Ἡ ὑγιεινη της ψυχης - Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Ἡ ὑγιεινη της ψυχης

 Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Τὸ σῶμα, ἀγαπητοί μου ἀναγνῶσται, τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου ἐγκλείει ἐντός του τὰ σπέρματα τῆς φθορᾶς καὶ τῆς ἀποσυνθέσεως. Ὁ ἄνθρωπος, ὅπως εἶπεν ὁ Πασκάλ, εἶνε «κάλαμος εὔθραυστος». Ἕνα ἀόρατον μικρόβιον, φοβερώτερον τίγρεως καὶ λέοντος, εἶνε ἱκανὸν νὰ ῥίψῃ εἰς τὸ κρεβάτι τοῦ πόνου καὶ τὸν πλέον ἰσχυρὸν ὀργανισμόν. Καὶ ὁ θάνατος, κατὰ τὴν ποιητικὴν ἔκφρασιν, ὡς ἕνας σκελετὸς ἀπαίσιος μὲ τὰ γυμνὰ κοκκάλινα χέρια του, τὰ κρύα ὡς ἡ μαρμαρίνη πλὰξ τοῦ τάφου, πλησιάζει τὸν ἀσθενῆ καὶ ζητεῖ νὰ τὸν κάνῃ ἰδικόν του, νὰ τὸν δέσῃ εἰς τὸ ἅρμα του, νὰ τὸν σύρῃ εἰς τὰ σκοτεινά, τὰ ἐρεβώδη, τὰ ἀπέραντα «βασίλεια τοῦ ᾅδου». Καὶ ὁ ἀσθενὴς αἰσθάνεται τὰ ῥίγη τοῦ θανασίμου ἐναγκαλισμοῦ καὶ τρέμει καὶ κλαίει καὶ διαμαρτύρεται καὶ ζητεῖ ἐπειγόντως βοήθειαν· «Ὦ συγγενεῖς καὶ φίλοι, σώσατέ με ἐκ τῆς ἐπιδρομῆς τοῦ θανάτου…».

Καὶ ἰδού. Εἰς τὰς φωνὰς τοῦ ἀσθενοῦς τρέχουν οἱ ἰατροὶ καὶ ἀρχίζει ὁ ἀγών, ὁ πόλεμος τῆς εὐγενοῦς ἐπιστήμης. Στρατηγοῦν εἰς τὸν ἀγῶνα τοῦτον ἐκλεκτοὶ ἐπιστήμονες. Ἀδελφαὶ νοσοκόμοι, σεμναὶ ἱέρειαι τοῦ πόνου, σπεύδουν εἰς βοήθειαν τῶν ἰατρῶν καὶ ὡς μητέρες καὶ ἀδελφαὶ ἀγρυπνοῦν ὑπεράνω τῆς κλίνης τοῦ ἀσθενοῦς. Χημικοί, φαρμακοποιοὶ ἀναλύουν, συνθέτουν καὶ παρασκευάζουν τὰ πολυειδῆ των φάρμακα.

Ἰνστιτοῦτα ὑγιεινῆς, ἄσυλα καὶ νοσοκομεῖα, τεράστια συγ­κροτήματα, ἔχουν ἀνεγερθῆ εἰς τὰς μεγαλοπόλεις καὶ ἐκεῖ μὲ ἐνέσεις, μὲ ὀρούς, μὲ ἀκτῖνας, μὲ ῥάδια, μὲ χειρουργικὰς ἐπεμβάσεις, μὲ μύρια μέσα, ἐπιτελεῖα ἰατρῶν ὅλων τῶν κλάδων διεξάγουν τὸν πόλεμον κατὰ τῶν διαφόρων νόσων.

