ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ  ΠΑΥΛΟΣ

ΤΟ  ΠΕΡΙΒΟΛΙ  ΤΩΝ  ΑΡΕΤΩΝ

 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 
    Χείλη και γραφίδα Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου ό,τι καλύτερο για εξύμνηση τέτοια μέρα Παύλου του «Εθνών κήρυκα και φωστήρα τρισμέγιστου Αθηναίων Διδάσκαλου οικουμένης αγλάισμα», ως αυτή που ακολουθεί έστω σε νεοελληνική μεταγραφή -Εγκώμιο 1^ο από επτά*.
 
 1.   Δε θα ήταν άστοχο να ονομάσει κανείς περιβόλι αρετών και παράδεισο πνευματικό του  Απόστολου Παύλου την ψυχή, ανθοβόλησε πλούσια η χάρη του Αγίου Πνεύματος σ’ αυτήν, κι έδωσε καρπό αντάξιο μιας όντως χριστιανικής ζωής ! Νιώθοντας βαθιά μέσα του ως σκεύος της εκλογής του Θεού, καθάρισε το είναι του άριστα, και δέχτηκε αφειδώλευτα θεία δωρεά. Γι αυτό δεν έπαυαν να ξεχύνονται από μέσα του θαυμάσιοι του πνεύματος ποταμοί, όχι μόνο οι τέσσερις γνωστοί από τη Γραφή της παραδείσιας πηγής, αλλά ακόμα πιο πολλοί. Που έρεαν καθημερινά, και δεν άρδευαν τη γη, αλλά των ανθρώπων τις ψυχές, και τις κινούσαν να καρποφορούν  αρετές. Ποιος λόγος εγκωμιαστικός θα μπορούσε να εξυμνήσει τα κατορθώματά του ικανοποιητικά; Ποια γλώσσα θα κατόρθωνε εγκώμιο επάξιο των έργων του να πει; Μια ψυχή που ξεχώριζε στον ύψιστο βαθμό σε όλα τα ανθρώπινα αγαθά και καλά, αλλά και στα αντίστοιχα αγγελικά, με ποιας δύναμης εγκώμιο, και με ποιας δεινότητας ρητορική, θα μπορούσε να υμνηθεί έτσι που να ξεπεράσει, όπως το αξίζει, κι αυτή την πραγματικότητα η περιγραφή; Όμως η ευδιάκριτη αδυναμία του λόγου, δε θα σταθεί αφορμή να παραδοθούμε στη σιωπή, αντίθετα, ακριβώς ιδιαίτερα γι αυτό, θα του πλέξουμε λόγο εγκωμιαστικό. Και, παρότι γνωρίζουμε ότι επιτυχημένο είναι το εγκώμιο που του εκφερόμενου λόγου η δυναμική εύκολα νικά τα πιο μεγάλα κατορθώματα και πιο υψηλά, η ήττα εδώ θα είναι για μας κι από μύριες τέτοιες νίκες αιτία της πιο λαμπρής χαράς !
 
2.   Από πού λοιπόν θα ήταν πιο πρόσφορο να κάνουμε του εγκωμίου μας αρχή; Από πού αλλού, παρά πρώτα απ’ αυτό, να αποδείξουμε ότι τον διακρίνουν όλες όλων οι αρετές; Ότι δηλαδή, όποια ιδιαίτερη και σπουδαία αρετή έχει να επιδείξει καθένας από τους Πατριάρχες, Προφήτες, Δικαίους, Αποστόλους, Μάρτυρες, όλες μαζί όλων αυτών τις αρετές, έκανε βίωμα και ζωή του εκείνος, και σε τόσο υψηλό βαθμό, όσο δεν έκανε κανένας τους την αρετή που διέκρινε αυτόν !
 
