Ὁ καρπός του Πνεύματος - Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Ὁ καρπός του Πνεύματος

Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

«Ὁ καρπὸς τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη…» (Γαλ. 5,22)

Χθές, ἀγαπητοί μου, ἀλλὰ καὶ σήμερα ἡ ἁ­γία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴ μεγάλη ἑορ­τὴ τῆς Πεντηκοστῆς. Ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ἀπὸ διαπρεπεῖς διδασκάλους καὶ πατέρας χαρακτηρί­ζεται ὡς ἡ ἡμέρα ποὺ γεννήθηκε ἡ Ἐκκλησία. Ἀλλ᾿ ἐνῷ τὰ ἀνθρώπινα ἔχουν ἀρχή, ἀκμὴ καὶ τέλος, ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔχει τέλος· μποροῦμε νὰ ποῦμε καὶ γι᾿ αὐτὴν «καὶ τῆς βασιλείας» αὐ­τῆς «οὐκ ἔσται τέλος» (Λουκ. 1,33). Ὅσο κι ἂν τὴν πο­λεμοῦν, θὰ μείνῃ ἀήττητη, διότι ἔχει μέσα της τὴ δύναμι τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο, τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς θεότητος, ὡς Θεὸς εἶνε ἀόρατο. Ἔγινε ὅμως αἰσθητὸ ἀπὸ τὶς διάφορες ἐκδηλώσεις του τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Ὑπὸ δύο μορφὲς ἔγινε αἰσθητὸ σήμερα, ὅπως λέει ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς. Ὄχι ὅπως στὸν Ἰορδάνη «ἐν εἴδει περιστερᾶς» (ἀπολυτ. Θεοφαν.· βλ. Λουκ. 3,22). Αὐτὴ τὴ φορὰ ἦλθε ὡς πύρινες γλῶσσες, καὶ ὡς πνοὴ βιαίου ἀνέμου. Γιατί; Συμβολικὰ εἶνε αὐ­τά. Ἐμ­φανίσθηκε ὡς γλῶσσες πυρός, γιὰ νὰ δείξῃ ὅτι τὸ μόνο ὅπλο ποὺ διαθέτει ὁ χριστιανισμὸς εἶνε ἡ ἰσχυρὴ γλῶσσα, ὁ ζωντανὸς λόγος τοῦ Θεοῦ στὸ στόμα τῶν ἁγίων ἀποστόλων. Ἔγινε δὲ αἰσθητὸ ὡς βιαία πνοὴ ἀνέμου, διότι σὰν σφοδρὸς ἄνεμος ξερρίζωσε, ναὶ ξερ­ρίζωσε, τὸ πεπαλαιωμένο δέντρο τῆς εἰδωλο­λατρίας, ποὺ δὲν μπόρεσε νὰ ξερριζώσῃ κανείς ἀπὸ τοὺς σοφοὺς τῆς ἀρχαιότητος. Τὸ ἁπλὸ κήρυγμα τῶν ἁλιέων τῆς Γαλιλαίας, ποὺ εἶχαν φωτιστῆ ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο, αὐτὸ ξερρίζωσε τὴν εἰδωλολατρία.

Ἀλλὰ τὸ ξερρίζωμα εἶνε ἄρνησις. Καὶ τὸ Εὐ­αγγέλιο δὲν εἶνε μόνο ἄρνησις. Ξερρίζωσε, ναί, παμπάλαια εἰδωλολατρικὰ ἔθιμα ῥιζωμένα στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ στὴ θέσι τους φύτεψε ἄλλο δέντρο, τὸ δέντρο τοῦ χριστιανισμοῦ. Καὶ ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο ἔχει τὴ δύναμι νὰ ξερριζώνῃ παμπάλαια συστήματα καὶ καθεστῶτα ἀνομίας καὶ πλάνης, καὶ νὰ φυτεύῃ τὸ οὐράνιο δέντρο τοῦ Χριστοῦ, αὐ­τὸ δὲν εἶνε θεωρία· φαίνεται καθαρὰ σὲ συγ­κεκριμένα πρόσωπα. Δέντρο παμπάλαιο εἶνε ὁ «παλαιὸς ἄνθρωπος» (Ῥωμ. 6,6. Ἐφ. 4,22. Κολ. 3,9), ὁ ἁ­μαρτωλός. Ἀλλ᾿ ἀφ᾿ ἧς στιγμῆς πιστέψῃ στὸ Χριστὸ καὶ μετανοήσῃ, ἀλλάζει. Ψυχή, ποὺ πο­τίζεται ἀπὸ τὰ νάματα τοῦ παναγίου Πνεύματος, ἀνθεῖ καὶ καρποφορεῖ. Καὶ τὸ δέντρο, εἶ­πε ὁ Χριστός, γνωρίζεται ἀπὸ τοὺς καρπούς του (βλ. Λουκ. 6,43. Ματθ. 7,16). Ἡ μηλιὰ ἀπὸ τὰ μῆλα, ἡ ἀ­χλαδιὰ ἀπὸ τ᾿ ἀχλάδια, ἡ πορτοκαλιὰ ἀπὸ τὰ πορτοκάλια· καὶ ὁ Χριστιανός; ἀπὸ τοὺς καρποὺς τοῦ ἁγίου Πνεύματος.