Εὐλογημένος ὁ πόλεμος αὐτός! Εὐλογημένοι ὅσοι ἐκ τῶν πλουσίων ὁμογενῶν ἐσωτερικοῦ καὶ ἐξωτερικοῦ διέθεσαν ἢ θὰ διαθέσουν τὰ πλούτη των διὰ νὰ κτισθοῦν νοσοκομεῖα πρὸς περίθαλψιν τῶν ἀρρώστων συμπολιτῶν των. Εὐλογημένοι οἱ ἱδρυταὶ καὶ δωρηταὶ τῶν τοιούτων εὐαγῶν ἱδρυμάτων, διὰ τῶν ὁποίων ἐκδηλώνεται ἐμπράκτως ἡ ἀγάπη τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν συνάνθρωπόν του. Εὐλογημένοι δὲ καὶ ὅσοι ἰατροὶ καὶ φαρμακοποιοί, ὡς νεώτεροι ἅγιοι Ἀνάργυροι καὶ Παντελεήμονες, μὲ εὐσυνειδησίαν, ἀνιδιοτέλειαν καὶ αὐταπάρνησιν ἀσχολοῦνται εἰς τὴν περιγραφὴν καὶ τὴν καταπολέμησιν τῶν ἀσθενειῶν, τὴν ἀνακάλυψιν νέων φαρμάκων. Κάθε νέον φάρμακον εἶνε καὶ ἕνας θρίαμβος τοῦ ἀν­θρωπίνου πνεύματος. Ἕνας Παστέρ (…), νικητὴς τῆς ἀπαισίας νόσου τῆς λύσσης, ἀξίζει περισσότερον Ναπολεόντων.

Ποία ἡ ῥίζα τῶν ἀσθενειῶν;

Ἀναγνωρίζομεν τοὺς κόπους καὶ τοὺς ἀγῶνας τούτους καὶ τιμῶμεν πρεπόντως τοὺς ἰατροὺς συμφώνως καὶ πρὸς λόγον τῆς Γραφῆς «Τίμα ἰατρόν… Ἐπιστήμη ἰατροῦ ἀνυψώσει κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ ἔναντι μεγιστάνων θαυμασθήσεται· ἰατρῷ δὸς τόπον, καὶ γὰρ αὐτὸν ἔκτισε Κύριος» (Σ. Σειρ. 38, 1-3,12).
Ναί, τιμῶμεν τὴν ἰατρικὴν ἐπιστήμην. Ἀλλ᾿ ἐὰν περιορισθῶμεν μόνον εἰς τὴν ἐξέτασιν τῶν ἀσθενειῶν τοῦ σώματος, χωρὶς νὰ θελήσωμεν νὰ προχωρήσωμεν περισσότερον καὶ νὰ ἐρευνήσωμεν βαθύτερον τὰ αἴτια τῆς νοσηρᾶς καταστάσεως τῶν σωμάτων, τότε ἡ ἐπιστημονική μας ἔρευνα θὰ εἶνε ἔρευνα ῥηχή, ἔρευνα τῆς ἐπιφανείας καὶ ὄχι τοῦ βάθους, ἔρευνα τῶν φύλλων καὶ ὄχι τῆς ῥίζης. Ὁ ἰατρὸς δὲ ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἐξετάζει τὸ σῶμα τοῦ ἀσθενοῦς χωρὶς νὰ ῥίπτῃ βλέμμα εἰς τὴν ὅλην σύνθεσιν τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως, ὁσονδήποτε ἐπιστήμων καὶ ἐὰν εἶνε, μᾶλλον ἁρμόζει νὰ ὀνομάζεται κτηνίατρος ἢ ἰατρός.
Ἀσθενεῖ τὸ κτῆνος, ἀσθενεῖ καὶ ὁ ἄνθρωπος. Ἀλλ᾿ ὁποία διαφορά! Ὁ ἄνθρωπος ἀσθενεῖ εἰς βάθος καὶ ἔκτασιν ὅσον οὐδὲν ἐκ τῶν ὄντων τῆς ζῳολογικῆς κλίμακος. Δὲν ὑπάρχει ὄργανον τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου, τὸ ὁποῖον νὰ μὴ προσ­βάλλεται ἀπὸ πλῆθος ἀσθενείας, αἱ ὁποῖαι ὡς μαῦρα ὄρνεα κατατρώγουν τοὺς ἱστούς, τὰ νεῦρα, τὰ ὀστᾶ, καὶ αὐτὸν τὸν ἐγκέφαλόν του. Ἡ Παθολογία δὲν ἔγραψεν ἀκόμη τὴν τελευταίαν της σελίδα…
Καὶ ἐμπρὸς εἰς τὸν ἀτελείωτον κατάλογον τῶν ἀσθενειῶν, ποὺ πολλάκις συγχέονται μεταξύ των καὶ δημιουργοῦν προβλήματα ἰατρικά, τὰ ὁποῖα ἀγωνίζονται νὰ λύσουν ἰατρικὰ συνέδρια, ὁ ἄνθρωπος ἵσταται, ἀπορεῖ καὶ διερωτᾶται· Ποία ἆραγε νὰ εἶνε ἡ βαθυτέρα αἰτία τοῦ κακοῦ τούτου, ἡ ῥίζα ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐβλάστησε τὸ πολύκλαδον κατηραμένον δένδρον τῶν ἀσθενειῶν; Οὕτω πως ἐπλάσθη ἐξ ἀρχῆς ὁ ἄνθρωπος, ὥστε νὰ ῥέπῃ πρὸς τὰς ἀσθενείας καὶ τὸν θάνατον; Ἰδοὺ τὸ ἐρώτημα.
