"Στήκετε ἐν τῇ πίστει" ( με αφορμή τη συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου με τον Πάπα Φραγκίσκο, στα Ιεροσόλυμα και τις εκλογές Τοπικής Αυτοδιοίκησης κλπ) - Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος

Τέλειωσε γιὰ φέτος ἡ ἀναστάσιμη περίοδος, καὶ ζοῦμε πλέον μὲ τὴν προσδοκία τῆς Πεντηκοστῆς. Ἡ ψυχή μας παλινδρομεῖ ἀνάμεσα στὴ χαρὰ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καὶ στὴν ἐλπίδα τῆς χάριτος τοῦ Ἁγ. Πνεύματος. «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν». Εὔχομαι σὲ ὅλους πλούσια τὴν εὐλογία τοῦ Παρακλήτου. Ἤδη παρῆλθε καὶ ἡ ἐκκρεμότητα τῶν ἐκλογῶν τῆς Τοπικῆς Αὐτοδιοίκησης καὶ τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου, καὶ ὅπως πάντα τὴν ἔνταση τῶν μεταξύ μας διαιρέσεων τὴν διαδέχεται τώρα ἡ πρόκληση τῆς ἑνότητος καὶ κοινῆς προσπάθειας, ὥστε ὅλοι μαζὶ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὴν ἐπίθεση τῆς δυσβάσταχτης πλέον καθημερινότητος. Εἶναι τόσο δύσκολα τὰ προβλήματά μας, ποὺ ἴσως αὐτοὶ ποὺ ἔχασαν στὶς ἐκλογὲς θὰ πρέπει νὰ νοιώθουν περισσότερο ἀνακουφισμένοι ἀπὸ ὅσους κέρδισαν. Ἐμεῖς εὐχόμαστε καλὴ δύναμη καὶ ἐπιτυχία στὴν ἀποστολή τους.

Εἶμαι βέβαιος ὅτι οἱ ἐκλεγμένοι ἐκπρόσωποι τῶν τοπικῶν κοινωνιῶν μὲ ἀνανεωμένο τὸν ἐνθουσιασμό τους θὰ κάνουν ὅ,τι καλύτερο μποροῦν ὅλοι μαζὶ γιὰ νὰ ἀνακουφίσουν τὸν τσακισμένο ἀπὸ τὴν γενικευμένη κρίση λαό μας. Κι ἐμεῖς ὡς Ἐκκλησία, στὸ μέτρο ποὺ μᾶς ἀναλογεῖ καὶ στὸν βαθμὸ ποὺ θὰ μᾶς ζητηθεῖ, θὰ στηρίξουμε κάθε καλὴ προσπάθεια μὲ ὅλες μας τὶς δυνάμεις. Ἡ συνεργασία ὅλων μας εἶναι κυρίως σήμερα καὶ ἀναγκαία καὶ τεράστια σὲ δύναμη.

Ἡ περασμένη ὅμως Κυριακὴ σφραγίσθηκε καὶ ἀπὸ ἕνα ἄλλο σημαντικὸ γεγονὸς ἐκκλησιαστικοῦ χαρακτῆρος: τὴ συνάντηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη μας κ. Βαρθολομαίου μὲ τὸν Πάπα Ρώμης κ. Φραγκίσκο στὰ Ἱεροσόλυμα, μπροστὰ στὸν Πανάγιο Τάφο, 50 χρόνια μετὰ τὴν ἄρση τῶν ἀναθεμάτων.

Τὰ ΜΜΕ πρόβαλαν τὸ γεγονὸς καὶ μίλησαν γιὰ ἀγάπη, συμφιλίωση, συγχωρητικότητα, ἀμοιβαία κατανόηση καὶ πρόοδο στὶς σχέσεις τῶν ἐκκλησιῶν. Κάποιες ἄλλες φωνὲς ἔκαναν λόγο γιὰ προδοσία τῆς πίστης, συμβιβασμὸ καὶ ὑποταγὴ σὲ ὑποδείξεις τῆς νέας ἐποχῆς καὶ τοῦ παγκόσμιου συγκρητισμοῦ.

