ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ - Παναγιώτης Σπ. Μαρτίνης Δρ Θ

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

«Πας ουν όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του Πατρός μου του εν ουρανοίς» 

(Ματθ. 10,32).

 

 Παναγιώτης Σπ. Μαρτίνης Δρ Θ

Άρχων Ιερομνήμων 

της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

Ομολογητές του Χριστού και μάρτυρες της Αναστάσεώς του υπήρξαν οι Άγιοι, που σήμερα τιμά η Εκκλησία.

Γι΄ αυτό συμπεριέλαβε  τη γιορτή τους, γνωστή ως Κυριακή των Αγίων Πάντων, στην περίοδο του Πεντηκοσταρίου, τη χαρμόσυνη αυτή περίοδο που καταυγάζεται με το «φως» του Αναστάντος Χριστού. Στη μνήμη τους κλείνει ο αναστάσιμος κύκλος των εορτών του Πάσχα και από τη Δευτέρα αρχίζει ο Αποστολικός κύκλος με τη νηστεία των Αγίων Αποστόλων.

Από πολύ νωρίς θεσπίστηκε να προβάλλει η Εκκλησία πρώτα τους μάρτυρες και στη συνέχεια όλους τους Αγίους. Και σοφά οι Πατέρες τοποθέτησαν την Κυριακή των Αγίων Πάντων, αμέσως μετά την Κυριακή της Πεντηκοστής, αφού, «όλον το περικείμενον νέφος των Αγίων», «το φιλόθεον αυτό σύστημα», υπήρξε καρπός του Αγίου Πνεύματος.

«Εν Αγίω Πνεύματι» προφητεύουν, ομολογούν, μαρτυρούν, διδάσκουν, οριοθετούν την πίστη.

Σήμερα προβάλλει η Εκκλησία «τα τάγματα των Αγγέλων, τους προπάτορας και πατριάρχας, τους προφήτας, τους Αποστόλους και Ιεράρχας, τους Ιερομάρτυρας και Οσιομάρτυρας… και απάσας των γυναικών χορείας και τους ανωνύμους Αγίους… προπάντων την Κυρίαν ημών και Δέσποινα Θεοτόκον».

Έτσι, σύμφωνα με τον ύμνο της Λιτής: «Σήμερα προβάλλεται των προφητών ο σύλλογος, των Αποστόλων ο χορός, των Μαρτύρων ο δήμος, των Πατέρων ο μελισσών και των Αγίων Γυναικών το φιλόθεον σύστημα». Ήδη ο «προφητάναξ» Δαβίδ τιμά τους φίλους του Θεού, όπως τους αποκαλεί, όταν γράφει: «Εμοί δε λίαν ετιμήθησαν οι φίλοι σου, ο Θεός, λίαν εκραταιώθησαν οι φίλοι σου, ο Θεός, λίαν εκραταιώθησαν οι φίλοι σου, ο Θεός, λίαν εκραταιώθησαν αι αρχαί αυτών» (ψαλμ. 138,17). Επίσης, στον ίδιο ψαλμό του Δαβίδ για το «νέφος» των Αγίων συμπληρώνει: «Εξαριθμήσομαι αυτούς, και υπέρ άμμον πληθυνθήσονται» (στ.18) Δηλ.: «Προσπαθώ να τους μετρήσω, αλλ΄ έχουν πληθυνθή περισσότερον από την άμμον».

Το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής αναφέρεται στους Αγίους της Π. Διαθήκης. Ο Απόστολος Παύλος σημειώνει «πίστει προσενήνοχεν Αβραάμ του Ισαάκ πειραζόμενος, και τον μονογενή προσέφερεν…Πίστει Μωϋσής μέγας γενόμενος ηρνήσατο λέγεσθαι υιός θυγατρός Φαραώ… Και έτι λέγω; Επιλείψει με γαρ διηγούμενον ο χρόνος περί Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών, Ιεφθάε, Δαυίδ τε και Σαμουήλ και των προφητών…» (Γεβρ.11, 17,24,32). Άλλωστετο Αγ. Πνεύμα ήταν το «λαλήσαν δια των προφητών».

Όμως, με την ενανθρώπηση, το πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου δημιουργείται «το νέφος των μαρτύρων και λοιπών Αγίων», που η ζωή τους κατευθύνεται από το Άγιο Πνεύμα. Και όπως σημειώνει ο Νικ. Θεοτόκης στη σχετική ομιλία του»… δια τούτο άπαξ του ενιαυτού πάντων των αγίων την μνήμην εορτάζοντες, πάντας και τους γνωστούς και τους αγνώστους… μετ΄ ευλαβείας τιμώμεν, τους προνόμους δικαίους, τους εν νόμω προφήτας, τους μετά Χριστόν Αποστόλους, μάρτυρας, ομολογητάς, ποιμένας, διδασκάλους, οσίους πάντας λέγω τους από Αδάμ έως της σήμερον εν ευσεβεία τελειωθέντες…».