Ἐπιστήμη! Σ᾿ ἐρωτοῦν αἱ μυριάδες τῶν ἀσθενῶν, οἱ ὁποῖοι βογγοῦν ἐπάνω εἰς τὰ κρεβάτια τοῦ πόνου των. Ἐπιστήμη, τί ἔχεις ν᾿ ἀπαντήσῃς; Πέραν ἀπὸ τὰ αἱμοσφαίρια, τοὺς ἱστοὺς καὶ τὰ κύτταρα, εἰς τὸν ἄνθρωπον ὑπάρχει ἄβυσσος, σκοτεινὰ βάθη, εἰς τὰ ὁποῖα δὲν φθάνουν αἱ ἀκτῖνες καὶ τὰ ῥάδιά σου. Φθάνει μόνον τὸ βλέμμα Ἑνός· τὸ βλέμμα Ἐκείνου, ὁ ὁποῖος συνέλαβεν, ἐσχεδίασε καὶ ἐξετέλεσε τὴν κατασκευὴν τοῦ ὅλου λαμπροῦ οἰκοδομήματος ποὺ λέγεται ἄνθρωπος καὶ γνωρίζει ὡς ἐκ τούτου ὅλα τὰ μυστικὰ τῆς δημιουργίας του.

Ἀπανατᾷ ὁ Πλάστης

Ὦ Κύριε, ἡ ἄπειρος σοφία! Πρὸς σὲ καταφεύγομεν. Σκώληκες ἕρποντες ἐπὶ τοῦ φλοιοῦ τῆς γῆς, τολμῶμεν νὰ σὲ ἐρωτήσωμεν. Ἀναγνωρίζομεν, ὅτι τὸ σῶμά μας εἶνε ἰδική σου δημιουργία. Ὅλη ἡ ἐπιστήμη δὲν δύναται νὰ δημιουργήσῃ ἕνα μάτι τὸ ὁποῖον νὰ βλέπῃ, ἕνα αὐτὶ τὸ ὁποῖον ν᾿ ἀκούῃ, μίαν καρδίαν ἡ ὁποία νὰ πάλλῃ. Ἀλλὰ πῶς τὸ σῶμα αὐτό, ποὺ ἐξῆλθεν ἐκ τῶν χειρῶν σου ὡς ἕνα τέλειον κομψοτέχνημα καὶ προκαλεῖ τὸ θάμβος τῶν μεγαλυτέρων ἐπιστημόνων καὶ κάνει ἕνα Δαυῒδ ν᾿ ἀναφωνῇ «Ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσίς σου ἐξ ἐμοῦ» (Ψαλμ. 138,6), πῶς τὸ σῶμα αὐτὸ παρουσιάζεται τώρα μέσα εἰς τὰ ἰατρεῖα καὶ τὰς κλινικὰς συν­τετριμμένον, ἐξηθλιωμένον, μὲ τραύματα, μὲ πληγάς, μὲ ἀκαθαρσίας ποὺ προκαλοῦν τὴν φρίκην καὶ ἀηδίαν, ὡς μία οἰκοδομὴ οἰκτρῶς ἐρειπωμένη; Ὦ Κύριε, τί συνέβη, ὥστε ὁ ἄνθρωπος, ἡ κορωνὶς τῶν θείων σου δημιουργημάτων, ὁ ὁποῖος κάποτε –κατὰ τὰ ἀρχαῖα κείμενα– ἔχαιρεν ἄκρας ὑγείας καὶ δὲν εἶχεν ἀνάγκην ἰατρῶν καὶ φαρμάκων, νὰ καταντήσῃ σήμερον ἕνα παθολογικὸν μουσεῖον ἀσθενειῶν;
Εἰς τὴν ἀπορίαν μας αὐτὴν ὁ Κύριος ἀπαντᾷ, μακάριοι δὲ ὅσοι ἔχουν ὦτα διὰ ν᾿ ἀκούσουν τὴν ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου. Ἡ ἀπάντησίς του εὑρίσκεται εἰς τὴν περικοπὴν τοῦ κατὰ Μᾶρκον Εὐαγγελίου, ἡ ὁποία ἀναγινώσκεται κατὰ τὴν Β΄ Κυριακὴν τῶν Νηστειῶν εἰς τοὺς ἱ. ναοὺς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Πόσον ὀλίγοι προσέχουν τὴν περικοπὴν αὐτήν! Ἀλλὰ σεῖς, φίλοι ἀναγνῶσται, μελετήσατε ἀπόψε, πρὶν ὁ ὕπνος κλείσῃ τὰ βλέφαρά σας, διὰ μίαν ἀκόμη φορὰν τὴν περικοπὴν Μᾶρκ. 2,1-11 καὶ προσπαθήσατε νὰ ἀναπαραστήσετε νοερῶς τὴν βιβλικὴν σκηνήν.