* * *

Ποιοί εἶνε οἱ καρποὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος; Περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὁμιλεῖ καὶ τὸ εὐ­αγγέλιο καὶ ὁ ἀπόστολος ποὺ ἀκούσαμε (βλ. Ματθ. 18,18. Ἐφ. 5,9). Ἰδίως ὅμως ὁμιλεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦ­λος στὴν πρὸς Γαλάτας ἐπιστολή του (κεφ. 5ο, στ. 22). Ἐκεῖ ἀπαριθμεῖ συγκεκριμένα ἐννέα καρποὺς τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
⃝Ὁ καρπὸς τοῦ Πνεύματος», λέει, εἶνε·
 Πρῶτος καρπὸς εἶνε μιὰ λέξις γλυκυτάτη, ποὺ πάει νὰ ἐξαφανιστῇ ἀπὸ τὴ γῆ, λέξις ποὺ ἐκφράζει τὴν οὐσία τοῦ χριστιανισμοῦ. Εἶνε ἡ ἀγάπη. Ἀγάπη ὄχι στὰ λόγια ἀλλὰ στὴν πρᾶξι. Πρότυπο ἀγάπης εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰ­ησοῦς Χριστός, ἡ ἐσταυρωμένη Ἀγάπη, ἀγάπη ποὺ φτάνει μέχρι θυσίας σταυρικῆς.
 Δεύτερος καρπὸς τοῦ ἁγίου Πνεύματος, λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, εἶνε ἡ χαρά. Πρά­γματι, ὅπου ὑπάρχει ἀγάπη ἀκολουθεῖ ἡ χαρά. Ἡ μοχθηρὴ ψυχὴ κάνει καὶ τὸ πρόσωπο σκυθρωπὸ καὶ τὸ βλέμμα ν᾿ ἀποπνέῃ θλῖψι.
 Μετὰ τὴ χαρά, ὡς φυσικὸ ἀποτέλεσμα, ἔρχεται ἡ εἰρήνη. Ὅποιος ζῇ μὲ τὸ Θεό, αὐ­τὸς εἰρηνεύει μὲ τὸν οὐράνιο Πατέρα, εἰρηνεύ­ει μὲ τὸν πλησίον, εἰρηνεύει πρὸ παντὸς μὲ τὴ συνείδησί του· δὲν αἰσθάνεται τύψεις.
Πρώτη λοιπὸν τριάδα τῶν καρ­πῶν αὐτῶν, εἶ­νε «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη». Δεύτερη τριάδα εἶνε· «μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη».
Τί σημαίνει μακροθυμία; Ὅταν κάποιος σοῦ κάνῃ κακό, νὰ μὴν ἐφαρμόσῃς τὸ ἑβρα­ϊ­κὸ δίκαιο «ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ, ὀδόν­τα ἀντὶ ὀδόντος» (Ἔξ. 21,24), ἀλλὰ νὰ ἀνέχεσαι· καὶ νὰ ἐλπίζῃς, ὅτι κι ὁ μεγαλύτερος κακοῦργος μπορεῖ νὰ μεταβληθῇ σὲ ἀγαθὸ ἄνθρωπο.
 Ὁ ἄλλος καρπὸς εἶνε ἡ χρηστότης, δηλαδὴ ἡ πλατειὰ καρδιά, σὰν τὸν οὐρανό, ποὺ ἀγκαλιάζει ὅλο τὸν κόσμο ἀνεξαιρέτως.
 Ὁ τρίτος καρπὸς τῆς δευτέρας τριάδος εἶνε ἡ ἀγαθωσύνη, δηλαδὴ τὸ καλὸ ὄχι μόνο θεωρητικῶς ἀλλὰ καὶ πρακτικῶς, ὄχι μόνο δυ­νάμει ἀλλὰ καὶ ἐνεργείᾳ στὴ ζωή μας.
Καὶ τέλος ἡ τρίτη τριάδα τῶν καρπῶν.
 Πίστις. Πίστις ὄχι μὲ τὴ συνηθισμένη ἔν­νοια ἀλλὰ μὲ τὴν πρώτη σημασία. Ἄνθρωπος πίστεως εἶνε ὁ ἄξιος ἐμπιστοσύνης, ὁ ἀξιόπιστος. Αὐτὸς λέει «τὸ ναὶ ναὶ» καὶ «τὸ οὒ οὔ» (Ματθ. 5,37 κ.ἀ.), τὸ φῶς φῶς καὶ τὸ σκότος σκότος (πρβλ. Ἠσ. 5,20), τὴν ἡμέρα ἡμέρα καὶ τὴ νύχτα νύχτα. Αὐτὸς εἶνε σταθερὸς καὶ εἰλικρινής.
 Ὡραῖος καρπὸς ἀκόμα εἶνε ἡ πραότης, ποὺ ἔχει σχέσι μὲ τὴν ταπείνωσι· τὸ ἤρεμο καὶ ἡσύ­χιο πρόσωπο, ποὺ μοιάζει μὲ γαλήνια θάλασσα.
 Καὶ τελευταῖος καρπὸς εἶνε ἡ ἐγκράτεια, ποὺ τὴν ὕμνησαν οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας ποὺ ἔλεγαν· Ἡ πιὸ μεγάλη νίκη δὲν εἶνε αὐτὴ ποὺ κατήγα­γε ὁ μέγας Ἀλέξανδρος· εἶνε νὰ νικήσουμε τὸν ἑαυτό μας, τὶς κακίες καὶ τὰ πάθη μας.
Ἰδού, λοιπόν, οἱ ἐννέα καρποί, τρεῖς τριάδες, κατ᾿ ἀντιστοιχία τῆς ἁγίας Τριάδος.

