Γιατί εορτάζουμε τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου; - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Γιατί εορτάζουμε τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου;

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Κάθε χρόνο, όταν πλησιάζει το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, κάποιοι επιχειρούν να συνδέσουν το φαινόμενο αυτό με την εορτή των Χριστουγέννων, θεωρώντας την 25η Δεκεμβρίου ως κατάλοιπο παλαιών παγανιστικών εθίμων και εορτών. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που εύχονται «καλό ηλιοστάσιο» ή «καλά ηλιούγεννα», επιμένοντας πως ο εορτασμός της Γέννησης του Χριστού προέρχεται από ειδωλολατρικές πρακτικές.

Ωστόσο, η χριστιανική παράδοση και τα ιστορικά τεκμήρια μαρτυρούν κάτι πολύ διαφορετικό.

Οι αρχαίοι Εκκλησιαστικοί συγγραφείς και οι Πατέρες της Εκκλησίας —όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας και ο Τερτυλλιανός— ουδέποτε μίλησαν για σχέση μεταξύ παγανιστικών εορτών και της καθιέρωσης των Χριστουγέννων. Αντίθετα, οι πηγές τους εστιάζουν σε ιστορικά και θεολογικά στοιχεία.

Γνωρίζουμε ότι η Γέννηση του Χριστού και η Βάπτισή Του εορτάζονταν μαζί την 6η Ιανουαρίου, κατά την εορτή των Επιφανείων ή Θεοφανείων. Πρώτη η Εκκλησία της Ρώμης χώρισε τις δύο εορτές και καθιέρωσε ως ημέρα εορτασμού της Γεννήσεως την 25η Δεκεμβρίου.

Ο ιερός Χρυσόστομος αναφέρει πως η ημερομηνία αυτή επελέγη βάσει ιστορικών πληροφοριών τις οποίες η Εκκλησία της Ρώμης είχε αντλήσει από τα Κρατικά Αρχεία.

Ερμηνεύοντας την εφημερία του Ζαχαρία στον Ναό των Ιεροσολύμων (πατέρα του Ιωάννη του Προδρόμου), ο Χρυσόστομος υποστηρίζει ότι, σύμφωνα με τη δεύτερη σειρά ιερατικής υπηρεσίας, η Γέννηση του Ιησού θα πρέπει να τοποθετηθεί στα τέλη Δεκεμβρίου ή τις αρχές Ιανουαρίου.

Η ύπαρξη τέτοιων αρχείων δεν είναι φανταστική. Ο Ιώσηπος κάνει ρητή αναφορά στο σύστημα των ιερατικών εφημεριών του Ναού, ενώ ο Πάπας Ιούλιος Α΄ επιβεβαιώνει, σε επιστολή του προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιεροσολύμων Μακάριο, ότι η ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου επελέγη σύμφωνα με στοιχεία που αντλήθηκαν από τα Κρατικά Αρχεία της Ρώμης.

Ο Μάρτυρας Ιουστίνος, στην πρώτη του Απολογία προς τον Αυτοκράτορα Αντωνίνο τον Ευσεβή, αναφέρει ότι μπορεί να επιβεβαιωθεί η Γέννηση του Χριστού στη Βηθλεέμ αν εξεταστούν τα Αρχεία της Απογραφής. Παρόμοια μαρτυρία προσφέρει και ο Τερτυλλιανός (Κατά Μαρκίωνος), ο οποίος σημειώνει πως η απογραφή υπό τον Κυρήνιο ήταν «διαθέσιμη στα επίσημα αρχεία της Ρώμης».

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διέθετε, πράγματι, ένα αναλυτικό σύστημα καταγραφής διαταγμάτων, γεγονότων και απογραφών, όπως τα Acta Diurna και τα Commentarii Principis, όπου φυλάσσονταν επίσημες διοικητικές πληροφορίες. Η απογραφή του Κυρήνιου, που μνημονεύει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. 2:1-2), θεωρείται πλέον πραγματικό ιστορικό γεγονός· η ρωμαϊκή πρακτική απογραφών στις επαρχίες για φορολογικούς σκοπούς τεκμηριώνεται σε πολλές άλλες πηγές.

