Ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τόν Ἱερόν Ναόν Ἁγίου Χαραλάμπους [Κρήνη (Τσεσμέ)

Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τόν Ἱερόν Ναόν Ἁγίου Χαραλάμπους [Κρήνη (Τσεσμέ), 

10 Φεβρουαρίου 2019]

Ἱερώτατοι ἀδελφοί Μητροπολῖται Ν. Κρήνης καί Καλαμαριᾶς κ. Ἰουστῖνε καί Σμύρνης κ. Βαρθολομαῖε,

Εὐγενεστάτη κ. Γενική Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος ἐν Σμύρνῃ,

Μουσικολογιώτατοι,

Προσφιλέστατοι προσκυνηταί ἐξ Ἑλλάδος

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Μέ ἰδιαιτέραν χαράν καί πολλήν συγκίνησιν, τριετίαν ὅλην μετά τήν 10ην Φεβρουαρίου 2016, ὅτε ἐτελέσαμεν εἰς αὐτόν τόν ἱερόν χῶρον τήν πρώτην Θείαν Λειτουργίαν μετά τό 1922, συνήχθημεν καί πάλιν εἰς τόν ἐν Κρήνῃ Ἐρυθραίας Ἱερόν Ναόν τοῦ Ἱερομάρτυρος Χαραλάμπους τοῦ Θαυματουργοῦ, διά νά τιμήσωμεν ἐν εὐχαριστιακῇ συνάξει τήν πάνσεπτον μνήμην τοῦ Ἁγίου, νά προσευχηθοῦμε διά τήν ἀνάπαυσιν τῶν ψυχῶν τῶν προγόνων μας, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν καί ἀναπαύονται εἰς τά ἁγιασμένα αὐτά χώματα, καί νά ζητήσουμε, ἱκεσίαις τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους, τήν εὐλογίαν τοῦ πανοικτίρμονος Θεοῦ διά τό Γένος μας. Ὅταν καί ὅπου τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία, ἀνοίγουν οἱ οὐρανοί, τά πάντα πληροῦνται φωτός καί ἀναστασίμου χαρᾶς.

Ἡ σημερινή «πανσεβάσμιος πανήγυρις» τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους μᾶς ὑπενθυμίζει τό νόημα τῆς ἁγιότητος καί τοῦ μαρτυρίου, διά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστιν τήν ἁγίαν, διά τήν ζωήν καί τήν μαρτυρίαν τῆς Ἐκκλησίας, διά τήν πορείαν τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ πρός τά Ἔσχατα, ἡ ὁποία δέν εἶναι, δέν ὑπῆρξε ποτέ, κατά τό δή λεγόμενον, «περίπατος», ἀλλά εἶναι πάλη «πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (Ἐφεσ. ς´, 12). Συγχρόνως ὅμως εἶναι, ἐν μέσῳ περιστάσεων, μετοχή εἰς τήν ζωήν τοῦ Χριστοῦ, εἰς τόν Σταυρόν καί εἰς τήν ζωηφόρον Ἀνάστασίν Του, καί πρόγευσις τῆς πληρότητος τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.

Ἡ Ὀρθόδοξος εὐσέβεια ἀποδίδει εἰς τούς Ἁγίους μέγαν σεβασμόν καί τιμήν, καί προβάλλει τήν ἔνθεον βιοτήν καί τούς ἄθλους των ὡς ὑπόδειγμα τῆς χριστιανικῆς ὑπάρξεως. Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ διδάσκεται ἀπό τά κατορθώματα τῶν Ἁγίων καί τῶν Μαρτύρων, ἐνῷ ὁ ἑορτασμός τῆς μνήμης των ἀποτελεῖ πηγήν ἐνθέου εὐφροσύνης καί πνευματικῆς ἀνακαινίσεως. Οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας εἶναι μάρτυρες τῆς «καινῆς κτίσεως», εἰκονίζουν καί ἀκτινοβολοῦν τήν δόξαν τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Αὐτό τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως ἀκτινοβολεῖ καί ὁ Ἅγιος Χαράλαμπος. Ὁ «ἱερώτατος αὐτός ἀθλητής» αὐτός τοῦ Χριστοῦ ἔζησε τόν 2ον αἰῶνα εἰς τήν περιοχήν τῆς Μαγνησίας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ὄχι μακρυά ἀπό ἐδῶ, καί ἐμαρτύρησε κατά τόν διωγμόν ἐπί Αὐτοκράτορος Σεπτιμίου Σεβήρου. Τιμᾶται ὡς «πηγάζων τῷ κόσμῳ θαυμάτων ρεῖθρα» καί ἰδιαιτέρως ὡς προστάτης κατά τῶν λοιμωδῶν νόσων.

