Απάντηση στον καθηγητή κ. Μπούμη περί της του Υιού εκ Πατρός γεννήσεως - Κ Νούσης

 

Απάντηση στον καθηγητή κ. Μπούμη περί της του Υιού εκ Πατρός γεννήσεως 1

Στο άρθρο αυτό τίθενται ζητήματα λελυμένα και, κατά τη γνώμη μας, σε μερικά σημεία λαθεμένα από δογματικής απόψεως.

Η διευκρινιστική μας παρέμβαση θα είναι όσο το δυνατό πιο σύντομη.

Για αρχή θα λέγαμε ότι για την ορθόδοξη θεολογία δεν τίθεται κανένα ζήτημα αναφορικά με τη γέννηση του Υιού εκ της υποστάσεως του Πατρός ή εκ της ουσίας Αυτού. Ο ορθόδοξος περσοναλισμός των Πατέρων (κυρίως Καππαδοκών) δεν αφήνει καμία απορία. Η ενούσια (καλύτερα ουσίαν έχουσα) υπόσταση του Πατρός (ανούσιος Πατήρ άρα και ανύπαρκτος!) υπάρχει πάντοτε. Και αυτή η άκτιστη θεϊκή υπόσταση, ο Πατήρ, ο αίτιος της Τριάδος, γεννά εκ της ουσίας Του τον Υιό και εκπορεύει το Πνεύμα το 'Αγιον. Άλλως πώς θα ήταν ομοούσιοι με Αυτόν;

Το θέμα το γράφει και το αναλύει ξεκάθαρα ο Μέγας Αθανάσιος, ας πούμε στον Γ' Κατά Αρειανών λόγο του. Μιλάει ξεκάθαρα για γέννηση εκ του Πατρός και αλλού το διευκρινίζει περισσότερο λέγοντας το εκ της Πατρικής ουσίας. Επίσης η ίδια διευκρίνιση αναφέρεται και στο σύμβολο πίστεως της Νικαίας (325 μ.Χ.) : " γεννηθέντα ἐκ τοῦ πατρὸς μονογενῆ, τουτέστιν ἐκ τῆς ουσίας τοῦ πατρός" .  

Το δίλημμα λοιπόν είναι περιττό και συγχέει άνευ λόγου και αιτίας τη φύση με την υπόσταση, πράγματα που οι άγιοι Πατέρες διαχώρισαν και διερμήνευσαν σαφέστατα. Ας μείνουμε απλά στη δική τους αγιοπνευματική διατύπωση και ερμηνεία και ας μην προσπαθούμε να δημιουργούμε και μετά να επιλύουμε θέματα είτε λελυμένα είτε εκ του μη όντος προκύπτοντα.

Στο παρακάτω χωρίο κατά την ταπεινή μας γνώμη ο κ. καθηγητής συγχέει πρόσωπο - υπόσταση και φύση. Μάλιστα φαίνεται ότι εισάγει και μια νέα διάκριση: την υπόσταση, την οποία θεωρεί περιεκτικότερη του προσώπου! Το χωρίο: "Ἐπίσης καλλίτερο μήπως εἶναι νά λέμε ὑπόσταση τοῦ Υἱοῦ ἀντί τό πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ; Μήπως καλλίτερο εἶναι νά λέμε ὁ Υἱός (ἡ ὑπόστασή Του) γεννᾶται ἐκ τῆς ὑποστάσεως τοῦ Πατρός καί ὄχι ἐκ τοῦ προσώπου ἤ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ Πατρός;

Μέ τόν ὅρο ὑπόσταση νά ἐννοοῦμε καί οὐσία καί πρόσωπο; Σ' αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ καί τό Ἑβρ. 1,3: Ὁ υἱός «εἶναι ἀπαύγασμα τῆς δόξης καί χαρακτήρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ (τοῦ Πατρός)». Ὁ ὅρος ὑπόστασις φαίνεται ὅτι μπορεῖ νά εἶναι εὐρύτερος-περιεκτικότερος κατά τήν ἔννοια τοῦ ὅρου πρόσωπο".

Και εδώ μας απαντά ξεκάθαρα η ορθόδοξη πατερική θεολογία: πρόσωπο και υπόσταση είναι ταυτόσημοι όροι. Επίσης ταυτόσημοι είναι οι όροι φύση και ουσία. Στον Θεό δε η διάκριση είναι τριπλή: υπόσταση, φύση και ενέργεια. 

Αυτά με αγάπη και πνεύμα συμβολής στον όποιο σχετικό διάλογο.

Κ Νούσης

θεολόγος-φιλόλογος

1. https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/58378-i-gennisi-tou-yioy-ek-tou-theoy-patros