«ΔΗΜΑΣ ΜΕ ΕΓΚΑΤΕΛΙΠΕΝ ΑΓΑΠΗΣΑΣ ΤΟΝ ΝΥΝ ΑΙΩΝΑ» ΜΙΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 

«ΔΗΜΑΣ  ΜΕ  ΕΓΚΑΤΕΛΙΠΕΝ  ΑΓΑΠΗΣΑΣ  ΤΟΝ  ΝΥΝ  ΑΙΩΝΑ»

ΜΙΑ  ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ  ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ  ΤΡΑΓΩΔΙΑ   

 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 

       H 2^η Κυριακή της Μ. Σαρακοστής, αφιερωμένη στον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, είναι σαν μια 2^η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Και καθώς σειρά όλη γραπτών θα αναφερθεί σ’ αυτήν, το γραπτό που ακολουθεί, είναι μια θέαση των πραγμάτων από τη σήμερα αντίπερα όχθη. Αφορμή ο στίχος του Απ. Παύλου, που μέρες και μέρες τώρα μένει και επιμένει μέσα
μου.

     «Δημάς με εγκατέλιπεν αγαπήσας τον νυν αιώνα, και επορεύθη εις Θεσσαλονίκην»-«Ο Δημάς με εγκατέλειψε, αγάπησε τον παρόντα αιώνα-κόσμο, έφυγε, πήγε στη Θεσσαλονίκη»-2Τμ.4,10. Κι αυτό έγινε μετά την πρώτη φυλάκιση του Παύλου στη Ρώμη, τη δίκη, την αθώωση. Όπου ήταν παρών και συμπαραστάτης του ο Δημάς, στενός συνεργάτης του στο έργο της Εκκλησίας. Ως εκείνη την ώρα ήταν ένας από τους «ηγαπηκότας την επιφάνειαν αυτού»-Ιησού Χριστού-«ένας από όλους όσους περιμένουν με αγάπη τον ερχομό Του». Όμως δεν αξιώθηκε δυστυχώς να μείνει πιστός στο Χριστό ως το τέλος, «άχρι θανάτου», και μάλιστα μαρτυρικού, όπως ο Απ. Παύλος. Ελκύστηκε από τη γλυκιά ζωή, από την τρέχουσα  καθημερινότητα εποχής, διολίσθησε σ’ αυτήν. Και, το άνω γραφόμενο, ως και στην επικεφαλίδα ουσιαστικά είναι κραυγή πόνου, κραυγή αγωνίας του Απόστολου των Εθνών για τα όχι δυσδιάκριτα παρεπόμενα αυτής. 

      Επανέρχομαι στα ως εδώ και επικυρώνω. Στην προς Κολασσαείς Επιστολή 4,14, ο Απόστολος τον καταγράφει και τον καταριθμεί μαζί το Λουκά στους παρόντες και συμπαραστάτες του στην ίδια φυλάκιση, δίκη και αθώωση του. «Ασπάζεται υμάς Λουκάς ιατρός ο αγαπητός και Δημάς», σημειώνει. Συνεργάτης του κάθε άλλο παρά τυχαίος αν κρίνει κανείς και από την ακόλουθη γι αυτόν ερμηνευτική επισήμανση Θεοδώρητου Επισκόπου Κύρου. «Εις-ένας-ην-ήταν-και ούτος των συνεργών, και-μάλιστα-των λίαν επαινουμένων». Όχι, δηλαδή, όποιος κι όποιος.

       Φαίνεται όμως πως δεν άργησαν πολύ ν’ αλλάξουν μέσα του πολλά. Από φόβο ενδεχομένως, από δειλία, αν κρίνουμε από το ότι λίγο πιο κάτω ο ίδιος ερμηνευτής προσθέτει και διευκρινίζει. «Ασφάλειαν οικείαν νομίσας τον χωρισμόν»-«Θεώρησε ως απαραίτητη για την προσωπική του ασφάλεια την απόσταση, τον αποχωρισμό». Φυλάκιση, δίκη, κατατρεγμός … ίσως αναλογίστηκε, κι εγώ μαζί του, κοντά του, πλάι του, δικός του, τι τα θέλεις, και τι πας γυρεύοντας, ποιος ξέρει τι μπορεί να σε περιμένει. Η χριστιανική ζωή έχει πολλούς κατατρεγμούς, και δεν είναι λίγοι που στο διάβα της λυγίζουν !