* * *

Καὶ τώρα ἐρωτῶ, ἀγαπητοί μου· ὑπάρχουν σήμερα οἱ καρποὶ αὐτοί; Ἐὰν ὑπάρχουν, τότε ὑπάρχει χριστιανικὴ ζωή. Ἐὰν πάλι δὲν ὑ­πάρχουν, μὴ ἀπελπισθοῦμε· ἂς ἀναλογισθοῦ­με, ὅτι καὶ τὰ ἄγρια δέντρα μποροῦν νὰ γίνουν ἥμερα καὶ καρποφόρα. Αὐτὸ δὲν εἶνε μία λογοτεχνικὴ καὶ ποιητικὴ ἔκφρασι· εἶνε μία πραγματικότητα. Ὁ χριστιανισμὸς πρα­­γμα­τοποίησε τὴν πιὸ μεγάλη ἀλλαγὴ στὸν κόσμο. Οἱ ἄλλες ἀλλαγὲς εἶνε προσωρινὲς καὶ ἐπιφα­νειακές, δὲν ἀγγίζουν τὸ βάθος. Πρέπει ν᾿ ἀλ­λάξῃ ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου· καὶ γιὰ ν᾿ ἀλλά­ξῃ, χρειάζεται μιὰ δύναμις ὑπερφυσική. Ἔχου­με τέτοια παραδείγματα. Ἕνα εἶνε ὁ ἀπόστολος Παῦλος· ἦταν ἄγριο δέντρο καὶ ἔγινε καρποφόρο, καὶ μάλιστα παγκοσμίως. Ἄλλο παράδειγμα εἶνε ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος· ἦταν ἐπίσης ἄγριο, ἄκαρπο δέντρο, ἀλλὰ μὲ τὴν πίστι στὸ Χριστὸ ἔγινε δέντρο τοῦ ὁποίου τὸν καρπὸ γεύεται μέχρι σήμερα ὅλος ὁ κόσμος.
Ὁ Πλάτων ὀνομάζει τὸν ἄνθρωπο δέντρο. Ἐνῷ ὅμως τὰ φυσικὰ δέντρα ἔχουν τὶς ῥίζες τους στὴ γῆ, ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὴ ῥίζα του στὸν οὐρανό. Εἶνε κατ᾿ ἐξοχὴν μεταφυσικὸ ὄν, οὐρά­νιο δέντρο, ἀφοῦ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ τρέφεται.
Σήμερα οἱ ἄνθρωποι ἀγρίεψαν. Χέρσες οἱ ψυχές, μοιάζουν μὲ Σαχάρα γεμάτη κάκτους καὶ ἀγκάθια κάθε κακίας. Ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἀ­δελ­φοί. Ἔχετε τὴν ἐλπίδα στὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο. Πιστεύω ἀκραδάντως, ὅτι καὶ τὰ πλέον ἄγρια δέντρα καὶ τὰ πλέον σκληρὰ συστήματα καὶ τὰ πλέον ἄθεα καθεστῶτα μποροῦν νὰ μεταβληθοῦν σὲ κάρπιμα δέντρα. Πῶς, μὲ ποιό τρόπο; Στὴν