3.   Πρόσεξε και θα δεις. Πρόσφερε ο Άβελ θυσία στο Θεό, και προβάλλεται γι αυτό. Αλλά αν συγκρίνουμε τις θυσίες των δύο, του Παύλου θα αποδειχτεί τόσο πιο καλύτερη, όσο πιο καλός από τη γη είναι ο ουρανός. Άλλωστε ποια θυσία του θέλετε να αναφέρω; Γιατί βέβαια δεν υπάρχει μόνο μια. Καθημερινά θυσιαζόταν ολοκληρωτικά, κι αυτό διπλασίαζε την αξία της προσφοράς. Από τη μια πέθαινε κάθε μέρα κυριολεκτικά, κι από την άλλη «υπέφερε σωματικά μετέχοντας στο θάνατο του Χριστού»-2 Κορ.4,10. Αντιμετωπίζοντας κινδύνους συνεχώς, σφάγιαζε μέσα του κάθε θέλημα ατομικό, και έκανε έτσι ανώτερη τη νέκρωση του δικού του σώματος από εκείνη των ιερών της θυσίας σφαχτών. Δεν πρόσφερε βόδια και πρόβατα ως θυσία αυτός, σφάγιαζε τον εαυτό του καθημερινά με τρόπο διπλό. Γι αυτό πήρε το θάρρος να πει. «Εγώ πια ήρθε η ώρα να χύσω το αίμα μου στο Θεό σπονδή»-2 Τιμ.4,6.
 
4.   Βέβαια δεν αρκέστηκε μόνο στις θυσίες αυτές. Έχοντας αφιερώσει τον εαυτό του στο Θεό ολοκληρωτικά, έφτασε να του προσφέρει όλη την οικουμένη, τη θάλασσα και την ξηρά, τις χώρες του ελληνικού πολιτισμού και τις βαρβαρικές. Όλη την επιφάνεια της γης, που ο ήλιος καλύπτει με μιας, τη γύρισε κι αυτός σαν να είχε φτερά, φυσικά όχι οδοιπορώντας απλώς, αλλά ξεριζώνοντας τα αγκάθια της αμαρτίας επιμελώς. Σπέρνοντας παντού το λόγο του Χριστού, έδιωχνε την πλάνη, έφερνε της αλήθειας το φως, έκανε τους ανθρώπους αγγέλους, ή για να το πω πιο καλά, αγγέλους από δαίμονες που ήταν έκανε τους ανθρώπους. Γι αυτό όταν ύστερα από τόσους και τόσους κόπους, ιδρώτες και συνακόλουθες επιτυχίες κατάλαβε ότι πλησιάζει η ώρα που θα απέλθει από τον κόσμο αυτό, έσπευσε να παρηγορήσει και να ενισχύσει τους πιστούς πνευματικά γράφοντας τα εξής. «Αλλά κι αν ακόμα προσφέρω τη ζωή μου σπονδή στη θυσία και στη λειτουργία που επιτελώ για χάρη της πίστεώς σας, χαίρομαι γι αυτό και μοιράζομαι τη χαρά μου αυτή με όλους σας. Το ίδιο κι εσείς χαρείτε κι ενώσετε τη χαρά σας με τη δική μου»-Φιλιπ.2,17. Ποια θυσία λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί ισάξια μ’ αυτή που πρόσφερε ο μακάριος Παύλος στο υπερουράνιο θυσιαστήριο με μάχαιρα πνευματική;
     Ναι αλλά, κάποιος θα πει, αναιρέθηκε κι έπεσε δολοφονημένος ο Άβελ από τον Κάιν, κι από τούτο αναδείχτηκε πιο λαμπρός. Μα εγώ απαρίθμησα ήδη μύριους θανάτους, τόσους όσες οι μέρες της ζωής του μακάριου άνδρα πάνω στη γη. Κι αν θέλαμε να δούμε τι είχε προηγηθεί ως τη μέρα που έλαβε χώρα εκείνη η σφαγή, θα προσέχαμε ότι εκείνος έπεσε νεκρός από το χέρι του αδελφού του, τον οποίο ούτε είχε αδικήσει, αλλά ούτε και είχε ευεργετήσει πριν, ενώ αυτός θανατωνόταν καθημερινά από εκείνους που επειγόταν να απελευθερώσει από μύρια της αμαρτίας δεινά, και για χάρη τους υπέμενε και έπασχε τόσα πολλά !
 