Καμία από τις παραπάνω πηγές —ούτε οι Πατέρες, ούτε οι ρωμαϊκές αναφορές— δεν κάνει λόγο για παγανιστικές ρίζες της εορτής. Αντιθέτως, προβάλλεται καθαρά η πίστη ότι ο εορτασμός της 25ης Δεκεμβρίου στηρίζεται σε ιστορική μαρτυρία.

Ας θυμηθούμε, εξάλλου, πως ο Ιωσήφ και η Μαρία πήγαν στη Βηθλεέμ όχι για κάποιο πανηγύρι, αλλά για να απογραφούν κατ’ εντολή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα — γεγονός απολύτως ενταγμένο στην ιστορική πραγματικότητα της εποχής.

Γι’ αυτό, την 25η Δεκεμβρίου τιμούμε τη Γέννηση του Ιησού Χριστού, ενός προσώπου που εισήλθε στην ιστορία και τη μεταμόρφωσε.

***

Why Do We Celebrate Christmas on December 25th?

Every year, around the time of the Winter Solstice, some attempt to connect this astronomical event with the celebration of Christmas, claiming that December 25th is a remnant of ancient pagan traditions. It is not uncommon to hear wishes such as “Happy Solstice” or even “Sunny-mas,” with the suggestion that the celebration of Christ’s Nativity has roots in pagan practices.

However, Christian tradition and historical records tell a very different story.

The early Church Fathers and ecclesiastical writers — such as St. John Chrysostom, Justin Martyr, and Tertullian — never spoke of any connection between pagan festivals and the establishment of Christmas. On the contrary, their writings focus on historical and theological evidence.

We know that the Nativity of Christ and His Baptism were celebrated together on January 6th, during the Feast of the Epiphany or Theophany. It was the Church of Rome that first separated the two celebrations and established December 25th as the date for the Feast of the Nativity.

St. John Chrysostom explains that this date was chosen based on historical information the Church of Rome had drawn from official state archives.

Interpreting the priestly service (or “turn”) of Zechariah — the father of John the Baptist — in the Temple of Jerusalem, Chrysostom argues that, according to the second order of priestly duty, the birth of Jesus would have occurred in late December or early January.

The existence of such archives is not a matter of legend. The Jewish historian Josephus makes explicit reference to the system of priestly orders in the Temple, while Pope Julius I confirms, in a letter to Archbishop Macarius of Jerusalem, that December 25th was chosen based on records obtained from the official Roman archives.

Justin Martyr, in his First Apology to Emperor Antoninus Pius, remarks that the birth of Christ in Bethlehem could be verified by consulting the records of the census. Similarly, Tertullian, in Against Marcion, notes that the census taken under Quirinius was “available in the official records of Rome.”

The Roman Empire indeed maintained a detailed system of recordkeeping for decrees, events, and censuses — such as the Acta Diurna and the Commentarii Principis — where official administrative information was preserved. The census of Quirinius, mentioned by the Evangelist Luke (Luke 2:1–2), is now regarded by most historians as a genuine historical event; the Roman practice of provincial censuses for taxation purposes is well attested in multiple sources.

None of these historical references — neither the writings of the Fathers nor the Roman sources — make any mention of pagan origins for the celebration. On the contrary, they affirm the belief that December 25th was chosen based on historical testimony.

Let us also remember that Joseph and Mary traveled to Bethlehem not to take part in a festival but to be registered, in obedience to an imperial decree — a fact deeply rooted in the historical reality of their time.

For this reason, on December 25th we commemorate the Birth of Jesus Christ, the One who entered human history and transformed it forever.