Ὅπως ὅλοι οἱ Ἅγιοι καί οἱ Μάρτυρες τῆς Ὀρθοδοξίας, ἔτσι καί ὁ Ἅγιος Χαράλαμπος εἶναι «φίλος», «συγγενής καί συμπολίτης» τῶν πιστῶν, ὁ ὁποῖος ἀφιέρωσε τήν ζωήν του ἄνευ ὅρων εἰς τόν Χριστόν καί τόν πλησίον, καί ἡγωνίσθη τόν καλόν ἀγῶνα ἐν ὑπακοῇ πρός τάς ἐντολάς τοῦ Σωτῆρος, μαρτυρῶν τήν Ἀλήθειαν, καί ἕτοιμος, ἐν παντί καιρῷ καί πάσῃ ὥρᾳ, νά ὑποστῇ τό μαρτύριον τοῦ αἵματος. Ὅλοι οἱ Μάρτυρες τῆς πίστεως ἐπορεύοντο πρός τόν ἐπικείμενον θάνατον, πλήρεις «θάρσους καί χαρᾶς καί χάριτος», χωρίς φόβον καί δισταγμόν, ἔχοντες τά ὄμματα τῆς ψυχῆς ἐστραμμένα πρός τόν σταυρωθέντα καί ἀναστάντα Κύριον, «ἐνθέως πυρσευόμενοι τῷ πόθῳ τοῦ Παντάνακτος.»

Κατά τήν ἡμέραν μνήμης τῶν Μαρτύρων, ἡ Ἐκκλησία τελοῦσε ἐξ ἀρχῆς τήν Θείαν Λειτουργίαν μέ ξεχωριστήν λαμπρότητα. Τό μαρτύριον ἐθεωρεῖτο ἀποκάλυψις τῆς θείας δόξης, ἔμπρακτος μαρτυρία τῆς δυνάμεως τῆς λαμπροφόρου Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ὀρθῶς ἐξαίρεται τό γεγονός, ὅτι εἰς τήν περιγραφήν τοῦ μαρτυρίου τοῦ Πρωτομάρτυρος Στεφάνου εἰς τάς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, κυριαρχεῖ ὁ ἀναστάσιμος καί ἐσχατολογικός προσανατολισμός: «Ὑπάρχων δέ πλήρης Πνεύματος Ἁγίου, ἀτενίσας εἰς τόν οὐρανόν, εἶδε δόξαν Θεοῦ, καί Ἰησοῦν ἑστῶτα ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ, καί εἶπεν: ἰδού θεωρῶ τούς οὐρανούς ἀνεῳγμένους καί τόν υἱόν τοῦ ἀνθρώπου ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ ἑστῶτα» (Πράξ. ζ´, 55 - 56).

Αὐτῆς τῆς ὁλοφώτου παραδόσεως κληρονόμοι εἴμεθα καί ἡμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ἀδελφοί μου. Αὐτήν τήν παρακαταθήκην φυλάσσομεν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ, ἐν ὁμονοίᾳ, ἐν προσευχῇ, «ἀφορῶντες εἰς τόν τῆς πίστεως ἀρχηγόν καί τελειωτήν Ἰησοῦν» (Ἑβρ. ιβ´, 2). Αὐταί αἱ ἀξίαι ἀποτελοῦν ἀνάχωμα κατά τῶν τάσεων τοῦ συγχρόνου πολιτισμοῦ, αἱ ὁποῖαι ἀπειλοῦν τό ἀνθρώπινον πρόσωπον καί τήν θεοδώρητον ἐλευθερίαν του.

Καθ᾽ ὅλην τήν διάρκειαν τῆς ταπεινῆς Πατριαρχίας μας, ἡ ὁποία διανύει, εὐδοκίᾳ τοῦ πλουσιοδώρου Θεοῦ, τό 28ον ἔτος της, ἠγωνίσθημεν διά νά ἀκουσθῇ καί πάλιν, μετά ἀπό πολλάς δεκαετίας σιωπῆς, ἐδῶ εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν, τόν Πόντον καί τήν Ἀνατολικήν Θράκην, τό Εὐαγγέλιον τῆς σωτηρίας, τό «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία...», τό «Ἅγιος ὁ Θεός», τό «Χριστός Ἀνέστη», τό «Ἐν τῇ γεννήσει τήν παρθενίαν ἐφύλαξας». Θά συνεχίσουμε, τοῦ Θεοῦ συνεργοῦντος, αὐτήν τήν πορείαν καί καλοῦμεν καί ὑμᾶς εἰς συμπόρευσιν.