5.   Θα πεις τώρα, ο Νώε ήταν δίκαιος και τέλειος στη γενιά του, ο μόνος δίκαιος και τέλειος απ’ όλους όσους ζούσαν εκείνη την εποχή. Αλλά κι ο Παύλος ήταν ο μόνος δίκαιος και τέλειος στην εποχή του. Ο Νώε έσωσε τον εαυτό του και τα παιδιά του από κείνο τον κατακλυσμό. Αυτός όμως χωρίς να κατεργαστεί σανίδες, χωρίς να ναυπηγήσει κιβωτό, γράφοντας τις περίφημες επιστολές άρπαξε μέσα από τα κύματα ενός φοβερού κατακλυσμού, πνευματικού,  που είχε κατακλύσει τη γη, όχι δυο, τρεις ή πέντε συγγενείς, αλλά όλους τους ανθρώπους που κινδύνευαν να καταποντιστούν. Και η δική του κιβωτός-Εκκλησία- δεν ήταν τέτοια που απ’ τα κύματα να παρασυρθεί και σ’ ένα τόπο να σταθεί, αλλά κατάκτησε την οικουμένη, κι έδωσε και δίνει ως σήμερα τη δυνατότητα σε όλους να μπουν μέσα σ’ αυτή τη λάρνακα τη σωστική. Την έφτιαξε τόσο ανοιχτή και μεγάλη, που μπορεί όλους τους σωζόμενους να δεχτεί.
     Και όχι μόνο, αλλά, δέχεται ανθρώπους κι από τα άλογα ζώα πιο ανόητους, τους καλλιεργεί πνευματικά, τους αναδείχνει εφάμιλλους με τις ανώτερες πνευματικές δυνάμεις, τις αγγελικές, και υπερτερεί και σ’ αυτό από κείνη την κιβωτό. Η οποία, κόρακα έλαβε, και κόρακα έβγαλε, λύκο υποδέχτηκε, αλλά στη θηριωδία του δεν επέφερε καμιά αλλαγή. Μ’ αυτήν όμως συνέβη εντελώς διαφορετικό, έλαβε λύκους, και τους έκανε πρόβατα, γεράκια και δρυοκολάπτες έλαβε, και σε περιστέρια τα μετέβαλε, γενικά απόδιωξε κάθε πνευματικό παραλογισμό και θηριωδία από την ανθρώπινη φύση, και τα αντικατάστησε με την ηρεμία και τη γαλήνη που παρέχει στην ψυχή του Αγίου Πνεύματος η δωρεά. Το πιο σπουδαίο. Η νέα αυτή κιβωτός-Εκκλησία- ως τις μέρες μας και κρατεί, και συνεχίζει το ταξίδι, και δεν μπορεί να διαλυθεί. Γιατί η τρικυμία της κακίας αδυνατεί να χαλαρώσει τους πνευματικούς που τη δένουν δεσμούς, όπως οι σανίδες την παλιά κιβωτό. Έτσι συνεχίζει αταλάντευτα τον πλου της στην ιστορία, αυτή το σάλο της πνευματικής τρικυμίας μπορεί να σταματά και να νικά. Και είναι φυσικό αυτό, γιατί οι δικοί της αρμοί δεν είναι αλειμμένοι με άσφαλτο και πίσσα, αλλά με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος την τόσο δυνατή.
 