Ἐπειδὴ πιθανὸν ὅλα αὐτὰ νὰ ἐκφράζουν τὸ καθένα ξεχωριστὰ μέρος τῆς ἀλήθειας ἀλλὰ καὶ ἀπὸ μόνα τους νὰ σκεπάζουν τὸ μυστικό της ἢ καὶ νὰ ὁδηγοῦν τὸν λογισμό μας καὶ τὸ αἴσθημα τῆς πίστεως σὲ λάθος κατευθύνσεις, θεώρησα ὅτι ἔπρεπε νὰ ἐπικοινωνήσω μαζί σας μὲ τὴν πνευματική εὐθύνη μου ὡς ἐπισκόπου τῆς περιοχῆς μας.

Ποιός θὰ μποροῦσε νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι ἡ ἀγάπη, ἡ συγχώρηση καὶ ἡ συμφιλίωση εἶναι ἔννοιες ποὺ ἀντιβαίνουν στὴν εὐαγγελικὴ ἀλήθεια; Σὲ τί ἆραγε θὰ βοηθοῦσε τὸ νὰ συντηροῦνται ἀναθέματα μιᾶς περίπου χιλιετίας, ποὺ στὴν οὐσία στέρησαν τὴν κοινωνία καὶ ἀπέκοψαν ἀπὸ τὸ ἱερὸ σῶμα τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας ἑκατομμύρια ἀνυποψίαστους πιστοὺς τοῦ Δυτικοῦ κυρίως κόσμου γιὰ ὁλόκληρους αἰῶνες μέχρι σήμερα; Ἀπὸ τὴν ἄλλη, πῶς νὰ ἀρνηθοῦμε ὅτι τὸ φοβερὸ σχῖσμα τοῦ 11ου αἰῶνος ὁδήγησε σὲ μία ἀνεξέλεγκτη παραγωγὴ αἱρετικῶν δοξασιῶν καὶ διδασκαλιῶν ποὺ διαπότισαν ὁλόκληρη τὴ ζωὴ τοῦ δυτικοῦ χριστιανισμοῦ καὶ τελικὰ παραμόρφωσαν τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλοίωσαν τὸ ἦθος τῆς πίστεως καὶ ἀποδόμησαν τὴν αἴσθηση τοῦ μυστηρίου; Πῶς νὰ ἀρνηθοῦμε τὸ ἀποτέλεσμα, ποὺ ἦταν ἡ πίστη νὰ ἔχει ἐκφυλιστεῖ σὲ παραδοχὴ χριστιανικῶν ἀπόψεων, ἡ κοινωνία τοῦ Θεοῦ νὰ ἔχει ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ τὰ κοινωνικὰ ἔργα, ἡ Ἐκκλησία νὰ ἔχει καταντήσει θρήσκευμα, ἡ θεολογία στοχασμός, καὶ ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ φραστικὸ ἐπιχείρημα δίχως οὐσιαστικὸ ἀντίκρυσμα;

Δὲν θὰ ἀδικούσαμε τὴν ἀλήθεια, ἂν λέγαμε ὅτι ἡ Δύση μετὰ τὴν διακοπὴ τῆς κοινωνίας της μὲ τὶς Ἐκκλησίες τῆς Ἀνατολῆς, καὶ στὴν οὐσία τὴν ἀπόσχισή της ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα, ἀποξενώθηκε, ἀναπόφευκτα ὁδηγήθηκε σὲ πλάνες, νόθευσε τὴν πίστη καὶ ὡς ὁμολογία καὶ ὡς βίωμα καὶ ἀποδυνάμωσε τὴν ἐνέργεια τῆς χάριτος, ἀφοῦ τὴν ἀντικατέστησε μὲ τὸν ἠθικὸ ἀγῶνα. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ ἅγιοι ὅπως ὁ Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καὶ ὁ Μᾶρκος ὁ Εὐγενικὸς ἀγωνίστηκαν τόσο γιὰ νὰ τονίσουν τὴ διαφορὰ τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπὸ τὶς παπικὲς κακοδοξίες. Ἀπόδειξη δὲ ὅτι ἡ Δύση ἀνυποψίαστη κολυμπάει μέχρι σήμερα μέσα σὲ μιὰ θάλασσα ἀλλοιωμένου ἤθους, πλανῶν καὶ αἱρετικῶν δοξασιῶν εἶναι ὅτι δυσκολεύεται νὰ κατανοήσει τοὺς παραπάνω θεολόγους ἁγίους, ἀλλὰ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, μὲ συνέπεια ἡ ἐπικοινωνία μας νὰ ἀπαιτεῖ ἀτέρμονες διαλόγους μὲ ἀμφίβολο ἀποτέλεσμα. Γι΄ αὐτὸ καὶ πρώτιστη εὐθύνη μας δὲν εἶναι νὰ ἀντιπαρατεθοῦμε ἐμπαθῶς καὶ νὰ καταδικάσουμε τοὺς κληρονόμους τῆς κακοδοξίας, ἀλλὰ μὲ ἀγάπη, πόνο καὶ ταπείνωση νὰ ὁμολογήσουμε καὶ νὰ καταστήσουμε ἐνεργὸ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη μέσα μας.

Αὐτὸ ποὺ στὴν οὐσία μᾶς χωρίζει, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, δὲν εἶναι ἡ διεκδίκηση κάποιου πρωτείου, οὔτε οἱ θλιβερὲς συνέπειες ἱστορικῶν ἐκτροπῶν ὅπως οἱ Σταυροφορίες, οὔτε ἀκόμη καὶ τὰ βαθειὰ τραύματα ποὺ προκαλεῖ μέχρι σήμερα ἡ ὀργανωμένη ἐξαπάτηση τῆς Οὐνίας, οὔτε ἴσως οἱ διαφορετικοὶ τύποι κάποιων λειτουργικῶν καὶ μυστηριακῶν πράξεων. Αὐτὰ ὅλα βεβαίως εἶναι μεγάλα ἀτοπήματα ποὺ προκάλεσαν βαθύτατα τραύματα, τὰ ὁποῖα ὅμως θὰ μποροῦσαν κάπως νὰ διευθετηθοῦν μέσα στὴν Ἐκκλησία μας. Γι’ αὐτὸ καὶ πρωτοβουλίες συγχώρησης πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση εἶναι ὁπωσδήποτε εὐλογημένες, ἐφόσον δὲν προσβάλλουν τὴν ἀκεραιότητα τοῦ Ὀρθοδόξου ἤθους καὶ δόγματος. Τὸ χειρότερο εἶναι ὅτι λέξεις ὅπως μυστήριο, χάρις, ταπείνωση, πίστη, ἀγάπη, ἀλήθεια, θεολογία ἀπογυμνώθηκαν ἀπὸ τὸ πνευματικό τους νόημα, στέγνωσαν ἀπὸ περιεχόμενο καὶ ἐκφυλίστηκαν σὲ ἐκκοσμικευμένες ἐκφράσεις μὲ θρησκευτικὸ ἐπίχρισμα. Καὶ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ παραμόρφωσε ἡ αἵρεση τῆς Δύσης καὶ τὸ πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου ἀσχήμισε ὡς συνέπεια.

Πῶς λοιπὸν αὐτὰ νὰ τὰ παραγνωρίσουμε; Οὔτε μποροῦμε οὔτε πρέπει. Δίπλα ὅμως σὲ ὅλα αὐτὰ ὑπάρχει μιὰ τραγικὴ ἀλήθεια. Ἐξίσου τραγικὴ πρὸς τὴν πλάνη τῆς Δύσεως εἶναι καὶ ἡ ἐκτροπὴ τῆς Ἀνατολῆς. Ἡ Δύση ἔχασε τὴν πίστη της. Ἡ Ἀνατολὴ μέχρι σήμερα κρατᾶ μὲν τὴν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀλλὰ διερωτῶμαι πόσο ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι τὴν ζοῦμε. Κι ἂν ἡ ζωή μας εἶναι ξένη πρὸς τὴν Ὀρθόδοξη πίστη μας, μήπως τελικὰ εἴμαστε χειρότεροι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἐπειδὴ τὴν ἔχασαν, τὴν ἀγνοοῦν;
Ἀντὶ νὰ φωνάζουμε σὲ ὑβριστικοὺς τόνους κατὰ τῶν Δυτικῶν, μήπως θὰ ἔπρεπε στόχος τοῦ ἐλέγχου μας νὰ εἶναι ὁ ἑαυτός μας; Ἀλήθεια, σὲ τί ὠφελεῖ ὅταν ὑποστηρίζουμε μιὰ πίστη ποὺ δὲν τὴν ἐπιβεβαιώνει ἡ ζωή μας; Τί καλὸ ἔχει ἕνας δριμὺς ἔλεγχος τῶν ἄλλων ποὺ ἔτσι γεννήθηκαν κι ἔτσι μορφώθηκαν, ὅταν δὲν ὑπάρχει ἕνας ἀντίστοιχος ἔλεγχος γιὰ τὴ δική μας ἀσυνέπεια; Σὲ τελικὴ ἀνάλυση, ἴσως αὐτὸ ποὺ κυρίως χρειάζεται στὶς διαχριστιανικὲς σχέσεις, δὲν εἶναι ὁ ἀδυσώπητος ἔλεγχος τῆς «Δυτικῆς πλάνης», οὔτε οἱ πληθωρικὲς ἐκδηλώσεις ἀνώριμης φιλίας, ὅσο ἡ εὐθαρσὴς ὁμολογία τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας καὶ ἡ ταπεινὴ πρόσκληση πρὸς τοὺς Δυτικούς, μήπως τελικὰ αὐτοὶ ζήσουν μὲ περισσότερη συνέπεια ὅ,τι ἐμεῖς κρατήσαμε ὡς πίστη, ἀλλὰ δὲν ἐπιβεβαιώσαμε μὲ τὴ ζωή μας, ὅ,τι αὐτοὶ ἀγνοοῦν ὡς ἦθος καὶ διδασκαλία, ἀλλὰ ἐνδεχομένως ἀναζητοῦν ὡς ἀλήθεια.

Αὐτὸ ποὺ χρειαζόμαστε εἶναι ἡ ἐν ταπεινώσει ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων καὶ ἡ ἐν ἀγάπῃ ὁμολογία μας στὸν κόσμο τῶν ἑτεροδόξων. Ὄχι τόσο ὁ ἔλεγχος τῶν ἄλλων γιὰ τὶς πλάνες τους, ὅσο ἡ δική μας μετάνοια γιὰ τὸ ἔλλειμμα τῆς βιωμένης μαρτυρίας μας. Ἂν δὲν βλέπουν τὴ διαφορὰ στὴ ζωή μας, τότε πῶς νὰ τὴν ἀναγνωρίσουν στὰ δόγματά μας;
Ἂν ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἡ Δύση δὲν ὁμολογήσει ταπεινὰ τὴ δογματικὴ ἐκτροπή της καὶ δὲν αἰσθανθεῖ τὴν ἀνάγκη τῆς ἐπιστροφῆς της «εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν», ἀφ’ ἑτέρου δὲ ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολὴ δὲν ζήσει τὴν εὐλογία τοῦ θεολογικοῦ πλούτου της ὡς εὐθύνη, ἀλλὰ καὶ δὲν διακρίνει τὴν ἀνάγκη τῆς μετανοίας γιὰ τὴν ἀσυνεπῆ μαρτυρία της, τότε οἱ διάλογοι, οἱ πρόωρες συμπροσευχὲς καὶ οἱ κοινὲς συναντήσεις θὰ ἔχουν χαρακτήρα μόνο κοσμικὸ καὶ ἐπικοινωνιακό, ἐνῶ στὴν οὐσία θὰ βαθαίνουν τὴ σύγχυση καὶ θὰ ἀπομακρύνουν ὅλους μας ἀπὸ τὴν μία καὶ σώζουσα ἀλήθεια.

Ἀδελφοί, «γρηγορεῖτε, στήκετε ἐν τῇ πίστει, ἀνδρίζεσθε, κραταιοῦσθε, πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω» (Α΄ Κορ. ιστ΄ 13, 14).

Μετ’ εὐχῶν καὶ πολλῆς τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης

† ῾Ο Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς ΝΙΚΟΛΑΟΣ