Ὁ Κύριος, λέγει τὸ ἱερὸν κείμενον, διδάσκει εἰς μίαν οἰκίαν, τῆς ὁποίας καὶ τὸ προαύλιον ἔχει πλημμυρίσει ἀπὸ τὸν λαόν, ποὺ ὡς διψασμένη ἔλαφος ἔτρεχε νὰ σβήσῃ τὴν δίψαν του εἰς τὰ κρυστάλλινα ῥεῖθρα τῆς διδασκαλίας του. Ἀλλ᾿ αἴφνης ἡ στέγη ἀνοίγει. Καὶ ἀπὸ τὸ ἄνοιγμα μία κλίνη κατέρχεται. Καὶ ἐπὶ τῆς κλίνης ἕνας παραλυτικός. Ὅλοι σιωποῦν. Ὅλοι στρέφονται πρὸς τὸν Χριστόν. Ὅλοι περιμένουν θαῦμα. Περιμένουν νὰ εἴπῃ πρὸς τὸν ἀσθενῆ ὁ Παντοδύναμος· «Ἔγειρε …καὶ περιπάτει». Ἀλλ᾿ ὄχι. Δὲν λέγει πρῶτον τὸ «Ἔγειρε …καὶ περιπάτει». Διότι ὁ Κύριος δὲν εἶνε ἰατρός τις ἐκ τῶν πολλῶν. Εἶνε ὁ Ἰατρός, ὁ μοναδικὸς ἰατρός, ὁ ἰατρὸς μὲ ὅλον τὸ βάθος καὶ τὸ πλάτος τῆς ἐννοίας ταύτης. Ῥίπτει τὸ βλέμμα του, ἀκτινοσκοπεῖ, ἐρευνᾷ τὰ μυστηριώδη βάθη, τὰ σκοτεινὰ σπήλαια τῆς ὅλης ὑπάρξεως τοῦ ἀσθενοῦς ποὺ ἔχει ἐνώπιόν του, καὶ ἀνακαλύπτει. Ὤ, τί ἀνακαλύπτει; Τὸν ἀφανῆ σκώληκα ποὺ ἐξήρανε τὸ δένδρον, παρέλυσε τὸ σῶμα, ἐξήπλωσε τὴν μαύρην συμφοράν. Καὶ διὰ τοῦτο, ἀπευθυνόμενος ὁ Κύριος πρὸς τὸν παραλυτικόν, λέγει· «Τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου» (ἔ.ἀ. 2,5).
Ἡ ἁμαρτία, ἡ ἀναιδὴς καὶ ἀσύστολος παράβασις τοῦ ἠθικοῦ νόμου, ἰδοὺ ἡ ῥίζα, ἀπὸ τὴν ὁποίαν προῆλθεν ἡ παράλυσις τοῦ σώματος τοῦ ἀσθενοῦς, ἀλλὰ καὶ ὅλαι αἱ ἀσθένειαι τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ ἁμαρτία ῥίζα τῶν ἀσθενειῶν

Εἶνε ἀλήθεια ἀδιάψευστος, εἶνε δόγμα τῆς Γραφῆς, ποὺ διδάσκει, ὅτι ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ὅπως ἐξῆλθεν ἀπὸ τὸ θεῖον ἐργαστήριον ἦτο ὑγιής, ἄτρωτος ἀπὸ πᾶν εἶδος ἀσθενείας. Ἀλλὰ μετὰ τὴν διάπραξιν τῆς ἁμαρτίας, τὴν παράβασιν τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος ὑπέστη τρομερὸν κλονισμόν. Ἡ ἁμαρτία ὡς σεισμὸς διέλυσεν ὅλην τὴν ὕπαρξίν του. Ἡ ἁμαρτία ὡς δηλητήριον, τὸ φοβερώτερον ὅλων τῶν δηλητηρίων, διεπότισεν ὄχι μόνον τὴν ψυχὴν ἀλλὰ καὶ τὸ σῶμα καὶ ἐγκατέσπειρε παντοῦ τὰ σπέρματα τῆς φθορᾶς καὶ τῆς ἀποσυνθέσεως. Διότι μεταξὺ ψυχῆς καὶ σώματος ὑπάρχει μυστηριώδης ἀλληλεγγύη, τὴν ὁποίαν πιστοποιεῖ μὲν ἡ ἐπιστήμη, ἐκφράζει δὲ ἄριστα τὸ ψαλμικὸν «Καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει, ἐν δὲ λύπαις οὔσης σκυθρωπάζει» (Παρ. 15,13).
Τὰ παραδείγματα ποὺ ἐπικυρώνουν τὴν ἀλήθειαν αὐτὴν εἶνε ἄπειρα. Ἀλλ᾿ ἂς ἀναφέρωμεν ἐδῶ μερικὰ μόνον.
Θυμώνεις; Ἀσφαλῶς ὁ θυμὸς δὲν εἶνε ἀσθένεια τῆς σαρκός, ἀλλ᾿ εἶνε ψυχικὸν φαινόμενον, ἀσθένεια τῆς ψυχῆς, καὶ θὰ ἔπρεπε τὸ σῶμα νὰ μὴ ὑφίσταται οὐδεμίαν ἀλλοίωσιν ἢ ζημίαν. Καὶ ὅμως! Παρατήρησον καὶ ἰδέ. Αἱ ἐκρήξεις τοῦ θυμοῦ συνταράσσουν τὸ σῶμα, ἀλλοιώνουν τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ προσώπου, ἐπιφέρουν φθορὰν μεγάλην. Καὶ ὑπάρχουν περιπτώσεις, κατὰ τὰς ὁποίας ἄνδρες ὑγιεῖς καὶ ῥωμαλέοι ἀλλὰ θυμώδεις ὑπέστησαν καρδιακὴν προσβολὴν καὶ ἀπέθανον οἰκτρῶς ἐν μέσῳ τῶν ἐκρήξεων τοῦ ψυχικοῦ τούτου ἡφαιστείου, τοῦ Βεζουβίου ποὺ λέγεται θυμός.
Φθονεῖς; Ἀσφαλῶς καὶ ὁ φθόνος δὲν ὑπάγεται ὡς ἀσθένεια εἰς τὴν παθολογίαν τοῦ σώματος. Εἶνε καὶ τοῦτο κατ᾿ ἐξοχὴν ψυχικὸν νόσημα, πνευματικὴ ἁμαρτία. Καὶ ὅμως! Παρατήρησον καὶ ἰδὲ καὶ τούτου τὴν καταστρεπτικὴν ἐπίδρασιν. Ὁ φθόνος ὡς ψυχικὸν δηλητήριον ἐπιδρᾷ δραστικῶς καὶ εἰς τὸ σῶμα. Κιτρινίζει τὸ πρόσωπον, φαρμακεύεται τὸ αἷμα. Καὶ ἀναφέρεται χαρακτηριστικὸν παράδειγμα, κατὰ τὸ ὁποῖον νήπιον, ποὺ ἔβλεπε τὴν μητέρα του νὰ θηλάζῃ ἄλλο νήπιον, προσεβλήθη ἀπὸ τὴν κακίαν αὐτήν, ἐκιτρίνισεν, ἐμαράνθη ὡς ῥόδον εἰς τὸν κάλυκα τοῦ ὁποίου εἰσῆλθε σκώληξ, καὶ ἀπέθανε. Τόσον δραστικὸν δηλητήριον εἶνε ὁ φθόνος, ὁ ὁποῖος ἀπὸ νηπιακῆς ἠλικίας προσβάλλει τὸν ἄνθρωπον.