6.   Να έρθουμε τώρα στον Αβραάμ, που τον θαυμάζουν όλοι για το ότι όταν άκουσε εκείνη την κλήση του Θεού, «φύγε από τη χώρα σου και από τους συγγενείς σου»-Γεν. 12,1-άφησε και πατρίδα, και σπίτι, και φίλους, και συγγενείς καθώς τα πάντα έγινε γι αυτόν η θεία εντολή. Και βέβαια τον θαυμάζω κι εγώ. Αλλά κατά τι μπορεί να θεωρηθεί ίσος με τον Παύλο; Αυτός όχι μόνο πατρίδα, και σπίτι άφησε και συγγενείς, αλλά και τον ίδιο τον κόσμο για τον Ιησού, κι αυτό τον ουρανό μάλλον καταφρόνησε, και τον ουρανό του ουρανού, και ένα μόνο ζήτησε, την αγάπη του Ιησού ! Άκουσε μάλιστα πώς το δηλώνει ο ίδιος. «Ούτε παρόντα, ούτε μέλλοντα, ούτε κάτι άλλο είτε στον ουρανό, είτε στον Άδη…θα μπορέσουν να μας χωρίσουν από την αγάπη του Θεού για μας»-Ρωμ.8,35. Ο Αβραάμ ρίχτηκε λέει στον κίνδυνο, άρπαξε τον ανεψιό του, και τον έσωσε από τους βαρβάρους. Μα ο Παύλος υπομένοντας κινδύνους καθημερινά, όχι έναν ανεψιό, ούτε τρεις ή πέντε πόλεις, όλη την οικουμένη έσωσε πνευματικά, την άρπαξε όχι από χέρια βαρβαρικά, αλλά από τα ίδια τα χέρια τα δαιμονικά, και με δικούς του θανάτους αλλεπάλληλους την οδήγησε στη σωτηρία που χαρίζει ο Θεός. Τέλος και σ’ αυτή ακόμα την πιο σπουδαία, την και κορυφαία αρετή του Αβραάμ, την απόδειξη της απόλυτης πίστης του στο Θεό, το να δεχτεί, δηλαδή, να θυσιάσει το μονάκριβό του γιο, τα πρωτεία ο Παύλος κρατεί. Ο οποίος, βέβαια δε θυσίασε κανένα γιο, αλλά μύριες φορές τον ίδιο του τον εαυτό, όπως το έχω κιόλας πει.
 
7.   Και ερχόμαστε στον Ισαάκ, που εκτός από τα άλλα, ιδιαίτερα για την ανεξικακία του θα μπορούσε να θαυμάσει κανείς. Καθώς όταν άνοιγε πηγάδια, και απαιτούσαν οι δικοί του να αποτραβηχτεί, δεν προέβαλλε αντίσταση, πήγαινε πιο κει. Κι όταν του τα παράχωναν με πέτρες, το ανεχόταν, συνέχιζε να πηγαίνει όλο και πιο κει. Δεν αντιστεκόταν σε όλους όσους τον λυπούσαν, υποχωρούσε συνεχώς, έφτασε και τα δικά του κτήματα να τους παραχωρεί, ώσπου κάποια στιγμή χόρτασε την άδικη επιθυμία τους αυτή. Ο Παύλος όμως δεν έβλεπε φρέατα, αλλά το ίδιο του το σώμα να παραχώνεται με πέτρες, και όχι μόνο το παραχωρούσε όπως τα εδάφη του αυτός, αλλά και περνούσε κατά τη μεριά εκείνων που πετροβολούσαν, και πάλευε να τους ανεβάσει στον ουρανό. Κι όσο πιο βαθιά παραχωνόταν αυτή του σώματός του η πηγή, τόσο πιο πολύ διαρρηγνυόταν και άφηνε να ξεπηδούν πιο πολλά ποτάμια υπομονής.       
 
8.   Η Παλαιά Διαθήκη προβάλλει ως άξια θαυμασμού και του γιου του -Ιακώβ-την καρτερία και υπομονή. Ποια όμως αδαμάντινη ψυχή έχει και μπορεί δείξει του Παύλου την υπομονή; Που, βέβαια δε δούλεψε όπως εκείνος δέκα και τέσσερα χρόνια για μια γυναίκα, δούλεψε μια ολόκληρη ζωή για την Εκκλησία, τη νύφη του Χριστού. Και δεν τον έκαιγε μόνο το καύμα της ημέρας και της νύχτας ο παγετός, υπέμενε μυριάδες νιφάδες χιόνια, σωρούς δοκιμασιών, όταν άλλοτε τον μαστίγωναν, άλλοτε τον πετροβολούσαν, άλλοτε πάλευε με τα θηρία, άλλοτε  με τα κύματα πυγμαχούσε του πελάγου, άλλοτε νύχτα-μέρα με την παγωνιά και το λιμό. Τα υπέμενε όλα αυτά, και υπερπηδούσε πλείστα και αλλεπάλληλα εμπόδια, και δεν έπαυε να αρπάζει και να σώζει τα πρόβατα από το στόμα του διαβόλου το ανοιχτό.
 
