Η Εκκλησία .... Είναι «τρόπος υπάρξεως», ένας τρόπος του είναι - Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης

Η Εκκλησία δεν είναι απλώς ένα καθίδρυμα. Είναι «τρόπος υπάρξεως», ένας τρόπος του είναι. Το μυστήριο της Εκκλησίας, ακόμη και στην ιδρυματική-θεσμική του διάσταση, συνδέεται βαθιά με το είναι του ανθρώπου, με το είναι του κόσμου και με αυτό το είναι του Θεού. Δυνάμει του δεσμού αυτού, τόσο χαρακτηριστικού της πατερικής σκέψης, η Εκκλησιολογία αποκτά ιδιαίτερη σημασία, όχι μόνο για όλες τις πλευρές της θεολογίας, αλλά και για τις υπαρξιακές ανάγκες του ανθρώπου σε κάθε εποχή.

Κατ' αρχάς, η εκκλησιολογική υπόσταση συνδέεται άρρηκτα με το ίδιο το είναι του Θεού. Ως μέλος της Εκκλησίας, ένας άνθρωπος γίνεται αυτόχρημα «εικόνα του Θεού», υπάρχει κατά τον τρόπο που υπάρχει ο ίδιος ο Θεός, προσλαμβάνει τον «τρόπο τού είναι» του Θεού. Ο τρόπος αυτός του είναι δεν αποτελεί ηθικό επίτευγμα, κάτι που ο άνθρωπος κατορθώνει. Είναι ένας τρόπος σχέσης με τον κόσμο, με τους άλλους ανθρώπους και με τον Θεό, γεγονός κοινωνίας και για τον λόγο τούτο δεν δύναται να πραγματοποιηθεί ως μία ατομική κατάκτηση, παρά μόνο ως ένα εκκλησιατικό γεγονός.

Για να εμφανίσει, ωστόσο, η Εκκλησία τον τρόπο τούτο υπάρξεως, πρέπει και η ίδια να είναι μια εικόνα του τρόπου κατά τον οποίο ο Θεός υπάρχει. Σύνολη η δομή της, τα λειτουργήματά της, κ.λπ. οφείλουν να εκφράζουν τον τρόπο τούτο υπάρξεως. Κι αυτό σημαίνει πάνω απ' όλα, ότι η Εκκλησία οφείλει να έχει ορθή πίστη, σωστή θεώρηση όσον αφορά το είναι του Θεού. Η ορθοδοξία εν σχέσει με το είναι του Θεού δεν συνιστά πολυτέλεια για την Εκκλησία και για τον άνθρωπο: είναι μια υπαρξιακή ανάγκη.

Κατά την πατερική περίοδο, δεν γίνεται σχεδόν καμμία μνεία στο είναι της Εκκλησίας, ενώ πολλά έχουν γραφεί για το είναι του Θεού. Το ζήτημα που απασχολούσε τους Πατέρες δεν ήταν να γνωρίσουν αν ο Θεός υπήρχε ή όχι - η ύπαρξη του Θεού ήταν ένα «δεδομένο» για όλους σχεδόν τους ανθρώπους της εποχής, χριστιανούς ή ειδωλολάτρες. Το ερώτημα που βασάνιζε ολόκληρες γενεές ήταν μάλλον: «πώς» υπάρχει ο Θεός. Κι ένα τέτοιο ερώτημα είχε άμεσες συνέπειες τόσο για την Εκκλησία όσο και για τον άνθρωπο, αφού αμφότερα θεωρούνταν «εικόνες του Θεού».

Η απάντηση στο ερώτημα για το είναι του Θεού, κατά την πατερική περίοδο, δεν ήταν εύκολη [...]

Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης