ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ Ιστορικές και αγιολογικές καταβολές εν σχέσει προς την αρχαιοελληνική λατρεία των Διοσκούρων - Σοφίας Καυκοπούλου

ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ

Ιστορικές και αγιολογικές καταβολές εν σχέσει προς την αρχαιοελληνική λατρεία των Διοσκούρων

τής Σοφίας Καυκοπούλου

Με την ονομασία «Άγιοι Ανάργυροι», είναι γνωστές κάποιες ομάδες Αγίων, που ήσαν γιατροί και προσέφεραν αναργύρως (δωρεάν) τις υπηρεσίες τους. Στην Ορθόδοξη παράδοση, υπάρχουν τρία ζεύγη Αγίων Αναργύρων, που φέρουν τα ονόματα Κοσμάς και Δαμιανός και είναι αδέρφια. Έχουν θαυματουργικές ικανότητες στην ίαση ασθενειών, ενώ διακρίνονται από τον τόπο καταγωγής τους. Οι Άγιοι Ανάργυροι οι οποίοι εορτάζουν την 1^η Νοεμβρίου, κατάγονται από την Συρία. Εκείνοι που εορτάζουν την 1^η Ιουλίου, προέρχονται από την Ρώμη. Εκείνοι, τέλος, που εορτάζουν την 17^η Οκτωβρίου, έλκουν την καταγωγή τους από την Αραβική χερσόνησο. Κατά τη διάρκεια τής Θείας Λειτουργίας, μνημονεύονται «οι Άγιοι και θαυματουργοί Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός, Κύρος και Ιωάννης, Παντελεήμων και Ερμόλαος, Σαμψών και Διομήδης και πάντες οι Άγιοι Ανάργυροι».

Οι Άγιοι Ανάργυροι, των οποίων την ιερά μνήμη τιμήσαμε προ ολίγων ημερών, υπήρξαν γιοι ενός ειδωλολάτρη ο οποίος μετεστράφη στον χριστιανισμό και μίας χριστιανής. Μετά τον πρόωρο θάνατο τού πατρός τους, η μητέρα τους, Θεοδότη, ανέλαβε την διαπαιδαγώγηση των τέκνων της, με χριστιανικές αξίες και δαπανώντας μέρος τής περιουσίας της για να λάβουν σπουδαία μόρφωση. Εσπούδασαν και οι δύο την ιατρική επιστήμη, ενώ εν συνεχεία προσέφεραν δωρεάν τις υπηρεσίες τους σε όποιον ασθενή είχε ανάγκη, ζώντας με λιτό και ασκητικό τρόπο.

Οι Άγιοι Ανάργυροι που εορτάζουν την 1^η Ιουλίου, γεννήθηκαν στην Ρώμη το 284 μ. Χ.. Υπήρξαν σπουδαίοι γιατροί, οι οποίοι εθεράπευαν χωρίς χρήματα τους ασθενείς, ζητώντας μόνο να πιστεύουν στον Χριστό, ως ανταμοιβή. Κατηγορήθηκαν ως μάγοι, αλλά η σκευωρία δεν απέδωσε. Εν τέλει, προκάλεσαν τον φθόνο τού ίδιου τού δασκάλου ο οποίος τούς μύησε στην ιατρική επιστήμη, ώστε έφθασε σε σημείο να τους σκοτώσει με πέτρες.

Οι Άγιοι Ανάργυροι που τιμώνται στις 17 Οκτωβρίου, εθεράπευαν άνευ αμοιβής τούς πάσχοντες. Όταν στα 292 μ. Χ. έφθασαν στην πόλη Αιγά τής Λυκίας, μαζύ με τα αδέρφια τους Λεόντιο, Άνθιμο και Ευτρόπιο, ομολόγησαν την πίστη τους στον Τριαδικό Θεό και οδηγήθηκαν στο μαρτύριο. Καθώς οι πέντε Άγιοι κατάφερναν θαυματουργικώ τω τρόπω, να βγαίνουν σώοι και αβλαβείς από την εκάστοτε φρικτή δοκιμασία, εν τέλει αποκεφαλίστηκαν.

          Κατά την ελληνική μυθολογία, ο Τυνδάρεως και η Λήδα απέκτησαν τον Κάστορα και την Κλυταιμνήστρα, ενώ η Λήδα γέννησε δύο ακόμη παιδιά με τον Δία, τον Πολυδεύκη και την Ελένη. Ο Τυνδάρεως έπειτα έγινε βασιλιάς τής Σπάρτης, ενώ σύμφωνα με τον μύθο, τον ανέστησε εκ νεκρών ο Ασκληπιός. Οι Διόσκουροι, πού ουδέποτε αποχωρίζονταν ο ένας τον άλλο, έγιναν το καύχημα τής Σπάρτης, ενώ προσέφεραν υπηρεσίες ίασης. Ο Κάστωρ ήταν φημισμένος στρατιωτικός και δαμαστής αλόγων. Ο Πολυδεύκης είχε τη φήμη τού καλύτερου πυγμάχου τής εποχής του, ενώ κέρδισαν και οι δύο βραβεία στους Ολυμπιακούς Αγώνες. 

Λόγω τού αθανάτου πατρός του, ο Πολυδεύκης μετείχε επίσης στην αθανασία, ενώ ο Κάστωρ ήτο θνητός. Έτσι, ο Πολυδεύκης αποποιήθηκε την αθανασία, καθώς δεν ηδύνατο να την μοιραστεί με τον αγαπημένο του αδελφό Κάστορα. Λέγεται ακόμη, πως και οι δύο ήσαν γιοι τού Δία, αλλά ο Κάστωρ πέθανε πριν ο πατέρας τους τούς χαρίσει την αθανασία. Ο Δίας, τότε, επέτρεψε τα δύο αδέλφια να περνούν τις ημέρες τους εκ περιτροπής, μία στον ουρανό και μία κάτω από την γη. Ως ανταμοιβή για την αγάπη που διακατείχε τον έναν προς τον άλλον, ο Δίας τοποθέτησε τις μορφές τους ανάμεσα στα άστρα τού ουρανού. Διακρίνονται στο στερέωμα ως ο αστερισμός των Διδύμων.

Όπως αρκετά αρχαιοελληνικά έθιμα ή αντιλήψεις συνέχισαν να υπάρχουν, με διαφορετικό βέβαια μανδύα, μέσα στον Χριστιανισμό, έτσι και οι Διόσκουροι,  πέρασαν στην νέα θρησκεία, από τους Ελληνίζοντες χριστιανούς, ως οι Άγιοι Ανάργυροι. Σε αυτή την άποψη καταλήγει και ο Γερμανός φιλόλογος  και θρησκειολόγος Λούντβιχ Ντόιμπνερ (1877-1946). Οι εκχριστιανισθέντες Έλληνες, απέδωσαν τις πεποιθήσεις τους γύρω από τις θεραπευτικές ιδιότητες των Διοσκούρων, στους ιατρούς Αγίους, οι οποίοι εθεράπευαν χωρίς αμοιβή, αποδίδοντας στον Θεό την ίαση που παρείχαν στους ανθρώπους. Μία καλή συμπλήρωση θα ήταν πως ο Χριστιανισμός, ως νέα θρησκεία, δεν εστράφη με πολεμικό τρόπο κατά των προηγουμένων παγανιστικών θρησκειών, αλλά επέλεξε να ενσωματώσει τα εκάστοτε φωτεινά - ορφικά στοιχεία, υπό νέο πρίσμα. Σε τούτο, συνέβαλλαν αποφασιστικά οι  Πατέρες των πρώτων χριστιανικών αιώνων, οι οποίοι αφ ενός διακατείχοντο από την θέρμη τής ζωντανής αποκεκαλυμμένης αλήθειας, αφ ετέρου είχαν λάβει σπουδαία μόρφωση και είχαν έρθει σε επαφή με την ελληνική παιδεία, γνωρίζοντας τον πλούτο της, ο οποίος φυσικά, πάντοτε αναγνωριζόταν από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Χωρίς να υπάρχουν, όπως θέλουν κάποιοι να πιστεύουν, σκοτεινοί αιώνες για την καθ’ ημάς Ανατολή, όπου πάντοτε η κλασσική παιδεία κατείχε εξαίρετη θέση.

          Εμείς, θα μπορούσαμε στο σημείο αυτό να προχωρήσουμε τον συλλογισμό μας, διακρίνοντας στην παραπάνω συσχέτιση μεταξύ Αναργύρων και Διοσκούρων, δύο παραλλήλους άξονες. Τόσο οι Άγιοι Ανάργυροι όσο και οι Διόσκουροι, εθεράπευαν τούς ασθενείς, μέσω τής δωρεάς τού χαρίσματος αυτού,  από μία ανώτερη δύναμη. Οι Διόσκουροι από τον Δία, οι Ανάργυροι, από τον Τριαδικό Θεό. Όμως, η λεπτή διαχωριστική γραμμή έγκειται στο εξής: Οι Διόσκουροι, αντλούν την θεραπευτική τους δύναμη από τον Δία ο οποίος είναι ο βιολογικός τους πατέρας. Άρα έχουμε συγγενική σχέση και εξάρτηση βιολογική. Οι Ανάργυροι, αντλούν την θεραπευτική τους δύναμη από τον Θεό, με τον οποίο δεν συνδέονται υλικά, βιολογικά, αλλά πνευματικά. Ως εκ τούτου, δεν έχουν συγγένεια μαζύ του όπως οι Διόσκουροι, δήλα δη, ως απόγονοι οι οποίοι μοιράζονται με εκείνον κάποια ιδιότητα λόγω τής σχέσεώς τους, ηθελημένα ή αθέλητα.

Οι Άγιοι Ανάργυροι απέκτησαν πνευματική σχέση με τον Θεό, λόγω τής πίστεως και αγάπης προς το «Αγαθόν», έχοντας στραμμένο το βλέμμα προς εκείνον. Έτσι, η σχέση με τον Θεό, ξεφεύγει από τα ανθρώπινα και οδεύει προς μία δυσνόητη για τούς Αρχαίους Έλληνες πραγματικότητα. Η δύναμη τής πνευματικής επαφής, εξουδετερώνει την δύναμη τής υλικής, που προέρχεται από την σχέση τής σάρκας. Δεν είναι κακή, η σαρκική σχέση, αλλά αναγεννάται από την νέα, την άυλη, την πνευματική.