9.   Άξιος θαυμασμού ο Ιωσήφ για τη σωφροσύνη; Πολύ φοβάμαι ότι θα φαινόταν κάπως αστείο να εγκωμιάσει κανείς τον Παύλο γι αυτή την αρετή. Καθώς σταύρωσε τον εαυτό του για κάθε τι που αφορά αυτό τον κόσμο, όχι μόνο τα αναφερόμενα στην ομορφιά του σώματος και τη συνακόλουθη αίγλη, αλλά και σε όλα τα πράγματα, που τα έβλεπε και τα αντιμετώπιζε όπως τη στάχτη και τη σκόνη εμείς, κι έμενε απέναντί τους ακίνητος και ασυγκίνητος, όπως και όσο μεταξύ τους δυο νεκροί. Καταλαγιάζοντας με απόλυτη ακρίβεια και προσοχή όλα τα σκιρτήματα της ανθρώπινης φύσης, δεν άφησε ποτέ και πουθενά και κανένα πάθος να τον πάρει από κάτω, σε κανένα υποχείριος να γενεί.
 
10.  Θαυμάζουν όλοι οι άνθρωποι τον Ιώβ; Και πολύ φυσικά. Γιατί και μεγάλος πνευματικός αγωνιστής είναι και με τον Παύλο θα μπορούσε να εξισωθεί στην υπομονή, την καθαρότητα της ζωής, και την ομολογία της πίστης στο Θεό, για κείνη την καρτερική μάχη, μα και για τη θαυμαστή νίκη της υπομονής. Πλην ο Παύλος δεν πέρασε τα ίδια αγωνιζόμενος κάποιους μήνες, έστω πολλούς, αλλά πολλά χρόνια. Και δεν έλιωνε βόλους με λάσπη καθισμένος πάνω σε κοπριές, αλλά πέφτοντας συνεχώς στο ίδιο του λιονταριού το στόμα, και με μύριους παλεύοντας πειρασμούς, αναδεικνυόταν και από κάθε είδος πέτρας πιο στερεός. Και δεν ονειδιζόταν μόνο από τρεις-τέσσερις φίλος, αλλά από όλους τους άπιστους ψεύτικους αδελφούς, που έφταναν να τον φτύνουν και να τον περιγελούν με τρόπο πολύ προκλητικό.
 
11.  Άξια θαυμασμού και η μεγάλη φιλοξενία του Ιώβ, η συμπαράσταση και βοήθεια σε όσους ήταν σε ανάγκη πολλή; Δεν έχω κι εγώ αντίρρηση, ούτε την παραμικρή. Ωστόσο θα τη βρούμε τόσο πιο υποδεέστερη από εκείνη του Παύλου, όσο υποδεέστερο είναι το σώμα από την ψυχή. Γιατί όσα έκανε εκείνος σε πληγωμένους σωματικά, τα έπραττε αυτός σε κακοποιημένους ψυχικά, διορθώνοντας τους χωλούς και ανάπηρους πνευματικά, και ντύνοντας την γύμνια και ασχημοσύνη της ψυχής τους με της χριστιανικής αλήθειας τη λαμπρή περιβολή.  Αλλά και στα υλικά αποδείχτηκε τόσο ανώτερος από εκείνον, όσο πολύ πιο ανώτερο είναι, αυτός που περνάει όλη του τη ζωή στη φτώχεια και την πείνα, και δεν έχει στην τσέπη ούτε δραχμή, να βοηθάει αυτούς που είναι σε ανάγκη, σε σχέση μ’ εκείνον που από περίσσεια και επάρκεια αγαθών το χρέος της αγάπης επιτελεί. Κι αν το σπίτι του Ιώβ ήταν ανοιχτό για όλους, η ψυχή εκείνου ήταν σε όλη την οικουμένη ανοιχτή, και η καρδιά του έτοιμη πάντα ολόκληρους δήμους να υποδεχτεί. Γι αυτό έλεγε. «Δε σας κλείσαμε την καρδιά μας. Εσείς κλείσατε τη δική σας»-2 Κορ.6,12. Επίσης, έχοντας αμέτρητα πρόβατα και βόδια ο Ιώβ έδειχνε φιλότιμα τη φιλανθρωπία του σε όσους ήταν σε ανάγκη. Αυτός όμως δίχως τίποτα εκτός από το σώμα του να έχει αποκτήσει, έφτανε όσους έχουν ανάγκη να βοηθά. Πράγμα που φωνάζει και λέει. «Για τις ανάγκες τις δικές μου και των συνοδών μου δούλεψαν αυτά εδώ τα χέρια»-Πραξ.20,34. Και εννοεί ότι όποια πρόσοδο οικονομούσε από την εργασία του σκηνοποιού, τη διέθετε σε όσους πεινούσαν και λιμοκτονούσαν.
 
12.  Αλλά τα σκουλήκια, και τα τραύματα προξενούσαν, λέει, οδυνηρούς και ανυπόφορους πόνους στον Ιώβ; Αν όμως φέρεις στο νου τις μάστιγες και δοκιμασίες τόσων χρόνων του Παύλου, το συνεχή λιμό, τη γύμνια, τις αλυσίδες, τις φυλακίσεις, τους κινδύνους, τις επιβουλές από δικούς και ξένους, και τυράννους, τις αντιπαραθέσεις όλης της οικουμένης, και κοντά σ’ αυτά τα πιο πικρά, και αναφέρομαι στην οδύνη του γι αυτούς που έπεφταν πνευματικά, τη μέριμνα για όλες τις εκκλησίες, τη φλόγωση που ένιωθε μαζί με όποιον σκανδαλιζόταν, θα δεις ότι και από πέτρα πιο σκληρή ήταν η ψυχή του που άντεχε όλα αυτά, τέτοια που ακόμα και το σίδερο και το διαμάντι μπορούσε να νικά. Επί πλέον τα σκουλήκια και τα τραύματα πονούσαν τον Ιώβ στο σώμα, ενώ αυτός έπασχε στην ψυχή μέσα βαθιά, και πιο δύσκολη από όποιο σκουλήκι για καθένα που σκανδαλιζόταν ήταν η στενοχώρια που του κατέτρωγε την καρδιά. Ποτάμι το δάκρυ κυλούσε από τα μάτια νύχτα και μέρα συνεχώς, και οι ωδίνες που ένιωθε να τον λιώνουν για καθένα από αυτούς, ήταν δριμύτερες από εκείνες κάθε γυναίκας στον τοκετό. Γι αυτό και πολύ τρυφερά λέει. «Παιδιά μου, για σας πάλι περνώ τους πόνους της γέννας, ώσπου να διαμορφωθεί μέσα σας ο Χριστός»-Γαλ.4,19.
 
13.  Μετά τον Ιώβ ποιον θα μπορούσε να θαυμάσει κανείς; Το Μωυσή ασφαλώς. Αλλά, κατά πολύ ξεπέρασε κι αυτόν. Και είναι μεγάλα και πολλά τα αθλήματα της αγίας ψυχής του, κι από αυτά οφείλουμε να θεωρήσουμε ως κορωνίδα, ότι θα προτιμούσε να εξαλειφθεί το όνομά του από το βιβλίο της ζωής, προκειμένου οι συμπατριώτες του Ιουδαίοι να σωθούν. Ο Μωυσής προτιμούσε να χαθεί με τους άλλους, ο Παύλος όμως δε λέει αυτό, λέει να σωθούν οι άλλοι, και ας εκπέσει από την άπειρη δόξα του Θεού αυτός. Ο Μωυσής κάθε μέρα με το Φαραώ πυγμαχούσε, όμως με το διάβολο αυτός. Ο ένας υπέφερε για ένα έθνος, ο άλλος για όλους τους  λαούς, δε λουζόταν όλος μόνο στον ιδρώτα, αλλά και στο αίμα από παντού, και δεν άλλαξε μόνο την κατοικημένη, αλλά και την ακατοίκητη γη, τον κόσμο που ήταν επηρεασμένος από τον Ελληνικό πολιτισμό, μα και το βαρβαρικό.
 