    «Η χριστιανική ζωή είναι αγώνας και πόλεμος, και ο χριστιανός έχει μπροστά του πολλούς εχθρούς, τους οποίους οφείλει να υπερνικήσει», διαβάζω να γράφει ανάρτηση από αοίδημο Πανεπιστημιακό Διδάχο μας Π. Ν. Τρεμπέλα, κάθε άλλο παρά τυχαίο και στο θέμα αυτό. Αλλά και προχωρεί έτι περισσότερο στο προκείμενο, διερευνά το γραφόμενο του Παύλου για την περίπτωση Δημά, και επισημαίνει. «Αξιοσημείωτον ότι, αν και προηγείται το «αγαπητός» δια τον Λουκάν, ο Απόστολος δεν χρησιμοποιεί κανένα επίθετο για σύσταση του Δημά. Ίσως κάποιες και τότε τάσεις ή κινήσεις του να προμήνυαν τι θα ακολουθούσε, γι αυτό η απλή, η ψυχρή μνεία». Και επιμένει στη θέση του, αλλά και την ξανοίγει ευρύτερα, και την επικυρώνει ως ακολούθως. «Πολλοί οι οποίοι κατά τα πρώτα χρόνια της επιστροφής των διεκρίθησαν ως ομολογηταί και κήρυκες της πίστεως, κατέληξαν επαισχύντως να αποστατήσουν αυτής».

      Εμφανώς αυστηρά, σαν να βλέπει, τα τελευταία, έστω όχι λίγο βαριά, διό στον επόμενο σχολιασμό του-2Τμ.4,10-περνούν και παίρνουν έναν άλλο τόνο, προσωπικό πια, καθαρά αυτό-ελεγκτικό τόνο, ανοίγουν σε κάτι εκ βαθέων και εξομολογητικό. «Όταν βλέπωμεν τον Δημά, γράφει, ακόλουθο του Παύλου και μη χωρισθέντα απ’ αυτού κατά την πρώτην εν Ρώμη φυλάκισίν του-Κλ.4,14-να τον εγκαταλείπη από φόβον, και να λησμονεί ολότελα τα εκ του Ευαγγελίου καθήκοντα, Ευαγγελίου το οποίον και ο ίδιος είχε κηρύξει, πώς είναι δυνατόν να μη φέρνουμε αυτομάτως εις τον νουν το : «Μετά φόβου και τρόμου την εαυτών σωτηρίαν κατεργάζεσθαι»-Φλπ.2,12. Ήγουν, ότι τα πράγματα δεν είναι ούτε απλά, ούτε εύκολα, κάθε άλλο. Κι ακόμα πιο πολύ και επί πλέον, και προσωπικά, καλό είναι να αναλογίζεται καθένας για τον εαυτό του και να αναρωτιέται. «Εάν ο Δημάς έπεσε, διατί δεν κινδυνεύομεν να πέσωμεν και ημείς»;

     Εδώ τώρα, αν πλάι σ’ αυτά βάλουμε και τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο να διεισδύει εις τα ενδότερα της ψυχής του Δημά, και να καταγράφει καθαρά, λιτά, ρητά, συγκεκριμένα το τι και πώς της εγκατάλειψης του Παύλου από αυτόν και της αναχώρησης για τη Θεσσαλονίκη. «Τουτέστιν της ανέσεως ερασθείς, του ακινδύνου και ασφαλούς, μάλλον είλετο οίκοι τρυφάν ή μετ’ εμού ταλαιπωρείσθαι»-«Τουτέστιν εράστηκε-πολλή προσοχή στο ρήμα-την άνεση που παρέχει στη ζωή η αποφυγή ενδεχόμενων κινδύνων, γενικά την ασφάλεια του, καλύτερα και πιο απλά, προτίμησε την ήσυχη κι ευχάριστη ζωή στο σπιτάκι του, με τους δικούς του, από το να ταλαιπωρείται μαζί μου»-με Παύλο. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη και αυτά, μπορούμε να ολοκληρώσουμε πάλι με τον αοίδημο Καθηγητή συνάγοντα τίμια και ειλικρινά, και επισημαίνοντα ευρύτερα και προς  πολλούς αποδέκτες τα ακόλουθα. «Η αγάπη του παρόντος κόσμου και η προσκόλλησις εις την ματαιότητα αυτού, συχνάκις γίνεται αιτία αποστασίας από την Αλήθειαν και την Οδόν του Κυρίου» !