Η βιοτή και το έργο όλων αυτών των Αγίων κατευθύνεται από το Άγιο Πνεύμα.  Άλλωστε Αυτό κατέστησε τους Αποστόλους από δειλούς σε ανδρείους, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, όταν εν είδει πυρίνων γλωσσών κατήλθε και «εκάθησέ τε  εφ΄ ένα έκαστον αυτών και επλήσθησαν άπαντες πνεύματος Αγίου».

Το Άγ. Πνεύμα ενίσχυσε τους Ομολογητές και Μάρτυρες, οι οποίοι «έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός, έφυγον στόματα μαχαίρας…ελιθάσθησαν, επειράσθησαν, επρίσθησαν, εν φύνω μαχαίρας απέθανον…» (Εβρ. 11,34,37).

Για το πλήθος των μαρτύρων ιδιαίτερα ψάλλει η Εκκλησία: «Των εν όλω τω κόσμω μαρτύρων σου, ως πορφύραν και βύσσον τα αίματα η Εκκλησία σου στολισμένη…».

Το Ευαγγελικόν ανάγνωσμα  της Κυριακής των Αγίων Πάντων αναφέρεται στον ομολογία της πίστεως, όπως ρητά αναφέρει ο Απ. Παύλος στους Ρωμαίους: «Ότι, εάν ομολογήσης εν τω στόματί σου Κύριον Ιησούν, και πιστεύσης εν τη καρδία σου, ότι ο Θεός ήγειρεν  αυτόν εκ νεκρών σωθήση (10,9). Αυτή την φανερή «Ομολογία» της πίστεως έκαμαν  και οι αποκαλούμενοι υπό της Εκκλησίας «Ομολογητές», οι οποίοι, σύμφωνα με τους λόγους του Κυρίου· «πας όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν  των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμποσθεν του Πατρός μου του εν οουρανοίς», δεν δειλίασαν ακόμη και σ΄ αυτό το μαρτύριο. Άλλωστε η λέξη «μαρτύριο» σημαίνει και «ομολογία».

« Η πίστις η ομολογουμένη εστί πίστις φανερά, τελεία, ανυπόκριτος· όστις πιστεύει τη καρδία, και ομολογεί τω στόματι εκείνος έχει πίστιν τελείαν, στερεάν, αληθινήν, εκείνος έχει πίστιν μείζονα του φόβου των ανθρώπων, και αγάπην εις τον Θεόν μείζονα του φόβου των ανθρώπων, και αγάπην εις τον Θεόν μείζονα της ιδίας ζωής» (Ν. Θεοτόκης). Φυσικά, πλην της ειδικής κατηγορίας των «Ομολογητών Αγίων» , όλοι οι Άγιοοι υπήρξαν ομολογητές της πίστεωςμε τη ζωή και τα έργα τους. Ο Μ. Βασίλειος σημειώνει: «Γίνεσθε μάρτυρες… άνευ διωγμών , άνευ μαστίγων και έξετε την αυτήν αξίαν, οίαν και οι μάρτυρες».

Γι΄ αυτό, μάρτυρες της συνειδήσεως, που έδωσαν αίμα για να λάβουν «πνεύμα» είναι οι όσιοι και οι ασκητές, οι οποίοι «περιήλθον εν μηλωταίς, εν αιγείοις δέρμασιν, υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι …εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης» (Εβρ. ια, 37-38). Είναι ένα πλήθος μοναχών του λεγόμενου «κλειστού μέσου», όπως λαυριώτες, κοινοβιάτες και έγκλειστοι, καθώς και του «ανοιχτού μέσου», όπως στυλίτες, δενδρίτες, βοσκοί και «δια Χριστόν» σαλοί. Όλων αυτών η άσκηση, που πολλές φορές έφτανε στα άκρα, ήταν μια διαρκής «μαρτυρία – ομολογία»πίστης στο Χριστό.

Γι΄ αυτό πολλές φορές η έρημος που ζούσαν γινόταν πολυάνθρωπος πύλη, αφού πλήθος πιστών έτρεχαν να τους βρουν, να ζητήσουν την ευλογία τους και να εξομολογηθούν τα προβλήματά τους.

Στη χορεία των Αγίων Πάντων συγκαταλέγεται και «Των αγίων πατέρων ο χορός, εκ των της οικουμένης περάτων συνδραμών, Πατρός και Υιού και Πνεύματος αγίου, μίαν ουσίαν εδογμάτισε και φύσιν», σύμφωνα με το Δοξαστικό της δικής τους εορτής. Είναι οι συγκρατήσαντες τις τοπικές και Οικουμενικές Συνόδους, για να οριοθετήσουν την πίστη της Εκκλησίας από τις διάφορες αιρετικές διδασκαλίες. Με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος δίδαξαν, δογμάτισαν και με τους Ι. Κανόνες που εξέδωσαν οριοθέτησαν και την εκκλησιολογική και διοικητική δομή της Εκκλησίας, σύμφωνα με την παράδοσή Της. Υπήρξαν, ακόμη και σπουδαίοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, που δημιούργησαν την πολύτιμη μέχρι και σήμερα Πατερική παράδοση.