14.  Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και στον Ιησού του Ναυή, το Σαμουήλ, και τους άλλους προφήτες, αλλά για να μη μακρύνει ο λόγος θα περιοριστούμε στους κορυφαίους από αυτούς. Γιατί όταν δειχτεί ότι είναι ανώτερος από αυτούς, δε θα χωρεί αμφισβήτηση καμιά ότι είναι ανώτερος και από τους άλλους. Ποιοι οι κορυφαίοι λοιπόν; Ποιοι άλλοι από το Δαυίδ, τον Ηλία και τον Ιωάννη; Από αυτούς, ο Δαυίδ της προαιώνιας παρουσίας, και ο Ιωάννης της επίγειας παρουσίας του Χριστού πρόδρομοι μπορούν να θεωρηθούν. Γι αυτό και έχουν την ίδια προσηγορία. Ποια λοιπόν η πιο εξαίρετη αρετή του Δαυίδ; Η ταπεινοφροσύνη, και η μεγάλη αγάπη του για το Θεό. Ποιος όμως πιο πολύ, και ποιος όχι πιο λίγο από την ψυχή του Παύλου κατόρθωσε και τα δυο; Ποιο το άξιο θαυμασμού στον Ηλία; Μήπως ότι έκανε να μη βρέξει ο ουρανός, και επέφερε την ξηρασία, και ότι κατέβασε στη θυσία τη φωτιά; Δε θα επικέντρωνα την προσοχή μας τόσο σ’ αυτά, όσο στο ότι αγωνίστηκε για τον Κύριο με ζήλο αξεπέραστο, ότι υπήρξε πιο σφοδρός κι απ’ τη φωτιά. Αν όμως δεις το ζήλο του Παύλου, θα τον βρεις να υπερτερεί τόσο πολύ, όσο υπερτερούσε εκείνος των άλλων προφητών. Γιατί τι μπορεί να εξισωθεί με το ζήλο που φανερώνουν τα λόγια που λέει για τη δόξα του Χριστού; «Φτάνω στο σημείο να εύχομαι να χωριζόμουν εγώ από το Χριστό, αρκεί να πήγαιναν κοντά του οι ομοεθνείς αδελφοί μου»-Ρωμ. 9,3. Επί πλέον, ακόμα κι όταν οι ουρανοί ήταν ανοιχτοί πια, τα στεφάνια και τα έπαθλα στα μάτια του μπροστά, το ενδιαφέρον του για τους πιστούς ήταν τέτοιο, που όπως δείχνει ο στίχος, «από την άλλη όμως το να παραμείνω στη ζωή είναι πιο απαραίτητο για σας»-Φιλιπ. 1,24-προτιμούσε να βραδύνει η αναχώρησή του για την άλλη ζωή. Γι αυτό και θεωρούσε ότι, ούτε η ορατή δημιουργία, ούτε η νοητή αγγελική είναι επαρκής για να παρουσιάσει το ζήλο και την αγάπη του για το Χριστό, και άλλη ανύπαρκτη αναζητούσε για να το δείξει όσο καλά ήθελε και επιθυμούσε αυτό.
     Έρχομαι τώρα στον Ιωάννη, που ζούσε στην έρημο και τρεφόταν με ακρίδες και άγριο μέλι. Μα ο Παύλος ζούσε στο κέντρο της οικουμένης, όπως στην έρημο αυτός, και μπορεί να μη σιτιζόταν με ακρίδες και άγριο μέλι, πλην η τροφή στο τραπέζι του ήταν πιο ευτελής, για να μην πω ότι όντας αφοσιωμένος στο κήρυγμα με σπουδή, δεν ενδιαφερόταν και συχνά δεν είχε ούτε την αναγκαία τροφή. Αντιμετώπισε το Ηρώδη με πολλή παρρησία ο Ιωάννης; Μα αυτός όχι ένα, δυο, και τρεις, αλλά μύριους αποστόμωσε, και από εκείνο τον τύραννο πιο σκληρούς.
 