******   ***   ******

       Παρά ταύτα, αλλά και δια ταύτα, και στην περίπτωση αυτή η αγκαλιά της Αγάπης του Χριστού είναι και μένει διάπλατα ανοιχτή στην ανασύνταξη, στην απόφαση επιστροφής, πιο καθαρά, στο βηματισμό στο δρόμο της Μετάνοιας. Με τον Πατέρα, μάλιστα και επί πλέον, σε στάση ανύσταχτης ελπίδας και άδυτης προσμονής του γυρισμού.  «Έτι δε αυτού μακράν απέχοντος είδεν αυτόν ο πατήρ, και δραμών επέπεσεν επί τον τράχηλον αυτού και κατεφίλησεν αυτόν»-Λκ.15,20. Πρώτος Αυτός ! Μόνος Αυτός ! Ήτοι παρά τις αντιρρήσεις του πιο μεγάλου γιου του, γράφε του οποιουδήποτε άλλου χριστιανού,. Διαβάζουμε εδώ πάλι, ξεχωρίζουμε, εγκύπτουμε, μένουμε, λίγο πιο πολύ σ’ εκείνα τα: «Έτι μακράν απέχοντος … είδεν … δραμών επέπεσεν … κατεφίλησεν» της περίπτωσης του Ασώτου Υιού. Επίσης μένουμε σε προσευχή και ευλαβή ανά-στοχασμό μπρος στην περίπτωση του Ληστή της έσχατης ώρας ! Μένουμε τέλος επίσης στην ίδια στάση και προσοχή, και προσευχή στη γνωστή, και όχι μικρή περιπέτεια του Πέτρου, που ευτυχώς βρήκε γρήγορα θύρα εξόδου. «Και εξελθών έξω ο Πέτρος έκλαυσε πικρώς»-Λκ.22,61. 

     Γιατί ασφαλώς και βέβαια δεν μπορεί διαφεύγει ούτε στιγμή από το νου του χριστιανού ότι: Ο Ιησούς Χριστός άλλαξε το όνομα του Σίμωνα σε Κηφά, «ο ερμηνεύεται Πέτρος», δηλαδή, πέτρα, βράχος. Και ότι αυτό το έκανε για να αναδείξει εμφανέστατα μια και καλή, και μια για πάντα την απόλυτη σημασία της στερεής, της ακλόνητης πίστης που ζητεί και οφείλουν να έχουν οι δικοί Του ! Θα έλεγα τόσο ακλόνητης σαν αυτής και των τεσσάρων που έφεραν τον παράλυτο της σημερινής Ευαγγελικής περικοπής ! Τόσο στερεής, τόσο ακλόνητης, που να κάνει ακατανίκητη την Εκκλησία Του. «Γλαυξ εις Αθήνας» αυτό, τουτέστιν ολοφάνερο.

       Συνάμα όμως επίσης δεν μπορεί να διαφεύγει ούτε στιγμή από το νου κανενός χριστιανού ότι, παρά ταύτα και μετά ταύτα κάτι δεν πήγε καλά και με τον Πέτρο. Από κει με το Δημά, με τους Δημάδες κάθε εποχής μέχρι και σήμερα. Και ότι ενεδρεύει πάντα η ανθρώπινη πλευρά, η ανθρώπινη αδυναμία σε κάθε στιγμή, σε βήμα. Πάντα όμως και ευτυχώς απέναντι στην ανεξιχνίαστη άβυσσο της θείας Αγάπης, της θείας Φιλανθρωπίας ! Από τις οποίες ασφαλώς και δεν απουσιάζει η δικαιοσύνη του Θεού ! Ως σπεύδουν να υπομνήσουν και να επισημάνουν πολλοί, όχι τόσο άδολα, όχι τόσο αθώα. Χωρίς βέβαια να διευκρινίζουν και να ξεκαθαρίζουν εδώ και την υπάρχουσα ουσιαστική διαφορά ότι : Αυτός Μόνος, Αυτός ο Θεός, κανένας άλλος, και γνωρίζει και ορίζει την κατά συγκεκριμένη προσωπική περίπτωση δοσολογία του μείγματος των δύο συντελεστών, της Πατρικής Αγάπης και της Πατρικής Δικαιοσύνης Του !