Δίκαια, λοιπόν, ο ι. υμνωδός του σχετικού δοξαστικού τους αποκαλεί: ω, θεηγόροι οπλίται παρατάξεως Κυρίου, αστέρες πολύφωτοι του νοητού στερεώματος… μυρίνοα άνθη του παραδείσου, τα πάγχρυσα στόματα του Λόγου…».

Όλοι οι Άγιοι με τα χαρίσματα του Αγ. Πνεύματος έκαναν μεγάλα θαύματα, μερικοί, μάλιστα, έλαβαν και τον χαρισματικό τίτλο του «θαυματουργού». Κατά τον Άγιο Ιωάννη το Δαμασκηνό, δι΄ αυτών «δαίμονες απελαύνονται, ασθενείς θεραπεύονται, τυφλοί αναβλέπουσι λεπροί καθαιρούνται και πειρασμοί λύονται».

Αλλά και μετά το θάνατό τους τα χαριτόβρυτα λείψανά τους ευωδιάζουν, γίνονται μυρόβλητα θαυματουργού, αφού κατά τον Αγ. Γρηγόριο το Θεολόγο: «Οι γαρ άγιοι και ζώντες πεπληρωμένοι ήσαν Πνεύματος Αγίου, και τελευσάντων αυτών η Χάρις του Αγ. Πνεύματος ένεστι και ταις ψυχαίς και τοις σώμασιν εν τοις τάφοις, και ταις αγίαις εικόσιν αυτών». Με τα άγια λείψανά τους καθαγιάζεται η Αγ. Τράπεζα, επάνω στην οποίαν τελείται το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.

Και φυσικά ο κατάλογος των Αγίων θα μεγαλώνει με το πλήθος των επωνύμων και ανωνύμων Αγίων, που με τη βιοτή τους, το έργο τους και την άσκησή τους γίνονται παράδειγμα Ομολογίας στις μεταγενέστερες απ΄ αυτούς γενεές.

Ας μη λησμονήσουμε και τους Νεομάρτυρες, οι οποίοι σε όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας με το αίμα του μαρτυρίου τους, με θάρρος και αυταπάρνηση, ομολόγησαν την πίστη τους στο Χριστό.

Ευτυχώς και στην εποχή μας, που ζούμε με το φόβο της εγκατάλειψης μας από το Θεό, αφού η αθεΐα μιλάει για το «θάνατο» του Θεού, το Πνεύμα το Άγιο αναδεικνύει Αγίους.

Οι πρόσφατα ανακηρυχθέντες όσιοι Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης και Παϊσιος Αγιορίτης, είναι μια μαρτυρία της παρουσίας του Θεού στον κόσμο μας, που δεν σταμάτησε να χαριτώνει αυτούς που Τον ομολογούν με τη βιοτή τους. Αλλά, και στις σλαβικές Ορθόδοξες Χώρες καθημερινά εμπλουτίζεται το αγιολόγιό τους με τη συμπερίληψη σ΄ αυτό πρόσφατων Αγίων.

Τέλος, ως προς την οφειλόμενη προσκύνηση των Αγίων και ό,τι σχετίζεται με τη βιοτή και το έργο τους, ιδιαίτερα τη σχσέση τους με τον Τριαδικό Θεό, εκτός από την παράδοση της Εκκλησίας, έχουμε και τις αποφάσεις  δύο Συνόδων. Της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου (Νίκαια 787) και της Ενδημούσας της Κων/πόλεως (Μάρτιος 843). Σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις τους θεσπίζεται η τιμητική προσκύνηση των Αγίων και ό,τι σχετίζεται μ΄ αυτούς, εικόνες και ι. λείψανα, διακρίνεται όμως η προσκυνηματική λατρεία που αποδίδεται μόνο στον Τριαδικό Θεό. Έτσι, σύμφωνα, με το «Συνοδικόν», όπως ακούμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας, μετά τη λιτάνευση των αγίων Εικόνων, «…κηρύσσομεν Χριστόν τον αληθινόν Θεόν ημών και τους αυτώ αγίους εν λόγοις τιμώντες, εν θυσίαις, εν ναοίς, εν εικονίσμασιν, τον μεν Θεόν και δεσπότην προσκυνούντες και σέβοντες, τους δε δια τον κοινόν δεσπότην ως αυτώ γνησίους θεράποντας τιμώντες και την κατά σχέσιν προσκύνησιν απονέμοντες…».

Ας παρακαλούμε το Θεό να μας αξιώνει, μιμούμενοι το παράδειγμα των Αγίων Του, να γινόμαστε καθημερινά ομολογητές και μάρτυρες της πίστεώς μας, σύμφωνα με τους λόγους Του: «Πας ουν όστις ομολογήσει εν εμεοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του Πατρός μου εν ουρανοίς».