Καὶ ἐὰν ἡ ὀργὴ καὶ ὁ θυμὸς καὶ ὁ φθόνος, ποὺ εἶνε καθαρῶς πνευματικαὶ ἁμαρτίαι, προκαλοῦν τόσην φθορὰν εἰς τὸν ὀργανισμὸν τοῦ ἀνθρώπου, δύνασθε τώρα νὰ φαντασθῆτε τὴν φθοράν, τὰ ἐρείπια ποὺ δημιουργοῦν ἄλλαι ἁμαρτίαι, ποὺ δὲν εἶνε καθαρῶς πνευματικαί, ἀλλὰ συνδέονται ἀμεσώτερον μὲ τὸ σῶμα; Καὶ μόνον τὰς ἀσθενείας ποὺ δημιουργεῖ ἡ μέθη, τὸ ἀλκοὸλ ποὺ ῥοφᾷ κατὰ τόννους σήμερον ἡ «πολιτισμένη» ἀνθρωπότης, ἐὰν λάβωμεν ὑπ᾿ ὄψιν, θὰ φρίξωμεν καὶ θὰ φωνάξωμεν καὶ ἡμεῖς μὲ τὸν ἀπόστολον Παῦλον τὸ θεῖον ῥητόν, τὸ ὁποῖον θὰ ἔπρεπε νὰ ἐπικολληθῇ εἰς τὰς ταινίας τῶν φιαλῶν καὶ φιαλιδίων ποὺ περιέχουν τὸ ἀλκοόλ· «Τὰ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» (῾Ρωμ. 6,23).
Προσθέσατε τώρα, ἐὰν θέλετε, εἰς τὰς ἀσθενείας αὐτὰς καὶ τὰς ἀσθενείας μὲ τὰς ὁποίας παρασημοφορεῖ τὸν ἄν­θρωπον ἄλλη ἁμαρτία, ἁμαρτία καλπάζουσα εἰς τὴν ἐποχήν μας, ἡ ἀνηθικότης, ἡ ἀσωτία, καὶ θὰ εὑρεθῆτε ἐνώπιον νέων ἐρειπίων· ἐρειπίων τὰ ὁποῖα, ἐὰν ὑπῆρχε τρόπος μὲ μίαν κινηματογραφικὴν ταινίαν νὰ παρουσιάσωμεν λεπτομερῶς, ἡ ἀνθρωπότης θὰ ἔφριττε· διότι θὰ ἔβλεπεν, ὅτι τὰ φρικτὰ ἀποτελέσματα τῶν δύο παγκοσμίων πολέμων ὠχριοῦν ἐμπρὸς εἰς τὰ σωματικὰ καὶ ψυχικὰ ἐρείπια ποὺ ἐσκόρπισε καὶ σκορπίζει παντοῦ ἡ ἀνηθικότης. Οἱ ἐξ αἰτίας καὶ μόνον τῆς ἁμαρτίας ταύτης νεκροὶ καὶ τραυματίαι καὶ παράφρονες καὶ τυφλοὶ εἶνε ἀμέτρητοι. Καὶ ὅμως τὴν ἁμαρτίαν αὐτὴν ὡς ἕνα ποτήριον ψυχροῦ ὕδατος, ἄνευ τύψεων συνειδήσεως, πίνουν ἑκατομμύρια τέκνα τῆς ἐκπορνευομένης ἀνθρωπότητος.
Τέλος εἰς τὰς ἡμέρας μας ἐπεφυλάχθη νὰ ἴδωμεν καὶ τὴν πλέον ὀφθαλμοφανῆ ἀπόδειξιν ἐπιδράσεως τῆς ψυχικῆς καταστάσεως ἐπὶ τὴν σωματικὴν εἰς τὰς περιπτώσεις τῶν ναρκομανῶν. Διότι ἡ νόσος των εἶνε καθαρῶς ψυχική. Εἶνε καταφρόνησις τοῦ Θεοῦ, ἀποστασία ἀπ᾿ αὐτοῦ, ἀπομάκρυνσις ἀπὸ τὴν ἀσφάλειαν ποὺ ἐκεῖνος παρέχει. Καὶ ὡς σοβαρωτάτη προσβολὴ τοῦ Θεοῦ, συνεπάγεται καὶ μεγαλυτέραν τιμωρίαν τοῦ ἀποστάτου ἀνθρώπου.