Ὅταν ἐπισκεπτώμεθα τά ἅγια χώματα τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, ἔχομεν τήν ἐντύπωσιν ὅτι τά ἐρειπωμένα μνημεῖα τοῦ Γένους, τά ὀποῖα ἐπιμένουν νά φυλάσσουν τόν τόπον καί τόν τρόπον τοῦ βίου τῆς πονεμένης Ρωμιοσύνης, διηγοῦνται τήν ἱστορίαν τῆς μακρᾶς ἐπί αἰῶνας εὐλογημένης παρουσίας καί χριστιανικῆς μαρτυρίας τῶν Πατέρων μας. Ἀκούομεν νοερῶς τόν γλυκύν ἦχον τῆς καμπάνας νά καλῇ τούς χριστιανούς νά καταθέσουν τόν πόνον καί τάς ἐλπίδας των, τήν μετάνοιαν καί τήν παράκλησίν των, νά δοξολογήσουν τόν Τριαδικόν Θεόν διά τάς εὐεργεσίας του. Βλέπομεν τούς πιστούς νά προσκομίζουν  εἰς τούς ναούς καί τά ἐξωκκλήσια τά ἀγαθά τῆς γῆς καί τοῦ μόχθου των, τόν σῖτον, τόν οἶνον καί τό ἔλαιον, γιά νά ἁγιασθοῦν καί νά ἁγιασθῇ ἡ ζωή των. Συμμετέχομεν ἐν πνεύματι εἰς τάς ἑορτάς καί τάς πανηγύρεις, εἰς τάς ἱεράς λιτανείας, εἰς τά παραδοσιακά ἔθιμα τῶν κατοίκων τῆς Ἰωνίας , τῆς Καππαδοκίας, τοῦ Πόντου. Θαυμάζομεν τό πῶς οἱ ἡμέτεροι συνυπῆρχαν ἐν εἰρήνῃ μέ τούς λοιπούς κατοίκους, πῶς ἐγνώριζαν νά μοιράζωνται τόν κόσμον, τάς εὐλογίας καί τάς δωρεάς τοῦ Θεοῦ.

Ὅσα βιοῦμεν εἰς κάθε ἐπίσκεψίν μας, τά συναισθήματα, ὁ ὑπαρξιακός συγκλονισμός καί πλουτισμός, εἶναι πολύ δύσκολον νά περιγραφοῦν. Εἶναι σωτηριώδεις καί ἀνεκτίμητοι ἐμπειρίαι, εἶναι ἡ φωνή τοῦ οὐρανοῦ μέσα εἰς ἕνα κόσμον «συγχύσεως τῆς καρδίας», ἀποδιοργανώσεως τοῦ ἀξιολογικοῦ κριτηρίου μας, καί ἀποκοπῆς ἀπό τάς ὡραίας παραδόσεις μας, γεγονός τό ὁποῖον δημιουργεῖ τό αἴσθημα τῆς ἀνεστιότητος καί παραλύει τάς δημιουργικάς δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου.

Προσφιλέστατα τέκνα, ἀπόγονοι τῶν προσφύγων τῆς Ἐρυθραίας,

Σᾶς παρακαλοῦμεν πατρικῶς νά μή λησμονήσετε τίς ρίζες σας. Νά κρατῆτε εἰς τήν καρδίαν σας καί εἰς τόν νοῦν σας τήν εὐλογημένην πατρῴαν γῆν, νά σκέπτεσθε καί νά ἐπισκέπτεσθε τήν ἀλησμόνητον πατρίδα, ὅπου βέβαια δέν θά αἰσθάνεσθε ξένοι ἤ ἁπλοῖ ἐπισκέπται, ἀφοῦ εἶσθε σάρξ ἐκ τῆς σαρκός της. Εἰς τά ἐρείπια τῶν ναῶν καί τῶν μοναστηρίων, εἰς τά σπίτια καί τά σχολεῖα, εἰς ὅ,τι ἀπέμεινεν ἀπό τά μνημεῖα τοῦ Γένους, ὑπάρχει ἡ σφραγίς τῶν προγόνων σας, τῆς ἀγάπης διά τόν τόπον των. Μήν ἀφήνετε νά σβήσουν μέσα σας οἱ εἰκόνες, ἡ περιγραφή τοῦ πατρικοῦ σπιτιοῦ ἀπό τούς προγόνους σας, οἱ ἀναμνήσεις ἀπό τόν ἐνοριακόν ναόν καί ἀπό τό σχολεῖο τους, οἱ διηγήσεις περί ἑορτῶν καί παραδόσεων, ἠθῶν καί ἐθίμων, ἀλησμονήτων γεγονότων.

