Εκκλησία: Φιλανθρωπία ή λατρεία ή το συναμφότερον; π. Δοσίθεος Κανέλλος

-

Ήδη από το 1822 καταβάλλεται συστηματική προσπάθεια περιθωριοποιήσεως της Εκκλησίας. Δίδει προνόμια στους επισκόπους για να μη μπορούν να ομιλούν και να μη διαμαρτύρονται για τις κοινωνικές αδικίες. Μάλιστα από του 1833 η Ελλαδική Εκκλησία ευρέθη σιδηροδεσμία ενός ανελεήτου κρατισμού και εσύρετο όπισθεν της Πολιτείας, ως εσύρετο Έκτωρ όπισθεν του άρματος του Αχιλλέως. 

 Η Εκκλησία εδικαιούτο να υπάρχη μόνο ως δεκανίκι της εξουσίας. Και οι ποιμένες κατέπινον το καταπότιον άνευ ύδατος. 

 Οπότε η φιλανθρωπία έμεινεν ως ελεημοσύνη και η ελεημοσύνη ως οίκτος.

 Οπότε ανεπτύχθησαν δύο θεωρίαι. Η θεωρία του κατεστημένου και η θεωρία των εντός της Εκκλησίας διαμερτυρομένων.

Κατά την πρώτην η Εκκλησία δεν είναι υπουργείον Κοινωνικής Προνοίας. Ο παπάς είναι για την εκκλησιά του και μόνον. Και με το ποιμαντικόν μέρος τί γίνεται; 

 Και ας πούμε ότι το κράτος καλύπτει (που δεν καλύπτει) όλες τις κοινωνικές ανάγκες. Με την απελπισία τί γίνεται; Με τα πνευματικά αδιέξοδα; Μπορεί η απρόσωπη πολιτεία να παρηγορήση, να ομιλήση για Βασιλεία ουρανών, για υπομονή; Και το ποτήριον ψυχρού ύδατος ποιός θα το δώση; Ο εναλλασσόμενος και εν πολλοίς άσχετος κρατικός υπάλληλος;

 Ενθυμείσθε οι παλαιότεροι τις νοσοκόμες των μεγάλων αθηναικών νοσοκομείων. Ανήκαν σε χριστιανικές οργανώσεις.  Δεν ήταν όνειδος.  Έδιδαν όλη τους την ύπαρξι  για τον ασθενή. Τώρα, όσες αποκλειστικές κι αν βάλης, αν βεβαίως έχει η τσέπη σου, η μοναξιά θα κοιμάται  δίπλα σου, στο μαξιλάρι σου.

Αλλά και αυτών των αδελφών νοσοκόμων ήλθε το τέλος. Η Ποιμαίνουσα Εκκλησία θα μπορούσε να διακτινισή σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και να θεραπεύση ανάγκες. Χρήματα υπάρχουν πολύ περισσότερα από όσα υποπτευόμεθα.  Θέλησις δεν υπάρχει.

 Αντί για εναποθέσεις και καταθέσεις εις ομόλογα υπάρχουν τρόποι δια πλουσίαν ευποιίαν. Την λύσι μας την δίδει Μιχαήλ Η' ο Παλαιολόγος. Γράφει στο Τυπικό της μονής που ανήγειρε:  «Βούλεται η Βασιλεία μου, ίνα παν, ο μετά συμπλήρωσιν ενός εκάστου έτους απολιμπάνεται τήδε τη ιερά μονή χρηματικόν, ακδίδωται εις αιχμαλώτων ανάρρυσιν, εις ορφανών αντίληψιν, εις παρθένων απορία συνεχομένων, εννόμου γάμου κοινωνίαν και σύζευξιν. Εαν τύτα ποιήσητε, ακατονταπλασίονα λήψεσθε και ζωήν αιώνιον κληρονομήσετε».

Τα περισσεύματα των ναών, μονών και επισκοπών χάνονται εις τον Καιάδα. Ο Άδης θα χορτάση κόκκαλα, αλλά τα θυλάκια πολλών εξ ημών δεν θα χορτάσουν παράδες.

 Η άλλη πλευρά:  Κοινωνικός χριστιανισμός. Όχι βαττολογίες, όχι ακολουθίες, μόνον λέντιον και έξοδος από τις εκκλησίες. Θελκτικόν το άκουσμα. Αλτρουισμός. Ο άλλος, όχι εγώ. Κακώς είπεν ο Κύριος «ως εαυτόν». Έπρεπε να διδάξη  «υπέρ εαυτόν».  Ή μήπως το άλλαξαν οι απόστολοι ή οι μετά από αυτούς;

Αλλά η Εκκλησία άνευ αδιαλείπτου προσευχής, άνευ μετοχής εις τα μυστήρια, άνευ ιερών ακολουθιών, πύει να είναι θεανθρώπινος οργανισμός. Γίνεται σύλλογος αγαθοεργιών, και μάλιστα ευκόλως διαλυόμενος. 

 Χάθηκε η μέση και βασιλική οδός; Χάθηκε το ίσιωμα της γκαμήλας;  Χάθηκε η σύντηξις των δύο αυτών απόψεων;

 Πολλοί βεβαίως των συγχρόνων μοναχών ομιλούν, ιδίως όταν πρόκειται δι'έργα ευποιίας, για νοερά προσευχή, για γνόφον αγνωσίας, για θέωσι και άλλα τέτοια ηχηρά. Δυστυχώς, είμεθα κάθετοι. Εμείς, δηλ. εγώ, και ο Θεός. Ο εμπεσών εις τους ληστάς είναι για τους κοσμικούς, που είναι υποδεέστεροι ημών. Η του Θεού θεραπεία είναι εύκολος, διότι ο Θεός είναι ανενδεής. Τί γίνεται όμως δια τον επιδεή και ενδεή; Αγνοούμε ότι η προς τον Θεόν οδός διέρχεται δια του πλησίον;

Πέρα λοιπόν των ποικίλων και πονηρεπιπονήρων παρανοήσεων, ας έλθουμε κάποτε και εις τον χώρον των κατανοήσεων. 

 Οι γύρω μας έχουν πληγάς. Το αντιπαρέρχεσθαι ουκ έστιν ίδιον χριστιανών και δη μελανειμονούνταν και απερικλυστοχείρων. Οι λησταίς περιπεσόντες αναμένουσιν επίχυσιν οίνου και ελαίου. Εάν αδιαφορήσουμε, η κρίσις έσται ανίλεως τοις μη ποιήσασιν έλεος. (Ιακ.β'13).

 Τρέμω δε μήπως αναγνώσω σε κάποιον τοίχο κάτι που θα έχει γραφή για μένα προσωπικώς! Μανήλ, θεκέλ, φάρες.(Δανιήλ ε'25)

π. Δοσίθεος Κανέλλος

         Από το βιβλίο ΘΕΡΑΠΕΙΑΝ ΠΡΟΣΑΓΟΝΤΕΣ

  ΥΑΚΙΝΘΟΣ