γεωπονικὴ ὑπάρχει ἡ μέθοδος ποὺ λέγεται ἐμβολιασμός· μ᾿ ἕνα μικρὸ φλοιὸ ἢ κλαδάκι, ποὺ λέγεται ἐμβόλιο, ἡ ἄγρια ἐλιὰ μεταβάλλεται σὲ ἥμερη. Χρειάζεται λοιπὸν καὶ ἡ ἀνθρωπότης ἐμβόλιο. Τὸ δὲ πνευματικὸ ἐμβόλιο, ποὺ μεταβάλλει τὸν ἄνθρωπο, εἶνε ἡ πίστις στὸν Κύριο.
Τὴν ἁγία αὐτὴ ἡμέρα ἂς ἐξετάσουμε καθένας τὸν ἑαυτό του ὡς ἄτομο τί εἴμαστε; Ἂς ἐξετάσουμε τί εἴμαστε καὶ ὡς οἰκογένεια; τί εἴμαστε ὡς κοινωνία; τί εἴμαστε ὡς κράτος; Μήπως εἴμαστε ἄγρια δέντρα; Ἂν εἴμαστε ἄ­γρια δέντρα, πρέπει ν᾽ ἀλλάξουμε. Ὁ ἄν­θρωπος εἶνε μεταβλητὸ ὄν, μπορεῖ νὰ μεταβλη­θῇ. Καὶ μὲ τὴ δύναμι τοῦ Θεοῦ μεταβάλλεται ἀπὸ ἄγριο σὲ ἥμερο, ἀπὸ λῃστὴ σὲ προφήτη καὶ διδάσκαλο τοῦ εὐαγγελίου.
Εὔχομαι νὰ γίνουμε καρποφόρα δέντρα καὶ νὰ φέρουμε τοὺς ἐννέα αὐτοὺς καρπούς· πρώτη τριάδα «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη», δεύτερη τριάδα «μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύ­νη», καὶ τρίτη τριάδα «πίστις, πραότης, ἐγ­κράτεια». Ἂς ἐξετάσουμε· ἔχουμε τὶς ἀρετὲς αὐτές; Ἐὰν δὲν τὶς ἔχουμε καὶ εἴμαστε ἄκαρπα δέντρα, τότε ἀλλοίμονο! Τί εἶπε ὁ Κύριος· «Πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται» (Ματθ. 7,19). Φωτιὰ καὶ τσεκούρι μᾶς περιμένει. Τὰ ἄκαρπα δέντρα εἶνε καταδικασμένα. Πόλεμος παγκόσμιος, Ἁρ­μαγεδώνας τῆς ἀνθρωπότητος, θὰ τὰ ξερριζώσῃ ὅλα, εἴτε πρόκειται γιὰ ἄτομα εἴτε γιὰ σύνολα καὶ συστήματα.
Εἴθε, διὰ τῶν πρεσβειῶν τῆς Παναγίας καὶ πάντων τῶν ἁγίων, ὁ Παράκλητος νὰ μᾶς ἐπισκιάσῃ καὶ ὁ καθένας μας νὰ παρουσιάσῃ στὴ ζωή του καλοὺς καρποὺς καὶ ὡς ἄτομο καὶ ὡς οἰκογένεια καὶ ὡς ἔθνος, γιὰ νὰ εἴμαστε δέν­τρα καρποφόρα εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.