Καὶ τὸ συμπέρασμα; Τὸ πρώτιστον, τὸ ὁποῖον πρέπει νὰ ἐπιδιώξῃ μία πολιτεία ὑγιῶς σκεπτομένη, εἶνε ἡ ψυχικὴ ὑγεία τοῦ λαοῦ της. Ἕνας λαὸς ψυχικῶς ὑγιὴς ἀπὸ ἀλκοολισμούς, σαρκικὰς καταχρήσεις, ὀργάς, θυμούς, φθόνους, κενοδοξίας, ἑωσφορικὰς ὑπερηφανείας καὶ ὑβριστικὰς ἀποστασίας ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, θὰ ἀπολαμβάνῃ καὶ σωματικὴν ὑγείαν. Δὲν δυνάμεθα νὰ χωρίσωμεν τὴν ὑγείαν ἀπὸ τὴν ἀρετήν. Δὲν δυνάμεθα νὰ δημιουργῶμεν γήπεδα καὶ γυμναστήρια χωρὶς νὰ λαμβάνωμεν τὴν πρόνοιαν, ὥστε αἱ χιλιάδες τῶν γυμναζομένων νέων καὶ νεανίδων ἐκ παραλλήλου πρὸς τὰς σωματικὰς ἀσκήσεις ν᾿ ἀσκῶνται καὶ εἰς τὰ σπουδαιότερα καὶ ἀναγκαιότερα γυμνάσια τῆς ἀρετῆς, τῆς εὐσεβείας.
Ἄλλως, τὰ ὡραῖα σώματα, ποὺ θαυμάζομεν κατὰ τὰς γυμναστικὰς ἐπιδείξεις τῶν σχολείων μας, θὰ καταρρεύσουν. Θὰ τὰ ῥοκανίσῃ μέχρι μυελοῦ ὀστέων τὸ ἑπτακέφαλον θηρίον τῆς ἀνηθικότητος, καὶ αἱ σάρκες καὶ τὰ αἵματα τῆς νεότητος θὰ γίνουν ἀκάθαρτος πολτὸς τῶν ἰατρείων τῶν ἀ­φροδισίων νοσημάτων, ποὺ καθημερινῶς αὐξάνουν, καὶ θ᾿ ἀναγκασθῶμεν παραπλεύρως τῶν ἰατρείων τούτων νὰ κτίσωμεν νέα ἄσυλα ἀνιάτων, τὰ ὁποῖα νὰ δέχωνται τὰ θύματα τοῦ πάθους, τοὺς «υἱοὺς τῆς ἀπωλείας», τοὺς ὁποίους παραλυτικοὺς θὰ παραδίδῃ ἐπὶ ἀποδείξει εἰς τοὺς διευθυντὰς τῶν ἀσύλων ἡ ἀκολασία!

Θάνατος εἰς τὰ πάθη!

Ἀγαπητοὶ ἀναγνῶσται! Συμφώνως πρὸς τὸ ὑπέροχον δίδαγμα τοῦ Εὐαγγελίου τῆς Β΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, ἡ ὑγιεινὴ τῆς ψυχῆς πρέπει πρωτίστως νὰ προσελκύσῃ τὸ ἐνδιαφέρον ὅλων. Ἐκ τῆς ῥίζης πρὸς τὰ φύλλα καὶ ἐκ τῆς ψυχῆς πρὸς τὸ σῶμα πρέπει νὰ προχωρήσωμεν. Οὐδεμία πολιτεία, φωνάζει καὶ ὁ ἀρχαῖος φιλόσοφος τῆς πατρίδος μας, ὁ Πλάτων, δύναται νὰ σταθῇ, ἐὰν ἡ ἀρετή, ἡ παμμερὴς καὶ πολύμορφος καλλιέργεια τῶν ἰδιοτήτων τῆς ψυχῆς, δὲν γίνῃ ἡ βάσις καὶ τὸ θεμέλιον.