15.  Δεν απομένει παρά να εξετάσουμε αν είναι κατώτερος από τους αγγέλους. Ας αφήσουμε γι αυτό τη γη και ας ανεβούμε στα ύψη του ουρανού. Κι ας μη κατηγορήσει αυτή του λόγου μας την τόλμη κανείς. Γιατί αν και τον Ιωάννη και τους ιερείς η Γραφή ονομάζει αγγέλους, τι το παράδοξο αν αυτόν που είναι ανώτερος από όλους συγκρίνουμε με τις δυνάμεις αυτές; Ποια είναι η πιο σπουδαία αρετή εκείνων; Ασφαλώς η απόλυτη υπακοή τους στο Θεό, για την οποία έκπληκτος ο Δαυίδ γράφει, ότι οι άγγελοι είναι «δυνάμεις ισχυρότατες, που εκτελούν ό,τι ο Θεός τους πει»-Ψαλμ.102,20. Τίποτε μ’ αυτό δεν μπορεί να εξισωθεί, κι αν οι άγγελοι ήταν μύριες φορές πιο ασώματοι από ό,τι αυτή τη στιγμή, αυτό που κατά κύριο λόγο θα τους αναδείκνυε μακάριους είναι ότι θα υπάκουαν και δε θα παρέβαιναν ποτέ και με κανένα τρόπο τις εντολές του Θεού ! Αλλά και ο Παύλος, όπως μπορούμε να δούμε, έδειξε απόλυτη υπακοή στο Θεό. Όπως είναι γνωστό δεν εφάρμοσε μόνο το λόγο του Θεού, μα και τις εντολές του, μάλιστα με το παραπάνω αυτές. Αυτό δήλωνε όταν έλεγε. «Ποια λοιπόν είναι η αμοιβή μου; Να κηρύττω το Ευαγγέλιο δωρεάν, να μην κάνω χρήση του δικαιώματός μου να συντηρούμαι από το κήρυγμα του Ευαγγελίου»-1 Κορ.9,18. Τι άλλο λέει ο προφήτης θαυμάζοντας τους αγγέλους; «Κάνεις ωσάν ανέμους τους αγγέλους σου, κι αυτούς που σε υπηρετούν σαν τη φλόγα της φωτιάς»-Ψ. 103,4. Πλην μπορούμε να το δούμε στον Παύλο κι αυτό. Σαν άνεμος και φωτιά κι αυτός διέσχισε όλη την οικουμένη και καθάρισε από την κακία τη γη. Και μπορεί να μην του κληρώθηκε ακόμα θέση αγγελική στον ουρανό, αλλά το αξιοθαύμαστο είναι ότι, ζώντας στη γη και φέροντας σώμα θνητό έφτασε σε τέτοια αρετή, που μπορεί εκείνη των αγγέλων να συναγωνιστεί !
 
16.  Αυτά μας τοποθετούν μπρος στο ερώτημα, πόσο αξιοκατάκριτοι θα είμαστε, όταν την ώρα που ένας άνθρωπος συγκέντρωσε στον εαυτό του τα καλά όλων των αρετών, εμείς δε φροντίζουμε ούτε στο ελάχιστο να τον μιμηθούμε; Ας το καταλάβουμε λοιπόν καλά, κι ας κάνουμε ό,τι πρέπει να απαλλάξουμε τον εαυτό μας από αυτή την κατηγορία και ενοχή, ας φροντίσουμε να τον πλησιάσουμε σε ζήλο, για να ευτυχήσουμε να πετύχουμε τα ίδια μ’ εκείνον αγαθά. Με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμη, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

Αθανάσιος Κοτταδάκης.

 

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ. 

«ΟΜΙΛΙΩΝ ΜΙΚΡΗ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ»-Εκδόσεις «ΤΑΩΣ».