Νά μεταδίδετε εἰς τά τέκνα σας ὅλα αὐτά, τόν ὑψηλόν πατρογονικόν πολιτισμόν καί τάς πολυτίμους ἀξίας του. Νά τά παρακινῆτε νά θεωροῦν τήν καταγωγήν των ἀπό τήν μικρασιατικήν γῆν ὡς οὐσιαστικόν στοιχεῖον  τῆς ταυτότητός των. Ἀπευθυνόμενοι εἰς τους νέους οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται ἀναμέσά μας, λέγομεν, πώς τελικῶς γνωρίζουμε ὅ,τι ἀγαποῦμε. Τά μάτια τῆς καρδιᾶς βλέπουν πράγματα ἀπρόσιτα εἰς τήν λογικήν. Δέν γεννηθήκατε ἐδῶ. Ἄς γεννηθῇ ἡ γῆ τῶν προγόνων σας μέσα εἰς τήν καρδιά σας. Ἄν δέν διασωθῇ μέσα εἰς τήν μνήμην τῆς νέας γενεᾶς ἡ εἰκών τῆς ἀλησμονήτου πατρίδος, οὐδείς θά ἐνθυμῆται πλέον, τούς καημούς, τή ἤθη καί τό ἦθος τῆς Ρωμηοσύνης εἰς τά χρόνια πού ἔρχονται.

Πρέπει νά συνοδειτοποιήσετε ὅτι καί ἐδῶ εἰς τήν Τουρκίαν ὑπάρχουν πολλοί νέοι, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν  εἰς τήν συμφιλίωσιν καί τήν φιλίαν τῶν λαῶν, θέλουν τήν εἰρήνην καί τήν συνεργασίαν καί ἀγωνίζονται δι᾿ αὐτάς. Ἡ ἔμπρακτος, ἡ βιουμένη συμφιλίωσις, ἀντανακλᾷ καί ἐπηρεάζει εὐρυτέρους κύκλους. Τοιουτοτρόπως, ἀλλάζει ἡ εἰκόνα τήν ὁποίαν ἔχει ὁ ἕνας διά τόν ἄλλον. Ἡ προσπάθεια  καί τά ὁράματα ὅλων τῶν νέων ἀποτελοῦν σημαντικήν συμβολήν εἰς τό εἰρηνικόν καί φωτεινόν μέλλον τῶν σχέσεων τοῦ ἑλληνικοῦ καί τοῦ τουρκικοῦ λαοῦ. Δι᾿ αὐτά τά πράγματα ὡμίλησαν καί οἱ Ἐξοχώτατοι Πρόεδρος τῆς Τουρκίας καί Πρωθυπουργός τῆς Ἑλλάδος μόλις προχθές καί δι᾿ αὐτήν τήν δημιουργικήν συνεργασίαν τῶν χωρῶν καί τῶν λαῶν των ἔδωσαν τά χέρια καί ἀμοιβαίας ὑποσχέσεις. Αἰσθανόμεθα εὐτυχεῖς ὅτι ὑπήρξαμε προσωπικῶς μάρτυς αὐτῆς τῆς καλῆς ἀτμοσφαίρας καί τῶν καλῶν ἑκατέρωθεν διαθέσεων καί προσευχόμεθα διά τήν εἰρήνην εἰς τό Αἰγαῖον καί διά τήν εἰρήνην τοῦ σύμπαντος κόσμου.

Μέ αὐτάς τάς σκέψεις, εὐχαριστοῦμεν ὅλους ἐσᾶς τούς προσφιλεῖς προσκυνητάς ἀπό τήν Ἑλλάδα, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκεσθε σήμερον εἰς τήν Κρήνην τῆς Ἐρυθραίας, εἰς τόν Τσεσμέ. Συγχαίρομεν ἐγκαρδίως τούς ὀργανωτάς καί συντελεστάς τῆς σημερινῆς πανηγύρεως. Ἐκφράζομεν ἐπίσης θερμάς εὐχαριστίας πρός τάς τουρκικάς ἀρχάς, αἱ ὁποῖαι παρεχώρησαν τήν σχετικήν ἄδειαν διά τήν πραγματοποίησιν τῆς ὡραίας καί συγκινητικῆς αὐτῆς πνευματικῆς καί θρησκευτικῆς ἐκδηλώσεως. Τούς διαβεβαιώνουμεν ὅτι μέ τοιαύτας συνάξεις καί πρωτοβουλίας, οἱ δύο γειτονικοί λαοί ἔρχονται πλησιέστερον ὁ ἕνας πρός τόν ἄλλον, καί τό Αἰγαῖον καθίσταται πραγματική θάλασσα εἰρήνης, ἀλληλεγγύης καί φιλίας.

Περαίνοντες τόν λόγον, σᾶς ἀπονέμομεν τάς πατρικάς εὐχάς καί τήν Πατριαρχικήν μας εὐλογίαν, καί ἐπικαλούμεθα ἐπί πάντας ὑμᾶς, πρεσβείαις τοῦ θαυματουργοῦ ἁγίου Χαραλάμπους, «τοῦ ἀειφώτου λύχνου τῆς οἰκουμένης», τήν ζωοποιόν χάριν καί τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης. Ἀμήν.