     Κατά ταύτα οφείλουμε να είμαστε σε όλα πολύ προσεκτικοί. Και όταν μιλάμε για απόλυτα στερεή και ακλόνητη πίστη, έτι δε και για προσωπικό. «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζει δε εν εμοί Χριστός» ! Αντί να διαχέουμε την αίσθηση, πως δεν είναι δα και τόσο δύσκολη η περπατησιά τους, καλύτερα είναι να φέρνουμε στο νου βασικές στιγμές της ζωής του Πρώτου μετά τον Έναν, και από κει να αναλογιζόμαστε πόσα έτη φωτός απέχει η δική μας χριστιανική ζωή, από εκείνην αυτού που το έφτασε, και μετά το ομολόγησε, και το είπε αυτό. Και να μην ξεχνάμε ότι αυτός ο ίδιος είναι που προειδοποίησε, είπε, επισήμανε. «Ο δοκών εστάναι, βλεπέτω μην πέση»-1Κο.10,12. Και πάνω απ’ όλα ότι. «Χάριτι-βέβαια Ιησού Χριστού-εστέ σεσωσμένοι δια πίστεως, και τούτο ουκ εξ υμών, Θεού το δώρον»-Κρατάμε καλά στο μυαλό. «Και τούτο ουκ εξ υμών, Θεού το δώρον». «Πραγματικά με τη χάρη Του σωθήκαμε δια της πίστεως. Και αυτό δεν είναι δικό μας κατόρθωμα, αλλά δώρο του Θεού»-Εφ. 2,8.

     Και τέλος ότι εκείνο που είναι το πρωταρχικό, το άκρως ενδιαφέρον από την πλευρά καθενός χριστιανού προσωπικά, ως μέλους του Σώματος του Χριστού, ήτοι της Εκκλησίας Του είναι, αν, και σε πιο βαθμό ξέρουμε να τον ευχαριστούμε κρατώντας όμως και τιμώντας όσο μπορούμε πιο καλά αυτό το ανεκτίμητο δώρο στην καθημερινή μας πράξη και ζωή, εδώ και τώρα, στον κόσμο αυτό. Αν, και σε ποιο βαθμό κρατάει καθένας μας στα όρια της Εκκλησίας την επαφή με τη δική Του Χάρη και Δωρεά.

       Γιατί δυστυχώς, και να κλείσουμε με αυτό, όχι όμως παθητικά ή απελπιστικά, αλλά αφυπνιστικά κι ελπιδοφόρα, μάλιστα αυτή την τόσο σπουδαία εκκλησιαστική περίοδο, παραδεχόμενοι προσγειωμένα και ρεαλιστικά ότι: Σε τούτα τα δύσμοιρα, ως και αποκαλυπτικά χρόνια της απροκάλυπτης αποστασίας, εσύ λέγε-γράφε, τα και δαιμονικά, και στον Ορθόδοξο χώρο, και στον αντίστοιχο της ευρύτερης Χριστιανοσύνης, το είδος «Δημάς με εγκατέλιπεν αγαπήσας τον νυν αιώνα» δυστυχώς υπέρ αφθονεί ! Ότι βρισκόμαστε παγκοσμίως σε σημείο κάθε άλλο παρά άσχετο με εκείνου που το Ευαγγέλιο, δηλαδή, ο Ιησούς Χριστός, ακούγεται να λέει απαντώντας σε ερώτηση των Μαθητών του : «Τούτο το γένος εν ουδενί δύναται εξελθείν, ει μη εν προσευχή και νηστεία»-«Αυτή η δαιμονική κατάσταση, αυτή η δαιμονική εποχή, με τίποτε άλλο δεν μπορεί να ξεπεραστεί παρά με προσευχή και νηστεία»-Μαρκ.9,29. Πολλή προσευχή, πάρα πολλή, ικεσία θερμή, θερμότατη. Το ίδιο επίσης και νηστεία, νηστεία όμως πρώτιστα, κύρια, και κυρίαρχα πνευματική ! Εδώ πιο πολλή προσοχή, γιατί συχνά παραφουσκώνει το πράγμα αλλιώς. Ενώ. «Αληθής νηστεία, η του κακού αλλοτρίωσις-αποξένωση- εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιάς, ψεύδους, επιορκίας». Προσθέτει και όσα άλλα μπορεί εδώ να εντοπίσει στον εαυτό του καθείς. Και κρατάει στο νου διαρκώς, δεν ξεχνάει ποτέ. «Η τούτων ένδεια-η φτώχεια, η υστέρηση- νηστεία εστίν αληθής», επισημαίνει, ο Μέγας Βασίλειος.

Αθανάσιος Κοτταδάκης