Τα "Εντοπικα" και ο αλυτρωτισμός

 Πάρα πολλές οι αντιδράσεις για την πράξη του Δημάρχου Φλώρινας να διακόψει βίαια τη συναυλία της Banda Entopica. Τον κατηγορούν για σκοταδισμό, φασισμό, εθνικισμό, ρατσισμό κλπ.

Τι είναι όμως ακριβώς αυτά τα Σλαβομακεδόνικα, τα «Ντόπκα», που παρουσιάζονται από αλυτρωτικούς κύκλους σαν ζωντανή γλώσσα μιας μακεδονικής καταπιεσμένης εθνικής ταυτότητας;

Τα Ντόπκα (εντόπικα<εντόπια, ελληνική η λέξη) είναι ένα προφορικό ιδίωμα κάποιων περιοχών της Μακεδονίας που μιλιόταν παράλληλα με τα ελληνικά. Το ιδίωμα αυτό δεν έχει δικούς του γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες και δεν αποτελεί γλώσσα. Είχε δημιουργηθεί επί τουρκοκρατίας από παρεφθαρμένες λέξεις, βουλγαρικές, σλαβικές, ελληνικές, λατινικές και τουρκικές, και λειτουργούσε ως lingua franca, δηλαδή ως κοινός και εύκολος κώδικας συνεννόησης των λαών που κατοικούσαν στην περιοχή.

Τα Εντόπικα επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν ο πανσλαβισμός και ο βουλγαρικός εθνικισμός κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. «Μπουγκάρτσκι» τα έλεγαν αρχικά, ενώ από τη δεκαετία του '50 που ο Τίτο ήγειρε θέμα μακεδονικής μειονότητας, έγιναν «Μακεντόνσκι».

Αυτό λοιπόν το φθίνον ιδίωμα το χρησιμοποιούν ως επιχείρημα «μακεδονικής» ταυτότητας οι αλυτρωτικοί κύκλοι των Σκοπίων. Το πρόβλημα έχει σήμερα πάρει διαστάσεις στη Φλώρινα και στα χωριά της Πτολεμαΐδας όπου είναι συγκεντρωμένοι οι σύλλογοι-απόγονοι του «Ουράνιου Τόξου», που προπαγανδίζουν την ανεξαρτησία της Μακεδονίας και στοχεύουν σε σύγχρονο μακεδονικό κράτος ως το Αιγαίο.

Οι κύκλοι αυτοί μιλούν για καταστολή του μακεδονικού πολιτισμού στη Φλώρινα, για εθνικιστική τρομοκρατία και διώξεις και καλούν σε αλληλεγγύη προς τον μακεδονικό λαό. Διεκδικούν ελεύθερη έκφραση της μακεδονικής πολιτιστικής ταυτότητας, επίσημη αναγνώριση της (ανύπαρκτης) μακεδονικής μειονότητας και οργανωμένη διδασκαλία της (επίσης ανύπαρκτης) μακεδονικής γλώσσας. Τη μεθόδευση αυτή τη βλέπουμε αδιάκοπα στο διαδίκτυο, σε ιστοσελίδες και σε προφίλ χρηστών ΜΚΔ, αλλά και σε σχόλια κάτω από δημόσιες αναρτήσεις για την ιστορία της Μακεδονίας. Σχόλια μισελληνικά, απειλητικά και προκλητικότατα.

Λέγεται πως το επίμαχο άσμα που προξένησε την αντίδραση του δημάρχου ήταν το Eleno Kerko, εμβληματικό για την Επανάσταση του Ίλιντεν, που είναι κομβική στην αφύπνιση για ίδρυση μακεδονικού κράτους. Η Banda Entopica το αρνείται και λέει ότι έγινε παρεξήγηση αφού επρόκειτο για άλλο τραγούδι με άλλο ρυθμό, άλλο θέμα και παρόμοιο τίτλο: «Ela Kerko».

Όταν όμως στα βόρεια σύνορα υπάρχει μία κοινωνία εμποτισμένη με σλαβικό εθνικισμό που συστηματικά μας απειλεί εδώ και δεκαετίες, κανένα τραγουδάκι στα Εντόπικα δεν φαίνεται αθώο. Ούτε καν το όνομα που διάλεξε η συγκεκριμένη μπάντα: Entopica. Διότι είναι κοινή η παραδοχή πως στα πανηγύρια της Φλώρινας ακούγονται συνεχώς τραγούδια σ' αυτό το ιδίωμα, με στίχο συχνά αλυτρωτικό.

Σημειωτέον πως τα Εντόπικα δεν ταυτίζονται με την επίσημη καθομιλουμένη γλώσσα των Σκοπίων που είναι μια βουλγαρική διάλεκτος τεχνητά εκσερβισμένη επί Τίτο από ομάδα γλωσσολόγων. Οι Σκοπιανοί αλυτρωτικοί κύκλοι έδωσαν σ΄ αυτή τη γλώσσα την παραπλανητική και ψευδώνυμη ονομασία «Μακεδονική» συνδέοντάς την με τα Εντόπικα, ώστε όχι μόνο να κρύψουν τη βουλγαρική της προέλευση και να αποφύγουν τις βουλγαρικές διεκδικήσεις, αλλά και να σφετεριστούν την ιστορία της Μακεδονίας.

Νομίζω λοιπόν ότι το μόνο για το οποίο μπορεί να κατηγορηθεί ο εν λόγω δήμαρχος είναι για την άκομψη και σπασμωδική αντίδρασή του που θα μπορούσε να πυροδοτήσει επεισόδια. Τα υπόλοιπα που του καταμαρτυρούν προκύπτουν ή εκ του πονηρού ή εξ αφελείας. Διότι είναι άλλο πράγμα ο σεβασμός στη λαϊκή παράδοση της Μακεδονίας (που εκ των πραγμάτων συνδυάζει ποικίλα στοιχεία από διάφορους πολιτισμούς) και άλλο πράγμα η ανοχή σε κύκλους που καπηλεύονται την παράδοση αυτή με σκοπούς αλυτρωτικούς.

Ειρήνη Πετρακάκη