κατά Μ. Αθανασίου, ώστε να μην μπορέσει να επανέλθει στο θρόνο του. Επί πλέον ότι, είχε ανακληθεί στη Σύνοδο της Σαρδικής -343. Αυτοί δεν τα δέχονται, παίρνουν νέα απόφαση καθαίρεσης. Και επισημαίνει εδώ εύστοχα όσο και τραγικά ο ιστορικός Σωκράτης : «Δεν καταλαβαίνουν οι δείλαιοι ότι επικαλούμενοι αυτόν τον κανόνα, ουσιαστικά είναι σαν να καθαιρούν και τον Αθανάσιο»!

     Μετά και απ’ αυτό πιέζουν πιο έντονα τον αυτοκράτορα και επιμένουν να τον εξορίσει. Αυτός παραμονές Πάσχα του επιβάλλει περιορισμό στην Επισκοπή. Σαράντα επίσκοποι φίλοι του παρακαλούν το βασιλιά με δάκρυα στα μάτια, και θέτουν την Ευδοξία προ των ευθυνών της. Λέων 6^ος ο Σοφός -Εγκώμιό στον Άγιο- λέει ότι ο Αρκάδιος είπε στον Ιωάννη. «Επειδή οι κατήγοροί σου μου ασκούν μεγάλη πίεση, με όλο το σεβασμό που σου έχω, σε παρακαλώ να αποχωρήσεις από την Εκκλησία -«έξελθε εκ της Εκκλησίας»- να μένεις περιορισμένος στην επισκοπή». Και ότι, ο Άγιος με τη γνωστή παρρησία του απάντησε. «Εμένα, βασιλιά, ο Θεός μου εμπιστεύθηκε την Εκκλησία. Δεν μπορώ και δεν πρόκειται να την εγκαταλείψω. Εκτός αν εκδιωχτώ δια της βίας με δική σου απόφαση και διαταγή, οπότε απαλλάσσομαι από την κατηγορία της λιποταξίας». Ωστόσο με τον περιορισμό του στην επισκοπή, το πρώτο βήμα για την εξορία είχε συντελεστεί  !

     Τα γεγονότα που ακολούθησαν αποτελούν κακουργήματα φοβερά, ανίερα, βέβηλα, βαριάς, βαρύτατης και ευθείας προσβολής του Χριστού! Ο Ιωάννης περιορίζεται στην επισκοπή, όπου κάποιοι αποπειρώνται δυο φορές να τον δολοφονήσουν, ανεπιτυχώς ευτυχώς! Επίσκοποι φίλοι του, άλλοι κληρικοί, πάμπολλοι πιστοί, όχι λίγοι ευυπόληπτοι πολίτες αφοσιωμένοι στην Αγάπη του, βράδυ Μεγάλου Σαββάτου, αρχίζουν καθιερωμένη πανηγυρική Ακολουθία, που τότε περιλάμβανε και τέλεση του Μυστηρίου του Βαπτίσματος για όσους είχαν ετοιμαστεί, και την Αναστάσιμη Λειτουργία ως και νυν. Όταν, ξαφνικά εισορμούν στρατιώτες και τους διαλύουν με βία και αγριότητα πρωτοφανή. Βεβηλώνουν διαβασμένα ιερά ύδατα του Μυστηρίου, και τα τίμια αντίτυπα του Αγίου Σώματος και Αίματος του Κυρίου … Τραυματίζουν κληρικούς, προβαίνουν σε απερίγραπτες ασκήμιες ιδιαίτερα εις βάρος έτοιμων για Βάπτισμα γυναικών, διαρπάζουν πολύτιμα κοσμήματα τους και άλλα, κι αυτές τρέμοντας από το φόβο αναγκάζονται να φύγουν μισόγυμνες για να σωθούν!

     «Αυτή είναι η κορύφωση του δράματος! Η παραμονή στην Κωνσταντινούπολη πια δεν ωφελεί, και όχι μόνο. Αυτοί που με εχθρεύονται έχουν εντελώς αποχαλινωθεί», θα είπε μέσα του ο Άγιος με λύπη και θλίψη και περίσκεψη περισσή. Καλεί, λοιπόν, φίλους επισκόπους, και συνεργάτες, και συνεργάτριες. Απερίγραπτα συγκινητικός ο αδελφικός αποχαιρετισμός. Κι η συμβουλή, η υπόδειξη σταθερή. «Παρακαλώ εσείς να τους μνημονεύετε όλους»! Η ενότητα της Εκκλησίας και τα μάτια σας! «Ο παρών βίος είναι οδός όπου κινούνται παράλληλα τα χρηστά και τα λυπηρά …»-Λέων 6^ος Εγκώμιο.

      «Πέντε ημέρας» μετά την Πεντηκοστή, 5, ή 17 ή 20 Ιουνίου του 404, που θέλουν οι διάφορες πηγές, «ο μέγας Ιωάννης ο Χρυσόστομος» αρχίζει οδοιπορία ογδόντα ημερών, κατακαλόκαιρο και άλλα δυσμενή, ως τη νοτιοανατολική άκρη της σημερινής Τουρκίας όπου η Κουκουσός, «χωρίον πάσης της οικουμένης ερημότατον». Εδώ μένει εξόριστος τρία χρόνια και κάτι μήνες, κάθε άλλο παρά ακίνδυνα και γι αυτή του τη ζωή. Παρά ταύτα, και παρά τις εγγενείς δυσκολίες εκείνων των καιρών, με την αγάπη και την εμπράγματη συνέργια όσων πολλών ανώνυμων κι επώνυμων, ανδρών και γυναικών που δεν παύουν να τον αγαπούν ακόμα πιο πολύ, επιτελεί έργο μέγα και θαυμαστό σε όλους τους τομείς. Τέτοιο που φέρνει ανησυχία και φόβο στους εχθρούς του, αν κρίνει κανείς και από το γραφόμενο : «Ίδετε νεκρόν φοβερόν τους ζώντας και κρατούντας πτοούντα», Παλλαδίου Ελενουπόλεως.

     Διό ζητούν και πετυχαίνουν να μετακινηθεί ακόμα πιο μακριά, σε νέο τόπο εξορίας, την Πιτυούντα του Πόντου. Όπου δεν αφήνει ο Θεός να  φτάσει, έχει ολότελα εξαντληθεί από τη συνεχή κι επίπονη οδοιπορία. Λίγο πριν, στα Κόμανα της Αρμενίας, εκεί, στο ναΐσκο των Αγίων Ιερομαρτύρων Λουκιανού και Βασιλίσκου, θα  λειτουργήσει, θα κοινωνήσει, και θα βγει στην κατάπαυση του Κυρίου ψιθυρίζοντας ευχαριστιακά με όση του είχε απομείνει φωνή.  «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν. Αμήν» !

      Ταύτα και έτερον ουδέν! Και ως εύχομαι και ελπίζω καταλαβαίνουν πολλοί πολλά!

Αθανάσιος Κοτταδάκης

Υ.Γ.  Περισσότερα στα βιβλία.

1.   «Μεγαλυνάρια στον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, Αυτοκρατορικά και άλλα», Εισαγωγικά-νεοελληνική απόδοση, Αθανάσιος Κοτταδάκης, Έκδοση Ι. Μητροπόλεως Ύδρας, Σπετσών … 2007

2.   Πιο πολύ και ιδιαίτερα στο : Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, «Γράμματα από την Εξορία», Εισαγωγικά-νεοελληνική απόδοση, Αθανάσιος Κοτταδάκης, Έκδοση «Χριστιανική Στέγη Καλαμάτας», 2009