Ἂς τὸ ἐννοήσωμεν οἱ πάντες. Ἐφ᾿ ὅσον εἰς τὸ βάθος τῆς ψυχῆς τοῦ ἔθνους βόσκουν καὶ ὀργιάζουν τ᾿ ἀπαίσια πάθη, ὄχι μόνον ἡ ὑγεία τοῦ λαοῦ, τὸ πολύτιμον τοῦτο ἀγαθόν, ἀλλὰ καὶ ἡ ἐκπαίδευσις καὶ ἡ ἀσφάλεια καὶ ἡ οἰκονομικὴ εὐρωστία καὶ ἡ κοινωνικὴ δικαιοσύνη καὶ ἡ εἰρήνη καὶ πᾶν ὅ,τι ἄλλο ποθοῦμεν καὶ νοσταλγοῦμεν, δὲν εἶνε δυνατὸν νὰ σταθοῦν ἐπὶ στερεοῦ ἐδάφους. Τὰ πάντα φθείρουν, ἀνατρέπουν, ἐκθεμελιώνουν αἱ κακίαι, τὰ πάθη, ἤ, διὰ νὰ ὁμιλήσωμεν μὲ τὴν ἀθάνατον γλῶσσαν τῆς Γραφῆς, αἱ ἀνομίαι καὶ αἱ ἁμαρτίαι μας. Ὤ αἱ ἀνομίαι καὶ αἱ ἁμαρτίαι μας! Αὐταί, ὡς ὑπαινίσσεται εἰς μίαν τῶν στροφῶν του καὶ ὁ ἐθνικός μας ποιητής, εἶνε οἱ πλέον θανάσιμοι ἐχθροὶ τῆς φυλῆς μας. Καὶ ἐναντίον αὐτῶν ποὺ ὑποσκάπτουν ἀφανῶς καὶ ἀθορύβως τὰ θεμέλια τῆς ἐθνικῆς ὑποστάσεως πρέπει νὰ κηρυχθῇ ὁ ἀμείλικτος, ὁ ἄνευ συμβιβασμῶν πόλεμος τῶν Ἑλλήνων.
Χριστιανοὶ Ἕλληνες, εἰς τὰ ὅπλα! Εἰς τὰ ὅπλα τοῦ Χριστοῦ! Πρέπει νὰ πολεμηθοῦν, νὰ ἀποθάνουν τὰ πάθη μας, διὰ νὰ ζήσῃ ἡ Ἑλλὰς ἀκεραία, ἐλευθέρα καὶ ἔνδοξος. Τὰ παιδιά της τότε θ᾿ ἀστράπτουν ἀπὸ ὑγείαν ψυχῆς καὶ σώματος.
Ἀλλὰ τίς ἱκανὸς διὰ νὰ νεκρώσῃ τὰ πάθη; Ἡ ἱστορία ἀπαν­τᾷ· Μόνον ὁ Ἰησοῦς. Πρὸς αὐτὸν ἐν πίστει ἂς πορευθῶμεν οἱ νεώτεροι Ἕλληνες. Πρὸς αὐτὸν ἂς φέρωμεν τὴν Ἑλλάδα, ἡ ὁποία σήμερον ὡς κράτος ἔχει ἀνάγκην βοηθείας πολυτίμων φίλων, διὰ νὰ ἵσταται ὀρθία. Ἐάν, ἔστω καὶ τὴν ὑστάτην ὥραν, ἡ Ἑλλὰς ἐπιστρέψῃ εἰς τὸν Χριστόν, θὰ ἀκούσῃ τὴν παντοδύναμον φωνήν του, ποὺ ἤγειρε τὸν παραλυτικὸν ἐκ τῆς κλίνης του καὶ συντρίβει τυράννους καὶ ἐγείρει ἔθνη ἐκ τῆς πτώσεώς των·
Ἑλλάς! Ἀρκετὰ ἐβασανίσθης ἐπὶ τῆς χειρουργικῆς κλίνης σου. «Σοὶ λέγω· ἔγειρε καὶ ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου». Καὶ ἡ Ἑλλὰς διὰ τῆς δυνάμεως ἐκείνου θὰ ἐγερθῇ, καὶ πάλιν θὰ γίνῃ ὁ κυρίαρχος τοῦ οἴκου της, ὑμνοῦσα καὶ δοξάζουσα Χριστὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.